Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10 - Tuần 13: Đọc văn: Tỏ lòng (Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão)

Nội dung text: Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10 - Tuần 13: Đọc văn: Tỏ lòng (Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão)

1. TỎ LÒNG (Thuật hoài) Phạm Ngũ Lão www.themegallery.com
2. Thuật hoài Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu, Tam quân tì hổ khí thôn ngưu. Nam nhi vị liễu công danh trái, Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu. www.themegallery.com
3. 1. Tác giả: • Phạm Ngũ Lão (1255-1320). • Người văn võ toàn tài (thích đọc sách, • Quê: Hưng Yên. ngâm thơ). • Là con rễ (lấy con • Tác phẩm: Tỏ lòng, gái nuôi) của Trần Viếng thương Hưng Đạo. tướng quốc công • Người có công lớn Hưng Đạo Đại trong cuộc kháng Vương. chiến chống Mông – Nguyên. www.themegallery.com
4. 2. Bố cục: 2 câu đầu: Hình tượng người tráng sĩ đời Trần và hào khí 2 phần thời đại. 2 câu cuối: Nỗi lòng của tác giả. www.themegallery.com
5. II. Đọc – hiểu văn bản 1. Hai câu đầu: Hình tượng người tráng sĩ đời Trần và hào khí thời đại. Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu, Tam quân tì hổ khí thôn ngưu. (Múa giáo non sông trải mấy thu Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu). www.themegallery.com
6. Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu (Múa giáo non sông trải mấy thu) www.themegallery.com
7. THẢO LUẬN Theo em, ở câu thơ đầu, bản dịch đã chuyển tải được hết ý nghĩa của câu thơ nguyên tác chưa? Vì sao? Hình ảnh người tráng sĩ đời Trần hiện lên trong bối cảnh thời gian, không gian như thế nào? Bối cảnh đó có ý nghĩa gì trong việc thể hiện vẻ đẹp của người anh hùng? www.themegallery.com
8. Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu (Múa giáo non sông trải mấy thu) - Hành động: hoành sóc (cầm ngang ngọn giáo). Tư thế hiên ngang, lẫm liệt, sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc. - Bối cảnh: + giang sơn không gian bao la. + kháp kỉ thu (mấy mùa thu) trải dài theo năm tháng. Chân dung người tráng sĩ thời Vẻ đẹp ở tầm Trần với tầm vóc lớn lao, sánh vóc, tư thế. ngang cùng vũ trụ. www.themegallery.com
9. Tam quân tì hổ khí thôn ngưu (Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu) www.themegallery.com
10. THẢO LUẬN NHÓM Ở câu thơ thứ hai, hình ảnh quân đội nhà Trần được hiện lên qua từ ngữ nào? Theo em bản dịch chưa chuyển tải được hết ý thơ của từ ngữ nào trong nguyên tác? Câu thơ đã sử dụng biện pháp tu từ nào để miêu tả sức mạnh của quân đội nhà Trần? Phân tích tác dụng của www.themegallery.com biện pháp tu từ ấy.
11. Tam quân tì hổ khí thôn ngưu. (Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu) - Tam quân: hình ảnh quân đội nhà Trần (Tiền – Trung – Hậu quân). Sức mạnh dân tộc. - Tam quân tì hổ - so sánh phóng đại cụ thể hóa sức mạnh thể chất của quân dân ta. - Khí thôn ngưu (nuốt trôi trâu) khái quát sức mạnh tinh thần của cả một dân tộc đang trong khí thế sục sôi quyết chiến quyết thắng. Hào khí Đông A. www.themegallery.com
12. VƯƠNG TRIỀU TRẦN - Hào khí Đông A - www.themegallery.com
13. Tiểu kết (câu 1, 2): - Hình ảnh tráng sĩ với tư thế hiên ngang, lẫm liệt mang tầm vũ trụ lồng trong hình ảnh ba quân bừng bừng hào khí Đông A. - Nghệ thuật so sánh, phóng đại, giọng thơ hào hùng, mạnh mẽ. www.themegallery.com
14. 2. Hai câu sau: Nỗi lòng của tác giả Nam nhi vị liễu công danh trái Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Công danh nam tử còn vương nợ Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu) www.themegallery.com
15. www.themegallery.com
16. THẢO LUẬN NHÓM Câu thơ gợi đến lí tưởng sống của con người thời trung đại, đó là lí tưởng gì? Em hiểu gì về lí tưởng này? Em hãy liên hệ về chí làm trai trong thơ văn. www.themegallery.com
17. Nam nhi vị liễu công danh trái (Công danh nam tử còn vương nợ) - Công danh: lập công (để lại sự nghiệp), lập danh (để lại tiếng thơm). Lí tưởng sống cao đẹp của người làm trai thời phong kiến. - Nợ ý thức về nghĩa vụ, trách nhiệm công dân với đất nước. Cái “chí” của người anh hùng. www.themegallery.com
18. Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu) www.themegallery.com
19. Câu 4: NHÓM 4: Câu thơ thứ 4 sử dụng một yếu tố nghệ thuật đặc trưng của văn học trung đại. Đó là yếu tố nghệ thuật nào? Tác giả “thẹn” với ai? Vì sao ông lại cảm thấy “thẹn”? Từ nỗi “thẹn” ấy em thấy Phạm Ngũ Lão là người như thế nào? www.themegallery.com
20. Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu. (Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu). - Nghệ thuật: điển cố Vũ hầu Chưa có tài mưu lược, chưa lập được công Thẹn trạng to lớn như Gia Cát Lượng. Chưa báo đáp được ơn vua, nợ nước. Cái tâm Khiêm nhường, cao cả. của người anh hùng Khát vọng, hoài bão lớn lao. www.themegallery.com
21. TIỂU KẾT (câu 3- 4) • Hai câu thơ với âm hưởng trầm lắng đã diễn tả niềm băn khoăn, trăn trở, ý thức trách nhiệm về chí làm trai và khát vọng đem tài trí “tận trung báo quốc” của Phạm Ngũ Lão. • Thể hiện lẽ sống lớn của con người thời đại Đông A. www.themegallery.com
22. Hết THẢO LUẬN NHÓM 1:561:571:581:592:002:012:022:032:042:052:062:072:082:092:102:122:132:142:152:162:172:182:192:202:212:222:232:242:252:262:272:282:292:302:312:322:332:342:352:362:372:382:392:402:412:422:432:442:452:462:472:482:492:502:512:522:532:542:552:562:572:582:593:003:013:023:033:043:053:063:073:083:093:103:123:133:143:153:163:173:183:193:203:213:223:233:243:253:263:273:283:293:303:313:323:333:343:353:363:373:383:393:403:413:423:433:443:453:463:473:483:493:503:513:523:533:543:553:563:573:583:594:000:010:020:030:040:050:060:070:080:090:100:120:130:140:150:160:170:180:190:200:210:220:230:240:250:260:270:280:290:300:310:320:330:340:350:360:370:380:390:400:410:420:430:440:450:460:470:480:490:500:510:520:530:540:550:560:570:580:591:001:011:021:031:041:051:061:071:081:091:101:121:131:141:151:161:171:181:191:201:211:221:231:241:251:261:271:281:291:301:311:321:331:341:351:361:371:381:391:401:411:421:431:441:451:461:471:481:491:501:511:521:531:541:552:113:110:111:11giờ Vẻ đẹp của con người thời Trần được hiện lên trong bài thơ như thế nào? Em có suy nghĩ gì về mục đích sống, lí tưởng sống của thanh niên hiện nay? Theo em, thế hệ trẻ ngày nay cần có trách nhiệm gì đối với đất nước? www.themegallery.com
23. III. TỔNG KẾT 1. Nội dung tư tưởng 2. Nghệ thuật Vẻ đẹp Hào con Khí Hình Ngôn So người Đông A ảnh ngữ sánh thơ cô đọng phóng hoành hàm đại Có Có nhân tráng súc sức lí cách mạnh tưởng cao cả www.themegallery.com
24. PHIẾU BÀI TẬP Khoanh tròn vào đáp án mà em cho là đúng và đầy đủ nhất. Câu 1: Dòng nào không gắn với nội dung bài thơ “Tỏ lòng”? A.Tầm vóc, tư thế, hành động của con người thời Trần B. Chí lớn lập công danh của con người thời Trần C. Vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước, con người thời Trần D. Khí thế hào hùng mang tinh thần quyết chiến, quyết thắng thời Trần www.themegallery.com
25. PHIẾU BÀI TẬP Câu 2: Biện pháp nghệ thuật chủ yếu được sử dụng trong câu thơ thứ hai là gì? A. Nhân hóa C. So sánh B. Ẩn dụ D. Liệt kê www.themegallery.com
26. PHIẾU BÀI TẬP Câu 3: Cách nào hiểu đúng nghĩa của từ “ba quân” ? A. Hình ảnh quân đội nhà Trần B. Hình ảnh dân tộc C. Hình ảnh quân đội nhà Trần và nhà Nguyên D. Hình ảnh quân đội nhà Nguyên www.themegallery.com
27. PHIẾU BÀI TẬP Câu 4: Dòng nào nêu đúng nhất lí do “thẹn” của nhà thơ ? A. Chưa đạt được danh vọng gì nên xấu hổ với vợ con, tổ tiên B. Chưa lập công, lập danh và chưa hoàn thành nghĩa vụ đối với đất nước C. Chưa tài giỏi và giàu sang như Vũ hầu D. Chưa có địa vị và quyền cao chức trọng như Vũ hầu www.themegallery.com
28. PHIẾU BÀI TẬP Câu 5: Dòng nào không phải là thành công nghệ thuật của bài thơ ? A. Thủ pháp gợi, thiên về ấn tượng bao quát B. Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi C. Ngôn ngữ trong sáng, đậm đà bản sắc dân tộc D. Hình tượng thơ lớn lao, kì vĩ, súc tích www.themegallery.com