Bài giảng môn Ngữ văn 9 - Con cò (Chế Lan Viên)

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn 9 - Con cò (Chế Lan Viên)

1. CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO Đến với giờ Ngữ văn 9
2. Höôùng daãn ñoïc theâm
3. - Chế Lan Viên (1920 - 1989) là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam - Thơ Chế Lan Viên có phong cách nghệ thuật rõ nét và độc đáo. Đó là phong cách suy tưởng triết lí, đậm chất trí tuệ và tính hiện đại.
4. Các tập thơ chính: • Điêu tàn (1937) • Gửi các anh (1954) • Ánh sáng và phù sa (1960) • Hoa ngày thường,Chim báo bão (1967) • Những bài thơ đánh giặc (1972) • Đối thoại mới (1973) • Ngày vĩ đại (1976) • Hoa trước lăng Người (1976) • Dải đất vùng trời (1976) • Hái theo mùa (1977) • Hoa trên đá (1984) • Tuyển tập thơ Chế Lan Viên (tập I, 1985; tập II, 1990) • Ta gửi cho mình (1986) • Di cảo thơ I, II, III (1992, 1993, 1995) • Tuyển tập thơ chọn lọc
5. I Con ngủ yên thì cò cũng ngủ Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi Nhưng trong lời mẹ hát Mai khôn lớn, con theo cò đi học Có cánh cò đang bay: Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân Lớn lên, lớn lên, lớn lên "Con cò bay la Con làm gì? Con cò bay lả Con làm thi sĩ! Con cò cổng phủ Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ Con cò Đồng Đăng " Trước hiên nhà Và trong hơi mát câu văn Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn III Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ Dù ở gần con "Con cò ăn đêm Dù ở xa con Con cò xa tổ, Lên rừng xuống bể Cò gặp cành mềm Cò sẽ tìm con Cò sợ xáo măng " Cò mãi yêu con Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Con dù lớn vẫn là con của mẹ Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân À ơi! Con chưa biết con cò, con vạc Một con cò thôi Con chưa biết những cành mềm mẹ hát Con cò mẹ hát Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân Cũng là cuộc đời II Vỗ cánh qua nôi Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên Ngủ đi! Ngủ đi! Cho cò trắng đến làm quen Cho cánh cò, cánh vạc Cò đứng ở quanh nôi Cho cả sắc trời Rồi cò vào trong tổ Đến hát Quanh nôi.
6. Hình tượng bao trùm bài thơ là hình tượng con cò được khai thác từ ca dao truyền thống. Trong ca dao hình ảnh con cò xuất hiện rất phổ biến: là hình ảnh người nông dân, người phụ nữ trong cuộc sống nhiều vất vả nhọc nhằn nhưng giàu đức tính tốt đẹp và niềm vui sống. Nhưng trong bài thơ này, tác giả chỉ khai thác và xây dựng ý nghĩa biểu tượng con cò là nội dung biểu trưng cho tấm lòng người mẹ và những lời ru.
7. I Con ngủ yên thì cò cũng ngủ Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi Nhưng trong lời mẹ hát Mai khôn lớn, con theo cò đi học Có cánh cò đang bay: Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân Lớn lên, lớn lên, lớn lên "Con cò bay la Con làm gì? Con cò bay lả Con làm thi sĩ! Con cò cổng phủ Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ Con cò Đồng Đăng " Trước hiên nhà Và trong hơi mát câu văn Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn III Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ Dù ở gần con "Con cò ăn đêm Dù ở xa con Con cò xa tổ, Lên rừng xuống bể Cò gặp cành mềm Cò sẽ tìm con Cò sợ xáo măng " Cò mãi yêu con Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Con dù lớn vẫn là con của mẹ Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân À ơi! Con chưa biết con cò, con vạc Một con cò thôi Con chưa biết những cành mềm mẹ hát Con cò mẹ hát Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân Cũng là cuộc đời II Vỗ cánh qua nôi Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên Ngủ đi! Ngủ đi! Cho cò trắng đến làm quen Cho cánh cò, cánh vạc Cò đứng ở quanh nôi Cho cả sắc trời Rồi cò vào trong tổ Đến hát Quanh nôi.
8. Bố cục: • Đoạn 1: Hình ảnh con cò qua những lời hát ru thời thơ ấu. • Đoạn 2: Hình ảnh con cò đi vào tâm thức tuổi thơ, trở nên gần gũi và sẽ theo cùng con người trên mọi chặng đường đời. • Đoạn 3: Từ hình ảnh con cò, suy ngẫm về triết lí và ý nghĩa của lời ru, của lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người.
9. Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Nhưng trong lời mẹ hát Có cánh cò đang bay: "Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ Con cò Đồng Đăng " Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ "Con cò ăn đêm Con cò xa tổ, Cò gặp cành mềm Cò sợ xáo măng " Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân Con chưa biết con cò, con vạc Con chưa biết những cành mềm mẹ hát Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
10. Thảo luận nhóm Nhóm 1+2: -Đứa trẻ mẹ được hát ru bằng những câu ca dao, trong những lời ca dao đó có hình ảnh con cò, cánh cò. Đó là những hình ảnh con cò, cánh cò nào? Những hình ảnh con cò, cánh cò trong lời thơ giúp em nhớ đến những bài ca dao nào? Con cò trong những bài ca dao ấy gợi lên cuộc sống như thế nào? - Em có nhận xét gì về cách vận dụng những câu ca dao ấy của tác giả? Nhóm 3: Tấm lòng của người mẹ được thể hiện qua những hình ảnh nào? Em hiểu như thế nào về những hình ảnh đó? Nhóm 4: Em nhận thấy lời ru của mẹ có ý nghĩa như thế nào đối với trẻ thơ? Em nhận xét như thế nào về lời ru trong thực tế xã hội Việt Nam ta hiện nay?
11. Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Nhưng trong lời mẹ hát Có cánh cò đang bay: "Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ Con cò Đồng Đăng " Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ "Con cò ăn đêm Con cò xa tổ, Cò gặp cành mềm Cò sợ xáo măng " Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân Con chưa biết con cò, con vạc Con chưa biết những cành mềm mẹ hát Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
12. Con cò bay lả, bay la Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng Con cò bay lả, bay la Bay từ cửa phủ, bay về Đồng Đăng
13. Con cò mà đi ăn đêm Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao Ông ơi ông vớt tôi nao Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng Có xáo thì xáo nước trong Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
14. Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Nhưng trong lời mẹ hát Có cánh cò đang bay: "Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ Con cò Đồng Đăng " Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ "Con cò ăn đêm Con cò xa tổ, Cò gặp cành mềm Cò sợ xáo măng " Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân Con chưa biết con cò, con vạc Con chưa biết những cành mềm mẹ hát Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
15. Bài hát: Mẹ và lời ru Sáng tác: Nhất Sinh Trình bày: Hương Lan
16. Tiết 111 Hướng dẫn đọc thêm Văn bản CON CÒ Chế Lan Viên 1.Ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña bµi th¬ ? A.Tù sù B. Miªu t¶ C. BiÓu c¶m D. NghÞ luËn 2. Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ nµo? A. Lôc b¸t B.Tù do C.Song thÊt lôc b¸t D.Tø tuyÖt 3. H×nh tîng trung t©m cña bµi th¬ ? A. Con cß B. Em bÐ C. Ngêi mÑ D.T¸c gi¶
17. Công việc ở nhà • Học thuộc lòng đoạn thơ. Học phần phân tích. • Dựa vào bố cục bài thơ, tìm hiểu nội dung đoạn II, III. • Trả lời câu hỏi 4, 5 SGK. • Tìm, đọc tài liệu tham khảo về bài thơ( các bài phân tích, bài hát được phổ từ bài thơ này: cánh cò trong khúc hát mẹ ru )
18. Xin chân thành cảm ơn