Bài giảng môn Sinh học 8 - Bài 38: Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu

Nội dung text: Bài giảng môn Sinh học 8 - Bài 38: Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu

1. Chöông VII: BAØI TIEÁT Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU I. BÀI TIẾT II. CẤU TẠO CỦA HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
2. Hình 31.2. Sơ đồ mối quan hệ giữa trao đổi chất của cơ thể với trao đổi chất ở tế bào
3. Tiết 40: BÀI TIẾT VÀ CẤU TẠO HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU Môi trường Môi trường O2 O2 TẾ BÀO CO2 CO2 Chất Thức ăn, nước, dinh Hoạt động dưỡng TRAO ĐỔI CHẤT Phân Muối khoáng đã hấp Các chất thải thụ Cơ thể Nước tiểu
4. Bài Tiết CHẤT CẦN THIẾT CHO TẾ BÀO là gì? TRAO ĐỔI CHẤT CỦA TẾ BÀO CHẤT CẶN BÃ, DƯ THỪA CO2 CÁC CHẤT THẢI KHÁC Nước Mồ Hôi Tiểu MÔI TRƯỜNG NGOÀI HOẠT ĐỘNG BÀI TIẾT
5. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU - Bài tiết: là hoạt động của cơ thể lọc và thải các chất cặn bã do quá Kể tên các sản phẩm bài trình trao đổi chất của tế bào tạo ra tiết? và các chất độc hại khác.
6. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU Bảng 38. Các sản phẩm thải chủ yếu và cơ quan thực hiện bài tiết - Bài tiết: là hoạt động của cơ thể lọc và thải các Sản phẩm thải Cơ quan bài tiết chất cặn bã do quá trình chủ yếu chủ yếu trao đổi chất của tế bào CO2 Phổi tạo ra và các chất độc hại Nước tiểu Thận khác. Mồ hôi Da
7. I. BÀI TIẾT Các sản phẩm cần được bài tiết phát sinh từ đâu? Chất dinh Chất dưỡng đã Tế bào thải hấp thụ Hoạt động TĐC CO O2 2 Cơ thể  Phát sinh từ hoạt động TĐC của tế bào và cơ thể và một số chất được đưa vào quá liều lượng.
8. Hoạt động bài tiết nào đóng vai trò quan trọng nhất ?
9. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU - Bài tiết: là hoạt động của cơ thể lọc và thải các chất cặn bã do quá trình trao đổi chất của tế bào tạo ra và các chất độc hại khác. - Các cơ quan thực hiện bài tiết: + Phổi : Bài tiết CO2. + Thận : Bài tiết nước tiểu + Da: Bài tiết mồ hôi - Vai trò: + Giúp cơ thể thải loại các chất cặn bã và các chất độc hại khác. BàiKhi tiếtsự bàicó vaitiết tròcácquansản phẩmtrọng + Đảm bảo tính ổn định của môi nhưthải bịthếtrì nàotrệ bởiđốimộtvớilí cơdo nàothể trường trong cơ thể. sốngđó thì? điều gì sẽ xảy ra?
10. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU 2 1 3 4 5 Hình 38.1A: Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu
11. MỘT VIÊN SỎI THẬN Cấu tạo Thận bổ dọc
12. THẢO LUẬN: Hệ bài tiết nước tiểu gồm các Câu 1: cơ quan nào ? Cơ quan nào của hệ bài tiết nước Câu 2: tiểu là quan trọng nhất ? Câu 3: Xác định các phần cấu tạo trong của thận ? Một đơn vị chức năng của thận Câu 4: gồm những thành phần nào?
13. Thận Thận trái phải2 1 Ống dẫn nước tiểu phải 3 Ống4 dẫn nước tiểu trái 5Bóng đái Ống đái6 Sơ đồ cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu Vi tri thaän
14. Thaän2 traùi Thaän phaûi1 Ống dẫn nước tiểu ( Niệu quản3) Boùng ñaùi (Bàng quang4 ) Ống đái5 ( Niệu đạo) A. Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu Hình 38 - 1. Sơ đồ cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu
15. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU Cơ quan nào của hệ bài tiết nước tiểu là quan - Hệ bài tiết gồm: Thận, ống dẫn trọng nhất ? nước tiểu, bóng đái, ống đái.
16. Hãy xác định vị trí của 2 quả thận?
17. Mô tả hình dạng của 2 quả thận?
18. 2 Thận trái 1 Thận phải 3 Ống dẫn nước tiểu 4 Bóng đái 5 Ống đái H 38.1B: L¸t c¾t däc thËn Hình 38.1A: Các cơ quan hệ bài tiết nước tiểu
19. 2 Phần tủy 1 Phần vỏ Bể thận 3 Xác định các phần cấu tạo trong của thận ?
20. Hình 38.1 C. Một đơn vị chức năng của thận Một đơn vị chức năng của thận gồm những thành phần nào?
21. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU - Hệ bài tiết gồm: Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái, ống đái. - Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm: + Phần vỏ: có nang cầu thận và cầu thận, ống thận. + Phần tủy: có ống góp.
22. Caáu taïo moät ñôn vò chöùc naêng cuûa thaän Nang caàu thaän vaø caàu thaän Voû OÁng thaän Tuyû OÁng goùp
23. Nang cầu thận và cầu thận Ống thận Cầu thận Động Phần vỏ mạch đến Phần tủy Nang cầu thận Động mạch đi C. Một đơn vị chức năng của thận D. Nang cầu thận và cầu thận phóng to
24. Baøi 38 : BAØI TIEÁT VAØ CAÁU TAÏO HEÄ BAØI TIEÁT NÖÔÙC TIEÅU - Hệ bài tiết gồm: Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái, ống đái. - Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm: + Phần vỏ: có nang cầu thận và cầu thận, ống thận. + Phần tủy: có ống góp. - Thận gồm 2 quả với khoảng 2 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu.
25. Trong thành phần nước tiểu có những muối vô cơ và hữu cơ như muối canxi, muối phôtphat, muối urat, dễ bị kết tinh khi nồng độ của chúng quá cao và gặp pH thích hợp hoặc gặp những điều kiện đặc biệt khác. Các tinh thể của chúng có thể làm ngưng trệ quá trình bài tiết nước tiểu và thậm chí gây đau đớn dữ dôi, ảnh hưởng tới sức khoẻ và mọi hoạt động khác. Viên sỏi dài 8mm được tạo bởi các tinh thể canxiphotphat
26. Phạm Văn Thức 14 tuổi ở Cassandra Bankson, 22 Cẩm Giàng, Hải Dương, tuổi đến từ San Francisco có năm quả (bốn quả bên nước Mỹ, chỉ có 1 quả trái, một quả bên phải) thận
27. Viêm cầu thận
28. THÀNH TỰU CỦA Y HỌC HIỆN ĐẠI Thận suy Thận ghép Bệnh nhân chạy thận nhân tạo Ghép thận
29. Tiết 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU:
30. 1. Sự tạo thành nước tiểu gồm những quá trình nào? Chúng xảy ra ở đâu? 2. Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào? 3. Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào? Đặc điểm Nước tiểu đầu Nước tiểu chính thức + Nồng độ caùc chaát hoøa tan. + Chaát ñoäc, chaát caën baõ. + Chaát dinh döôõng.
31. Mao mạch quanh ống thận Nang cầu thận Lọc máu Nước tiểu đầu Ống thận Cầu thận QUÁ TRÌNH LỌC MÁU - Maøng loïc laø vaùch mao maïch vôùi caùc loã 30-40A.0 - Söï cheânh leäch aùp suaát taïo ra löïc ñaåy caùc chaát qua loã loïc. - Caùc teá baøo maùu vaø proâteâin coù kích thöôùc lôùn hôn loã loïc neân vaãn ôû laïi trong maùu.
32. Mao mạch quanh ống thận HẤP Nang cầu thận THỤ LẠI Lọc máu Nước tiểu đầu Ống thận Cầu thận QÚA TRÌNH LỌC MÁU QÚA TRÌNH HẤP THỤ LẠI - Maøng loïc laø vaùch - Coù söû duïng naêng löôïng mao maïch vôùi caùc loã ATP. 30-40A.0 - Söï cheânh leäch aùp - Caùc chaát ñöôïc haáp thuï laïi: suaát taïo ra löïc ñaåy + Caùc chaát dinh döôõng. caùc chaát qua loã loïc. - Caùc teá baøo maùu vaø + H2O. proâteâin coù kích thöôùc + Caùc ion coøn caàn thieát: lôùn hôn loã loïc neân vaãn + - ôû laïi trong maùu. Na , Cl
33. Mao mạch quanh ống thận Các thành phần của máu được ổn định HẤP BÀI Nang cầu thận THỤ TIẾT LẠI TIỀP Lọc máu Nước tiểu đầu Nước tiểu chính thức Ống thận Cầu thận QUÁ TRÌNH LỌC MÁU QÚA TRÌNH HẤP THỤ LẠI QÚA TRÌNH BÀI TIẾT TIẾP - Maøng loïc laø vaùch - Coù söû duïng naêng löôïng - Coù söû duïng naêng löôïng mao maïch vôùi caùc loã ATP. ATP. 30-40A.0 - Söï cheânh leäch aùp - Caùc chaát ñöôïc haáp thuï laïi: - Caùc chaát ñöôïc baøi tieát tieáp: suaát taïo ra löïc ñaåy + Caùc chaát dinh döôõng. caùc chaát qua loã loïc. + Caùc chaát caën baõ: axit + H O. - Caùc teá baøo maùu vaø 2 uric, creâatin proâteâin coù kích thöôùc + Caùc ion coøn caàn thieát: lôùn hôn loã loïc neân vaãn + Caùc chaát thuoác. Na+, Cl - ôû laïi trong maùu. + Caùc ion thöøa: H+ , K+
34. Tiết 31-Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU -Nước -Các chất dinh dưỡng: protein, lipit, gluxit, vitamin, Huyết -Các chất cần thiết khác: hoocmon, tương kháng thể -Các muối khoáng Máu -Các chất thải của tế bào Các tế bào máu Nước tiểu đầu
35. Tiết 31-Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU I.Tạo thành nước tiểu Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào? Nước tiểu đầu Máu Không có các tế bào Có các tế bào máu và máu và protein protein
36. Tiết 31-Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU I.Tạo thành nước tiểu Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào Đặc điểm Nước tiểu đầu Nước tiểu chính thức Nông độ các Loãng Đậm đặc chất hòa tan Chất độc, chất Có ít Có nhiều cặn bã Chất dinh Có nhiều Gần như dưỡng không
37. II. THẢI NƯỚC TIỂU: câu hỏi thảo luận? 1. Sự thải nước tiểu diễn ra như thế nào? 2. Sự tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận diễn ra liên tục, nhưng sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy ra vào những lúc nhất định. Có sự khác nhau đó là do đâu? Thận trái Thận phải Ống dẫn nước tiểu Bóng đái Ống đái
38. Nước Quá trình tiểu Bể thải nước chính thận tiểu: thức Ống dẫn nước tiểu Thải ra ngoài Bóng Ống đái đái
39. Tiết 31-Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU II.Thải nước tiểu Sự tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận diễn ra liên tục, nhưng sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy ra vào những lúc nhất định. Có sự khác nhau đó là do đâu? -Máu tuần hoàn liên tục qua thận để lọc tạo thành nước tiểu (không theo ý muốn) -Nước tiểu chính thức được tích trữ trong bóng đái khi lên tới 200ml, đủ áp lực để gây cảm giác buồn đi tiểu. Nếu cơ vòng mở ra → nước tiểu mới ra ngoài.
40. Bài 40
41. Tieát 42 – baøi 40 VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu: II. Cần xây dựng các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu:
42. Quan saùt H: 39.1 Sô ñoà taïo thaønh nöôùc tieåu ôû moãi ñôn vò chöùc naêng cuûa thaän Thaûo luaän nhoùm – 3 phuùt. Trình baøy kó thuaät khaên traûi baøn Nhoùm 1: Khi caùc caàu thaän bò vieâm vaø suy thoaùi coù theå daãn ñeán nhöõng haäu quaû nghieâm troïng nhö theá naøo veà söùc khoûe? Nhoùm 2: Khi caùc teá baøo oáng thaän laøm vieäc keùm hieäu quaû hay bò toån thöông coù theå daãn ñeán haäu quaû nhö theá naøo veà söùc khoûe? Nhoùm 3,4: Khi ñöôøng daãn nöôùc tieåu bò ngheõn bôûi soûi coù theå aûnh höôûng nhö theá naøo tôùi söùc khoûe?
43. Tiết 42 - bài 40 VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu: THAÛO LUAÄN NHOÙM ÑOÂI – 1 PHUÙT Liệt kê các nhóm tác nhân chính gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu?
44. Tiết 42 - bài 40 VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu:  Caùc taùc nhaân gaây haïi cho heä baøi tieát nöôùc tieåu: + Các vi khuẩn gây bệnh. + Các chất độc trong thức ăn, đồ uống. + Khẩu phần ăn uoáng không hợp lí.
45. Tiết 42 - bài 40 VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu: II. Cần xây dựng các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu tránh tác nhân có hại: BAÛN THAÂN CAÙC EM ÑAÕ COÙ NHÖÕNG THOÙI QUEN NAØO ÑEÅ BAÛO VEÄ HEÄ BAØI TIEÁT?
46. TRÌNH BAØY KÓ THUAÄT 1 PHUÙT S Các thói quen sống khoa học Cơ sở khoa học tt 1 - Thường xuyên giữ gìn vệ sinh Hãycho điền toàn thông cơ thể cũngtin chính như cho xác hệ bảng cơ sở khoa học và thói bài tiết nước tiểu. quen sống khoa học 2 Khẩu phần ăn uèng hợp lí: - Không ăn quá nhiều proâteâin quá mặn, quá chua, qu¸ nhiều chất t¹o sỏi. - Không ăn thức ăn ôi thiu và nhiễm chất độc hại. - Uống đủ nước. 3 - Khi muốn đi tiểu thì nên đi ngay, không nên nhịn lâu.
47. stt Các thói quen sống khoa học Cơ sở khoa học 1 - Thường xuyên giữ gìn vệ - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt sinh cho toàn cơ thể cũng g©y bÖnh. như cho hệ bài tiết nước tiểu 2 Khẩu phần ăn uèng hợp lí: - Không ăn quá nhiều proâteâin, - Kh«ng ®Ó thËn lµm viÖc qu¸ quá mặn, quá chua, qu¸ nhiều chất t¹o sỏi. nhiÒu vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. - Không ăn thức ăn ôi thiu và - H¹n chÕ t¸c h¹i cña c¸c chÊt ®éc. nhiễm chất độc hại. - Uống đủ nước. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh läc m¸u ®îc liªn tôc. 3 - Khi muốn đi tiểu thì nên đi - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù t¹o ngay, không nên nhịn lâu thµnh níc tiÓu ®îc liªn tôc. - H¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái ë bãng ®¸i.
48. Tiết 42 - bài 40 VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu: II. Cần xây dựng các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu tránh tác nhân có hại: Caùc thoùi quen soáng khoa hoïc ñeå baûo veä heä baøi tieát?
49. Tiết 42 - bài 40 VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu: II. Cần xây dựng các thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu tránh tác nhân có hại:  - Thường xuyên giữ vệ sinh cho toàn cơ thể cũng như cho hệ bài tiết nước tiểu. - Khẩu phần ăn uống hợp lí. - Đi tiểu đúng lúc.
50. Mô hình ghép thận
51. Mổ ghép thận
52. Tán sỏi
53. Híng dÉn HOÏC SINH TÖÏ HOÏC + Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc naøy: Hoïc thuoäc baøi, hoaøn thaønh VBT/107,108,109 + Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc tieáp theo: §äc trưíc Chöông VIII: DA baøi 41: CAÁU TAÏO VAØ CHÖÙC NAÊNG CUÛA DA - T×m hiÓu vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da ? - Cã nªn l¹m dông kem phÊn ®Ó trang ®iÓm hoÆc nhæ bá l«ng mµy, kÎ l«ng mµy t¹o d¸ng kh«ng?