Bài giảng môn Ngữ văn 9 - Bài dạy: Nghĩa tường minh và hàm ý

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn 9 - Bài dạy: Nghĩa tường minh và hàm ý

1. GV: VŨ THỊ MINH NGUYỆT MÔN: NGỮ VĂN 9 BÀI: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
2. KIỂM TRA MIỆNG Câu1: Em hãy phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý? Cho một ví dụ có chứa hàm ý và cho biết đó là hàm ý gì? Câu 2: Nội dung bài học hôm nay gồm mấy phần? Nêu nội dung từng phần?
3. ĐÁP ÁN Câu 1: - Nghĩa tường minh: là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu - Hàm ý: là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy. Câu 2: Hai phần - Điều kiện sử dụng hàm ý - Luyện tập
4. Tiết 131 NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TIẾP THEO)
5. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) I.Điều kiện sử dụng hàm ý 1. Ví dụ
6. * Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi: Chị Dậu vừa nói vừa mếu: - Thôi u không ăn, để phần con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u. Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc: - U bán con thật đấy ư ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng bán con đi, tội nghiệp. U để cho con ở nhà chơi với em con.
7. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) I. Điều kiện sử dụng hàm ý Nêu hàm ý của 1. Ví dụ những câu in - Con chỉ được ăn ở nhà đậm? bữa này nữa thôi. => Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà nữa. Mẹ đã bán con. Vì sao chị Dậu không dám nói - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. thẳng với con mà => Mẹ đã bán con cho phải dùng hàm ý? cụ Nghị ở thôn Đoài .
8. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) I. Điều kiện sử dụng hàm ý ChiHàm tiết ý trongnào cho câu thấy nói 1. Ví dụ: cáinào Týcủa đã chị hiểu Dậu hàmrõ ý tronghơn? Vìcâu sao nói chị thứ haiphải - Con chỉ được ăn ở nhà củanói mẹ?rõ như vậy? bữa này nữa thôi. => Sau bữa ăn này con không còn được ở nhà nữa. Mẹ đãb án con. - Cái Tý nghe nói giãy nảy, nó liệng của khoai vào rổ và - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị - Hàmnói trongý trongtiếng câukhóc thứ :hai rõ hơn. thôn Đoài. Chị“U bán Dậucon phảithật nóiđấy rõư”? hơn vì cái Tí => Mẹ đã bán con cho cụ không hiểu được hàm ý của câu Nghị ở thôn Đoài. nói thứ nhất.
9. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) Vậy để sử dụng I. Điều kiện sử dụng hàm ý Cho ví dụ có hàm hàmý có ý? hiệu quả 1. Ví dụ cần có những điều 2. Ghi nhớ : SGK/91 kiện gì? II. Luyện tập Lưu ý: Trường hợp người nghe có theo dõi lời người - nóiNgườinhưng nói (ngườikhông nhận viết) biếtcó ý hàmthức ýđưathì hàmngười ý vàonói câuphải nói. - điềuNgườichỉnh nghelời (ngườinói của đọc)mình có phùnănghợp lực giảitrình đoánđộ của hàmngười ý tiếp nhận .
10. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) II. Luyện tập Bài tập 1 Chè đã ngấm rồi ấy. - Người nói là anh thanh niên - Người nghe là ông họa sĩ và cô kĩ sư - Hàm ý: Mời bác và cô vào uống nước - Người nghe hiểu hàm ý người nói - Chi tiết: + Ông liền theo anh thanh niên vào nhà + Ngồi xuống ghế
11. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) II. Luyện tập Bài tập 2 - Cơm sôi rồi, nhão bây giờ. - Hàm ý: Chắt giùm nước để cơm khỏi nhão - Bé Thu dùng hàm ý vì trước đó nói thẳng rồi mà không có hiệu quả nên bực mình. Vả lại lúc này thời gian bức bách (tránh để lâu nhão cơm). - Sử dụng hàm ý không thành công . Vì : Anh Sáu vẫn ngồi im.
12. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT) II. Luyện tập Bài tập 3 A: Mai về quê với mình đi! B: A: Đành vậy. * Điền: - Mai mình phải trông nhà. - Mai mình phải đi học. * Lưu ý: - Nêu việc phải làm vào ngày mai, không dùng những câu không rõ chủ định như: + Để mình xem đã. + Mai hẵng hay. - Khi từ chối lời mời của người khác nên dùng câu có hàm ý.
13. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý(TT) II. Luyện tập Bài tập 4: Hàm ý là: Tuy hi vọng chưa thể nói là thực hay hư nhưng nếu cố gắng thực hiện thì có thể đạt được.
14. TỔNG KẾT 1. Nêu điều kiện sử dụng hàm ý? 2. Xác định hàm ý trong ví dụ sau? Tài: Cậu có thích môn cờ vua không? Lộc: Tớ chỉ thích môn bóng đá thôi. Tài: Thế à . * Điều kiện: - Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói. - Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý *Hàm ý của Lộc: Tớ không thích môn cờ vua.
15. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP 1. Đối với bài học ở tiết này: - Học thuộc phần ghi nhớ. - Xem lại các ví dụ. - Làm bài tập còn lại: bài tập 1b, c5 trang 92,93 - Cho ví dụ có hàm ý và xác định hàm ý trong các ví dụ.
16. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP 2. Đối với bài học ở tiết tiếp theo: * Soạn bài: Chương trình địa phương phần tiếng Việt. - Đọc và làm bài tập 1, 2, 3, 4 trang 97- 99 - Sưu tầm thêm các từ ngữ địa phương được sử dụng trong đời sống, trong tác phẩm văn học và tìm những từ toàn dân tương ứng với các từ đó.