Tài liệu Giáo dục An toàn giao thông (Dành cho học sinh Lớp 2)

Nội dung text: Tài liệu Giáo dục An toàn giao thông (Dành cho học sinh Lớp 2)

1. TRỊNH HOÀI THU CHỦ BIÊN NGUYỄN VĂN QUYẾT  BÙI VIỆT HÙNG TRỊNH CAO KHẢI  NGUYỄN THỊ HẠNH  PHẠM THỊ NGỌC BÍCH HƯỚNG DẪN GIÁO VIÊN SỬ DỤNG
2. MỤC LỤC PHẦN 1. HƯỚNG DẪN CHUNG 5 I. Căn cứ xây dựng tài liệu 5 II. Quan điểm xây dựng tài liệu 5 III. Mục tiêu xây dựng tài liệu 8 IV. Yêu cầu cần đạt 8 V. Cấu trúc và nội dung tài liệu 10 VI. Hình thức tổ chức dạy học nội dung giáo dục an toàn giao thông 11 VII. Một số lưu ý về phương pháp dạy học nội dung giáo dục an toàn giao thông 12 PHẦN 2. HƯỚNG DẪN DẠY HỌC CÁC BÀI CỤ THỂ 14 Bài 1. Những nơi vui chơi an toàn 14 Bài 2. Đi bộ qua đường an toàn 20 Bài 3. Lên, xuống xe đạp, xe máy an toàn 26 Bài 4. Biển báo hiệu giao thông đường bộ 32 Bài 5. Chọn và đội mũ bảo hiểm đúng cách 39 2
3. LỜI GIỚI THIỆU Căn cứ Nghị quyết số 12/NQ–CP ngày 19/02/2019 của Chính phủ về việc thực hiện tăng cường bảo đảm trật tự an toàn giao thông và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019 – 2021, Bộ GDĐT đã phối hợp với Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia và các cơ quan liên quan biên soạn bộ Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học. Bộ tài liệu đã được Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt theo Quyết định số 4667/QĐ–BGDĐT ngày 24/12/2020 để sử dụng tổ chức giáo dục ATGT cho học sinh tiểu học và tổ chức Chương trình “An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ” từ năm học 2020 – 2021. Bộ sách Hướng dẫn giáo viên sử dụng tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học được biên soạn giúp giáo viên tổ chức tốt các hoạt động của học sinh, thực hiện được mục tiêu, yêu cầu, nội dung của bộ tài liệu nêu trên. Giáo viên có thể sử dụng tài liệu này theo các hình thức như: tổ chức giờ học ATGT theo từng chủ đề, bài học; thực hiện tích hợp nội dung giáo dục ATGT vào quá trình dạy học các môn học, hoạt động giáo dục; lựa chọn nội dung giáo dục ATGT để tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hoặc hoạt động trải nghiệm. Bộ sách này tập trung vào việc gợi ý giáo viên xây dựng kế hoạch bài giảng theo hướng dạy học tích cực, phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh và đặc điểm địa phương. Trên cơ sở đưa ra các phương án gợi ý giải quyết những vấn đề cơ bản về an toàn giao thông mà tài liệu đề cập, giáo viên cần chủ động điều chỉnh cấu trúc, bổ sung các nội dung, thiết kế các hoạt động dạy học sao cho phù hợp, hiệu quả. Nhóm tác giả trân trọng giới thiệu và mong đón nhận các ý kiến đóng góp của bạn đọc để bộ sách ngày càng hoàn thiện. 3
4. GIẢI THÍCH VIẾT TẮT ATGT: an toàn giao thông GDĐT: giáo dục đào tạo GDNGLL: giáo dục ngoài giờ lên lớp GV: giáo viên HS: học sinh 4
5. PHẦN 1. HƯỚNG DẪN CHUNG – Chương trình bảo đảm tính chỉnh thể, sự nhất quán và phát triển liên tục qua các lớp. Chương trình được thiết kế theo hướng vừa đồng tâm, vừa tuyến tính, xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 5 với các mạch nội dung giáo dục (chủ đề) thống nhất: 1. Trường học an toàn 2. Chấp hành hiệu lệnh giao thông 3. Đi bộ an toàn I. CĂN CỨ XÂY DỰNG TÀI LIỆU 4. Ngồi an toàn trên các phương tiện giao thông Bộ Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học (sau 5. Điều khiển phương tiện giao thông an toàn đây gọi tắt là bộ tài liệu) được xây dựng dựa trên các căn cứ sau: 6. Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông – Nghị Quyết số 12/NQ–CP, ngày 19/2/2019 của Chính phủ về tăng cường 7. Phòng tránh tai nạn giao thông bảo đảm trật tự ATGT và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019 – 2021, trong 8. Xử lí những tình huống giao thông đó giao nhiệm vụ cho Bộ GDĐT “Hoàn thiện chương trình, tài liệu giảng dạy và – Ma trận các chủ đề và bài học: đưa nội dung giáo dục pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và văn hoá giao thông vào trong chương trình chính khoá dưới hình thức tích hợp vào nội dung một số môn học và hoạt động giáo dục từ giáo dục mầm non đến giáo dục phổ thông trung học, tăng thêm thời lượng thực hành, trải nghiệm thực tế, đảm bảo thời lượng tối thiểu 5 tiết/học kì đối với học sinh lớp đầu cấp và 3 tiết/1 học kì đối với học sinh các lớp khác ”; – Kế hoạch số 417/KH–BGDĐT ngày 17/3/2019 về tăng cường công tác giáo dục ATGT trong trường học giai đoạn 2019 – 2021; – Kế hoạch số 919/KH–BGDĐT ngày 29/8/2019 về việc khảo sát, đánh giá thực trạng tài liệu ATGT cấp tiểu học, chỉnh lí, biên soạn tài liệu giáo dục ATGT đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018. II. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG TÀI LIỆU Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học tuân thủ các định hướng nêu trong Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đồng thời, nhấn mạnh các quan điểm sau: – Tài liệu được xây dựng dựa trên lí thuyết hoạt động, lí thuyết về nhân cách, lí thuyết học tập trải nghiệm và lí luận giáo dục nói chung; các ưu điểm của chương trình hoạt động GDNGLL; kinh nghiệm trong nước và quốc tế về xây dựng và phát triển chương trình giáo dục nói chung và giáo dục ATGT nói riêng. 5
6. – Chương trình bảo đảm tính chỉnh thể, sự nhất quán và phát triển liên tục qua các lớp. Chương trình được thiết kế theo hướng vừa đồng tâm, vừa tuyến tính, xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 5 với các mạch nội dung giáo dục (chủ đề) thống nhất: 1. Trường học an toàn 2. Chấp hành hiệu lệnh giao thông 3. Đi bộ an toàn I. CĂN CỨ XÂY DỰNG TÀI LIỆU 4. Ngồi an toàn trên các phương tiện giao thông Bộ Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học (sau 5. Điều khiển phương tiện giao thông an toàn đây gọi tắt là bộ tài liệu) được xây dựng dựa trên các căn cứ sau: 6. Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông – Nghị Quyết số 12/NQ–CP, ngày 19/2/2019 của Chính phủ về tăng cường 7. Phòng tránh tai nạn giao thông bảo đảm trật tự ATGT và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019 – 2021, trong 8. Xử lí những tình huống giao thông đó giao nhiệm vụ cho Bộ GDĐT “Hoàn thiện chương trình, tài liệu giảng dạy và – Ma trận các chủ đề và bài học: đưa nội dung giáo dục pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và văn hoá giao thông vào trong chương trình chính khoá dưới hình thức tích hợp vào STT TÊN TÊN BÀI HỌC nội dung một số môn học và hoạt động giáo dục từ giáo dục mầm non đến giáo CHỦ ĐỀ dục phổ thông trung học, tăng thêm thời lượng thực hành, trải nghiệm thực tế, Lớp 1 Lớp 2 Lớp 3 Lớp 4 Lớp 5 đảm bảo thời lượng tối thiểu 5 tiết/học kì đối với học sinh lớp đầu cấp và 3 tiết/1 học kì đối với học sinh các lớp khác ”; 1 Trường Đường em Cổng Em làm học an tới trường trường an tuyên – Kế hoạch số 417/KH–BGDĐT ngày 17/3/2019 về tăng cường công tác toàn toàn giao truyền viên giáo dục ATGT trong trường học giai đoạn 2019 – 2021; thông an toàn – Kế hoạch số 919/KH–BGDĐT ngày 29/8/2019 về việc khảo sát, đánh giá giao thông thực trạng tài liệu ATGT cấp tiểu học, chỉnh lí, biên soạn tài liệu giáo dục ATGT 2 Chấp hành Đèn tín Biển báo Biển báo Hiệu lệnh đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018. hiệu lệnh hiệu giao hiệu giao hiệu giao của người II. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG TÀI LIỆU giao thông thông thông thông điều khiển đường bộ đường bộ giao thông Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học tuân thủ các định hướng nêu trong Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đồng 3 Đi bộ an Đi bộ trên Đi bộ qua Đi bộ tại thời, nhấn mạnh các quan điểm sau: toàn đường an đường an những nơi toàn toàn đường – Tài liệu được xây dựng dựa trên lí thuyết hoạt động, lí thuyết về nhân giao nhau cách, lí thuyết học tập trải nghiệm và lí luận giáo dục nói chung; các ưu điểm của chương trình hoạt động GDNGLL; kinh nghiệm trong nước và quốc tế về Những nơi xây dựng và phát triển chương trình giáo dục nói chung và giáo dục ATGT vui chơi an nói riêng. toàn 6
7. STT TÊN TÊN BÀI HỌC CHỦ ĐỀ Lớp 1 Lớp 2 Lớp 3 Lớp 4 Lớp 5 4 Ngồi an Ngồi an Tham gia An toàn Tham gia toàn trên toàn giao thông giao thông giao thông các trên các an toàn trên đường đường phương phương phương thuỷ hàng tiện giao tiện giao tiện giao không an thông thông thông toàn công cộng 5 Điều khiển Làm quen Điều khiển Điều khiển phương với xe đạp xe đạp an xe đạp tiện giao toàn chuyển thông an hướng toàn an toàn 6 Đội mũ Nhớ đội Chọn và bảo hiểm mũ bảo đội mũ khi tham hiểm bảo hiểm gia giao đúng cách thông 7 Phòng Lên, xuống Hậu quả Phòng tránh tai xe đạp, xe của tai nạn tránh tai nạn giao máy an giao thông nạn giao thông toàn thông nơi tầm nhìn bị che khuất Dự đoán để phòng tránh tai nạn giao thông đường bộ 8 Xử lí Ứng xử khi những tình gặp sự cố huống giao thông giao thông 7
8. – Tài liệu bảo đảm tính mở, linh hoạt. Các nhà trường và giáo viên chủ Cuối mỗi bài học còn có phần Tự đánh giá: Giúp học sinh tự đánh giá kiến động lựa chọn nội dung, phương thức, không gian, thời gian hoạt động phù thức, kĩ năng mình đã đạt được sau bài học. Học sinh có thể nhìn lại những hợp với hoàn cảnh và điều kiện của mình trên nguyên tắc bảo đảm mục tiêu việc mình đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt để tiếp tục phát huy hoặc khắc phục. giáo dục và các yêu cầu cần đạt đối với mỗi lớp học và toàn cấp học. Tài liệu được thiết kế linh hoạt nhằm giúp giáo viên có thể lựa chọn các III. MỤC TIÊU XÂY DỰNG TÀI LIỆU nội dung phù hợp để tích hợp vào một số môn học và hoạt động giáo dục trong quá trình giảng dạy để cung cấp cho học sinh các kiến thức, kĩ năng về – Đưa nội dung giáo dục pháp luật về bảo đảm trật tự, ATGT và văn hoá trật tự, ATGT và văn hoá giao thông. giao thông vào trong chương trình chính khoá dưới hình thức lồng ghép, tích hợp vào nội dung một số môn học và hoạt động giáo dục. VI. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC AN TOÀN – Bước đầu hình thành nhận thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn GIAO THÔNG cho học sinh tiểu học. Nhà trường và giáo viên chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức IV. YÊU CẦU CẦN ĐẠT dạy học đối với các nội dung giáo dục ATGT. Tuỳ điều kiện cụ thể của địa phương, nhà trường và đối tượng học sinh, giáo dục ATGT có thể được thực 1. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu hiện theo các hình thức sau: Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học góp 1. Tích hợp trong các môn học phần hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu theo các mức Thực hiện tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục ATGT trong quá trình dạy độ phù hợp với nội dung giáo dục, cấp học đã được quy định tại Chương trình học một số môn học trong Chương trình giáo dục tiểu học (Chương trình ban Giáo dục phổ thông 2018. hành theo Quyết định 16/2006 cũng như Chương trình giáo dục phổ thông 2. Yêu cầu cần đạt về năng lực V. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG TÀI LIỆU 2018) như: Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Tiếng Việt, Mĩ thuật, Âm nhạc, Giáo dục – Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học góp 1. Cấu trúc bộ tài liệu: công dân...). Tuỳ thuộc vào mục tiêu, nội dung và yêu cầu cần đạt của bài phần hình thành và phát triển các năng lực chung gồm: tự chủ và tự học, giao học/mạch kiến thức, việc tích hợp nội dung giáo dục ATGT được thực hiện Bộ Tài liệu bao gồm 5 cuốn, từ lớp 1 đến lớp 5 (mỗi lớp 1 cuốn), được biên theo một trong ba mức độ: toàn phần, bộ phận, liên hệ (Phần VII). tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo... soạn theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học dựa trên 2. Đưa giáo dục ATGT trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục – Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học góp nền tảng cuốn An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ đã được cấp phát cho ngoài giờ lên lớp (với Chương trình giáo dục tiểu học hiện hành), hoạt phần hình thành và phát triển cho học sinh các năng lực nhận thức về ATGT; nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước. động trải nghiệm và hoạt động tập thể nói chung (với Chương trình giáo vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào thực tiễn tham gia giao thông để đảm Mỗi cuốn gồm có 5 bài học, mỗi bài học được thiết kế theo 4 pha hoạt dục phổ thông 2018). bảo an toàn. Biểu hiện của các thành phần năng lực này được trình bày trong động (giai đoạn): Khởi động, Khám phá, Thực hành, Vận dụng. – Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể bảng sau: Khởi động: Giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh trong nhà trường. nghiệm của các em về các vấn đề có liên quan đến chủ đề bài học. – Tổ chức hội thi về ATGT: hiểu biết về ATGT; vẽ, viết, hùng biện, sáng tác Năng lực Biểu hiện Khám phá: Giúp học sinh tìm hiểu, khám phá nội dung kiến thức theo thơ ca, báo chí, tiểu phẩm về đề tài giáo dục ATGT; thi tuyên truyền viên giỏi chủ đề bài học. Hiểu biết về an – Nhận biết được các vấn đề về ATGT: những quy tắc, về giáo dục ATGT; thi hùng biện về đề tài ATGT; tổ chức các trò chơi về giáo toàn giao thông quy định khi tham gia giao thông; những tình Thực hành: Giúp học sinh sử dụng những kiến thức vừa tiếp thu ở phần dục ATGT;... huống, hành vi tham gia giao thông an toàn và Khám phá và những kiến thức các em đã có để xử lí, giải quyết những nhiệm vụ, tình huống giao thông cụ thể. 3. Xây dựng nội dung giáo dục ATGT thành bài học theo các chủ đề cụ thể không an toàn. như các bài học trong sách giáo khoa các môn học và tổ chức dạy học với Vận dụng: Giúp học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được phương pháp, hình thức tương tự các bài học trong các môn học ở tiểu học. học vào thực tiễn tham gia giao thông. 8 VII. MỘT SỐ LƯU Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO nhu cầu tham gia hoạt động tập thể của học sinh tiểu học. Với các hình thức DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG đa dạng, phong phú, hoạt động GDNGLL sẽ giúp cho việc chuyển tải các nội dung giáo dục, đặc biệt là giáo dục ATGT tới học sinh một cách nhẹ nhàng, tự 1. Đối với các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục ATGT nhiên và hấp dẫn. – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ bộ phận Giáo dục ATGT có thể được thực hiện với các phương pháp và hình thức Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục ATGT tổ chức như: chào cờ, trò chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, chiến dịch... Giáo nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục ATGT cụ thể. viên cần vận dụng linh hoạt và kết hợp một cách sáng tạo vào từng nội dung Việc thực hiện mục tiêu của bài học là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục và hình thức cụ thể của mỗi hoạt động. ATGT. Vì vậy: Nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL được xây dựng trên cơ sở + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác mục tiêu, yêu cầu của cấp học, phối hợp giữa các nội dung, hình thức hoạt định nội dung giáo dục ATGT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông động mang tính xã hội – chính trị, tính pháp luật, vui chơi giải trí, văn hoá qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, dụng cụ dạy học gì nghệ thuật và hoạt động theo hứng thú sở thích, học tập của học sinh. Khi để việc dạy học ATGT đạt hiệu quả. thực hiện, giáo viên cần chủ động, linh hoạt và sáng tạo, tránh trùng lặp, đơn + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm điệu. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với lứa bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm tuổi học sinh tiểu học. Trên cơ sở đó phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục động của học sinh. Để tổ chức hoạt động GDNGLL đạt hiệu quả, các bước tiến ATGT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. hành cần chặt chẽ và khoa học, ví dụ: đặt tên cho hoạt động và xác định yêu cầu giáo dục; xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động; – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ liên hệ chuẩn bị cho hoạt động (thời gian, địa điểm, kinh phí, người phối hợp tổ chức Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục ATGT không được nêu rõ hoạt động); tiến hành hoạt động; đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ hoạt động. sung các kiến thức giáo dục ATGT cho phù hợp. Vì vậy: 3. Tổ chức dạy học nội dung giáo dục ATGT như một bài học cụ thể + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về kiến thức, Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài học nội dung giáo dục có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. ATGT được thực hiện như với các bài học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa học, môn Đạo đức... Phương pháp dạy học cần tập trung một số vấn đề: + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức – Chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh học tập độc lập và hợp tác để giáo dục ATGT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả đạt được các mục tiêu bài học với việc tổ chức các hoạt động: trải nghiệm, năng hành động của học sinh. Tránh lan man, sa đà, gượng ép, ảnh hưởng quan sát đối tượng học tập (tranh ảnh, mô hình vật thật, môi trường xung đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. quanh), đọc thông tin... để khám phá kiến thức, hình thành kĩ năng. – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ toàn phần – Đặc biệt quan tâm khai thác vốn sống của học sinh và sự liên hệ chặt chẽ giữa kiến thức đã học với môi trường sống của học sinh. Chú trọng việc áp Khi chuẩn bị bài dạy và tổ chức dạy học, giáo viên thiết kế và tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu của bộ môn và đạt được mục dụng kiến thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn và văn hoá giao thông tiêu của bài học. vào thực tế. 2. Đối với hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp – Quan tâm tới tính tương tác của các bài học về giáo dục ATGT vì qua học tập nội dung giáo dục ATGT, học sinh không chỉ được tương tác với giáo viên Hoạt động tập thể, hoạt động GDNGLL ở tiểu học rất đa dạng và phong mà còn với cả phụ huynh và cộng đồng. phú. Các hoạt động GDNGLL ở tiểu học là điều kiện thuận lợi và phù hợp với
9. Năng lực Biểu hiện Cuối mỗi bài học còn có phần Tự đánh giá: Giúp học sinh tự đánh giá kiến thức, kĩ năng mình đã đạt được sau bài học. Học sinh có thể nhìn lại những Kĩ năng tham – Nêu và thực hiện được một số biện pháp tham gia việc mình đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt để tiếp tục phát huy hoặc khắc phục. gia giao thông giao thông đảm bảo an toàn trong thực tế. Tài liệu được thiết kế linh hoạt nhằm giúp giáo viên có thể lựa chọn các an toàn – Dự đoán và phòng tránh những tình huống, hành vi nội dung phù hợp để tích hợp vào một số môn học và hoạt động giáo dục không an toàn có thể xảy ra khi tham gia giao thông. trong quá trình giảng dạy để cung cấp cho học sinh các kiến thức, kĩ năng về – Chia sẻ, góp ý với mọi người về cách tham gia giao trật tự, ATGT và văn hoá giao thông. thông an toàn, phòng tránh những tình huống, hành vi tham gia giao thông không an toàn. VI. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG Nhà trường và giáo viên chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức 3. Yêu cầu cần đạt cụ thể đối với học sinh lớp 2 dạy học đối với các nội dung giáo dục ATGT. Tuỳ điều kiện cụ thể của địa phương, nhà trường và đối tượng học sinh, giáo dục ATGT có thể được thực Bài số Tên bài Yêu cầu cần đạt hiện theo các hình thức sau: Bài 1 Những nơi – Nhận biết được những nơi chơi đùa an toàn và 1. Tích hợp trong các môn học vui chơi không an toàn; Thực hiện tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục ATGT trong quá trình dạy an toàn – Biết lựa chọn phân biệt nơi chơi đùa an toàn học một số môn học trong Chương trình giáo dục tiểu học (Chương trình ban và không an toàn; hành theo Quyết định 16/2006 cũng như Chương trình giáo dục phổ thông V. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG TÀI LIỆU 2018) như: Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Tiếng Việt, Mĩ thuật, Âm nhạc, Giáo dục – Chia sẻ và nhắc nhở mọi người tránh xa khu vực, công dân...). Tuỳ thuộc vào mục tiêu, nội dung và yêu cầu cần đạt của bài địa điểm chơi đùa không an toàn. 1. Cấu trúc bộ tài liệu: học/mạch kiến thức, việc tích hợp nội dung giáo dục ATGT được thực hiện Bộ Tài liệu bao gồm 5 cuốn, từ lớp 1 đến lớp 5 (mỗi lớp 1 cuốn), được biên theo một trong ba mức độ: toàn phần, bộ phận, liên hệ (Phần VII). Bài 2 Đi bộ qua – Hiểu được một số quy định cơ bản về việc đi bộ soạn theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học dựa trên đường an qua đường an toàn; nền tảng cuốn An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ đã được cấp phát cho 2. Đưa giáo dục ATGT trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục toàn – Nhận biết hành vi qua đường an toàn và không nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước. ngoài giờ lên lớp (với Chương trình giáo dục tiểu học hiện hành), hoạt an toàn; động trải nghiệm và hoạt động tập thể nói chung (với Chương trình giáo Mỗi cuốn gồm có 5 bài học, mỗi bài học được thiết kế theo 4 pha hoạt – Hình thành một số kĩ năng đi bộ qua đường dục phổ thông 2018). động (giai đoạn): Khởi động, Khám phá, Thực hành, Vận dụng. an toàn; – Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể Khởi động: Giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh – Chia sẻ, nhắc nhở mọi người cùng thực hiện. trong nhà trường. nghiệm của các em về các vấn đề có liên quan đến chủ đề bài học. – Tổ chức hội thi về ATGT: hiểu biết về ATGT; vẽ, viết, hùng biện, sáng tác Bài 3 Lên, xuống – Nắm được cách lên, xuống xe đạp, xe máy an toàn; Khám phá: Giúp học sinh tìm hiểu, khám phá nội dung kiến thức theo thơ ca, báo chí, tiểu phẩm về đề tài giáo dục ATGT; thi tuyên truyền viên giỏi xe đạp, xe – Nhận biết được một số tình huống lên, xuống chủ đề bài học. máy an toàn không an toàn; về giáo dục ATGT; thi hùng biện về đề tài ATGT; tổ chức các trò chơi về giáo Thực hành: Giúp học sinh sử dụng những kiến thức vừa tiếp thu ở phần – Hình thành kĩ năng lên, xuống xe đạp, xe máy dục ATGT;... Khám phá và những kiến thức các em đã có để xử lí, giải quyết những an toàn; nhiệm vụ, tình huống giao thông cụ thể. 3. Xây dựng nội dung giáo dục ATGT thành bài học theo các chủ đề cụ thể – Chia sẻ, nhắc nhở với người khác một số cách như các bài học trong sách giáo khoa các môn học và tổ chức dạy học với lên, xuống xe đạp, xe máy an toàn. Vận dụng: Giúp học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được phương pháp, hình thức tương tự các bài học trong các môn học ở tiểu học. học vào thực tiễn tham gia giao thông. 9 VII. MỘT SỐ LƯU Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO nhu cầu tham gia hoạt động tập thể của học sinh tiểu học. Với các hình thức DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG đa dạng, phong phú, hoạt động GDNGLL sẽ giúp cho việc chuyển tải các nội dung giáo dục, đặc biệt là giáo dục ATGT tới học sinh một cách nhẹ nhàng, tự 1. Đối với các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục ATGT nhiên và hấp dẫn. – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ bộ phận Giáo dục ATGT có thể được thực hiện với các phương pháp và hình thức Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục ATGT tổ chức như: chào cờ, trò chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, chiến dịch... Giáo nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục ATGT cụ thể. viên cần vận dụng linh hoạt và kết hợp một cách sáng tạo vào từng nội dung Việc thực hiện mục tiêu của bài học là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục và hình thức cụ thể của mỗi hoạt động. ATGT. Vì vậy: Nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL được xây dựng trên cơ sở + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác mục tiêu, yêu cầu của cấp học, phối hợp giữa các nội dung, hình thức hoạt định nội dung giáo dục ATGT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông động mang tính xã hội – chính trị, tính pháp luật, vui chơi giải trí, văn hoá qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, dụng cụ dạy học gì nghệ thuật và hoạt động theo hứng thú sở thích, học tập của học sinh. Khi để việc dạy học ATGT đạt hiệu quả. thực hiện, giáo viên cần chủ động, linh hoạt và sáng tạo, tránh trùng lặp, đơn + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm điệu. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với lứa bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm tuổi học sinh tiểu học. Trên cơ sở đó phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục động của học sinh. Để tổ chức hoạt động GDNGLL đạt hiệu quả, các bước tiến ATGT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. hành cần chặt chẽ và khoa học, ví dụ: đặt tên cho hoạt động và xác định yêu cầu giáo dục; xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động; – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ liên hệ chuẩn bị cho hoạt động (thời gian, địa điểm, kinh phí, người phối hợp tổ chức Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục ATGT không được nêu rõ hoạt động); tiến hành hoạt động; đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ hoạt động. sung các kiến thức giáo dục ATGT cho phù hợp. Vì vậy: 3. Tổ chức dạy học nội dung giáo dục ATGT như một bài học cụ thể + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về kiến thức, Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài học nội dung giáo dục có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. ATGT được thực hiện như với các bài học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa học, môn Đạo đức... Phương pháp dạy học cần tập trung một số vấn đề: + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức – Chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh học tập độc lập và hợp tác để giáo dục ATGT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả đạt được các mục tiêu bài học với việc tổ chức các hoạt động: trải nghiệm, năng hành động của học sinh. Tránh lan man, sa đà, gượng ép, ảnh hưởng quan sát đối tượng học tập (tranh ảnh, mô hình vật thật, môi trường xung đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. quanh), đọc thông tin... để khám phá kiến thức, hình thành kĩ năng. – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ toàn phần – Đặc biệt quan tâm khai thác vốn sống của học sinh và sự liên hệ chặt chẽ giữa kiến thức đã học với môi trường sống của học sinh. Chú trọng việc áp Khi chuẩn bị bài dạy và tổ chức dạy học, giáo viên thiết kế và tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu của bộ môn và đạt được mục dụng kiến thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn và văn hoá giao thông tiêu của bài học. vào thực tế. 2. Đối với hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp – Quan tâm tới tính tương tác của các bài học về giáo dục ATGT vì qua học tập nội dung giáo dục ATGT, học sinh không chỉ được tương tác với giáo viên Hoạt động tập thể, hoạt động GDNGLL ở tiểu học rất đa dạng và phong mà còn với cả phụ huynh và cộng đồng. phú. Các hoạt động GDNGLL ở tiểu học là điều kiện thuận lợi và phù hợp với
10. Bài số Tên bài Yêu cầu cần đạt Cuối mỗi bài học còn có phần Tự đánh giá: Giúp học sinh tự đánh giá kiến thức, kĩ năng mình đã đạt được sau bài học. Học sinh có thể nhìn lại những Bài 4 Biển báo – Làm quen với một số loại biển báo hiệu giao việc mình đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt để tiếp tục phát huy hoặc khắc phục. hiệu giao thông đơn giản thuộc các nhóm biển báo cấm, Tài liệu được thiết kế linh hoạt nhằm giúp giáo viên có thể lựa chọn các thông báo nguy hiểm, báo hiệu lệnh, chỉ dẫn ; nội dung phù hợp để tích hợp vào một số môn học và hoạt động giáo dục đường bộ – Nhận biết được ý nghĩa một số nhóm biển báo trong quá trình giảng dạy để cung cấp cho học sinh các kiến thức, kĩ năng về hiệu giao thông đơn giản; trật tự, ATGT và văn hoá giao thông. – Thực hiện, chia sẻ và nhắc nhở người khác tham gia giao thông theo chỉ dẫn của biển báo giao thông. VI. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG Bài 5 Chọn và – Hiểu được cấu tạo mũ bảo hiểm; đội mũ – Biết đội mũ bảo hiểm đúng cách; Nhà trường và giáo viên chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức bảo hiểm – Nhận biết được một số dấu hiệu của mũ bảo dạy học đối với các nội dung giáo dục ATGT. Tuỳ điều kiện cụ thể của địa đúng cách hiểm đạt chuẩn; phương, nhà trường và đối tượng học sinh, giáo dục ATGT có thể được thực – Thực hiện và nhắc nhở người khác đội mũ hiện theo các hình thức sau: bảo hiểm đúng loại, đúng cách khi tham gia 1. Tích hợp trong các môn học giao thông; Thực hiện tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục ATGT trong quá trình dạy học một số môn học trong Chương trình giáo dục tiểu học (Chương trình ban hành theo Quyết định 16/2006 cũng như Chương trình giáo dục phổ thông V. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG TÀI LIỆU 2018) như: Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Tiếng Việt, Mĩ thuật, Âm nhạc, Giáo dục 1. Cấu trúc bộ tài liệu: công dân...). Tuỳ thuộc vào mục tiêu, nội dung và yêu cầu cần đạt của bài học/mạch kiến thức, việc tích hợp nội dung giáo dục ATGT được thực hiện Bộ Tài liệu bao gồm 5 cuốn, từ lớp 1 đến lớp 5 (mỗi lớp 1 cuốn), được biên theo một trong ba mức độ: toàn phần, bộ phận, liên hệ (Phần VII). soạn theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học dựa trên nền tảng cuốn An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ đã được cấp phát cho 2. Đưa giáo dục ATGT trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước. ngoài giờ lên lớp (với Chương trình giáo dục tiểu học hiện hành), hoạt động trải nghiệm và hoạt động tập thể nói chung (với Chương trình giáo Mỗi cuốn gồm có 5 bài học, mỗi bài học được thiết kế theo 4 pha hoạt dục phổ thông 2018). động (giai đoạn): Khởi động, Khám phá, Thực hành, Vận dụng. – Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể Khởi động: Giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh trong nhà trường. nghiệm của các em về các vấn đề có liên quan đến chủ đề bài học. – Tổ chức hội thi về ATGT: hiểu biết về ATGT; vẽ, viết, hùng biện, sáng tác Khám phá: Giúp học sinh tìm hiểu, khám phá nội dung kiến thức theo thơ ca, báo chí, tiểu phẩm về đề tài giáo dục ATGT; thi tuyên truyền viên giỏi chủ đề bài học. về giáo dục ATGT; thi hùng biện về đề tài ATGT; tổ chức các trò chơi về giáo Thực hành: Giúp học sinh sử dụng những kiến thức vừa tiếp thu ở phần dục ATGT;... Khám phá và những kiến thức các em đã có để xử lí, giải quyết những nhiệm vụ, tình huống giao thông cụ thể. 3. Xây dựng nội dung giáo dục ATGT thành bài học theo các chủ đề cụ thể như các bài học trong sách giáo khoa các môn học và tổ chức dạy học với Vận dụng: Giúp học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được phương pháp, hình thức tương tự các bài học trong các môn học ở tiểu học. học vào thực tiễn tham gia giao thông. 10 VII. MỘT SỐ LƯU Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO nhu cầu tham gia hoạt động tập thể của học sinh tiểu học. Với các hình thức DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG đa dạng, phong phú, hoạt động GDNGLL sẽ giúp cho việc chuyển tải các nội dung giáo dục, đặc biệt là giáo dục ATGT tới học sinh một cách nhẹ nhàng, tự 1. Đối với các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục ATGT nhiên và hấp dẫn. – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ bộ phận Giáo dục ATGT có thể được thực hiện với các phương pháp và hình thức Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục ATGT tổ chức như: chào cờ, trò chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, chiến dịch... Giáo nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục ATGT cụ thể. viên cần vận dụng linh hoạt và kết hợp một cách sáng tạo vào từng nội dung Việc thực hiện mục tiêu của bài học là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục và hình thức cụ thể của mỗi hoạt động. ATGT. Vì vậy: Nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL được xây dựng trên cơ sở + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác mục tiêu, yêu cầu của cấp học, phối hợp giữa các nội dung, hình thức hoạt định nội dung giáo dục ATGT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông động mang tính xã hội – chính trị, tính pháp luật, vui chơi giải trí, văn hoá qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, dụng cụ dạy học gì nghệ thuật và hoạt động theo hứng thú sở thích, học tập của học sinh. Khi để việc dạy học ATGT đạt hiệu quả. thực hiện, giáo viên cần chủ động, linh hoạt và sáng tạo, tránh trùng lặp, đơn + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm điệu. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với lứa bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm tuổi học sinh tiểu học. Trên cơ sở đó phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục động của học sinh. Để tổ chức hoạt động GDNGLL đạt hiệu quả, các bước tiến ATGT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. hành cần chặt chẽ và khoa học, ví dụ: đặt tên cho hoạt động và xác định yêu cầu giáo dục; xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động; – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ liên hệ chuẩn bị cho hoạt động (thời gian, địa điểm, kinh phí, người phối hợp tổ chức Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục ATGT không được nêu rõ hoạt động); tiến hành hoạt động; đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ hoạt động. sung các kiến thức giáo dục ATGT cho phù hợp. Vì vậy: 3. Tổ chức dạy học nội dung giáo dục ATGT như một bài học cụ thể + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về kiến thức, Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài học nội dung giáo dục có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. ATGT được thực hiện như với các bài học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa học, môn Đạo đức... Phương pháp dạy học cần tập trung một số vấn đề: + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức – Chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh học tập độc lập và hợp tác để giáo dục ATGT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả đạt được các mục tiêu bài học với việc tổ chức các hoạt động: trải nghiệm, năng hành động của học sinh. Tránh lan man, sa đà, gượng ép, ảnh hưởng quan sát đối tượng học tập (tranh ảnh, mô hình vật thật, môi trường xung đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. quanh), đọc thông tin... để khám phá kiến thức, hình thành kĩ năng. – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ toàn phần – Đặc biệt quan tâm khai thác vốn sống của học sinh và sự liên hệ chặt chẽ giữa kiến thức đã học với môi trường sống của học sinh. Chú trọng việc áp Khi chuẩn bị bài dạy và tổ chức dạy học, giáo viên thiết kế và tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu của bộ môn và đạt được mục dụng kiến thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn và văn hoá giao thông tiêu của bài học. vào thực tế. 2. Đối với hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp – Quan tâm tới tính tương tác của các bài học về giáo dục ATGT vì qua học tập nội dung giáo dục ATGT, học sinh không chỉ được tương tác với giáo viên Hoạt động tập thể, hoạt động GDNGLL ở tiểu học rất đa dạng và phong mà còn với cả phụ huynh và cộng đồng. phú. Các hoạt động GDNGLL ở tiểu học là điều kiện thuận lợi và phù hợp với