Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết học 96: Ẩn dụ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết học 96: Ẩn dụ

1. Tiết 96 :
2. I. ẨN DỤ LÀ GÌ ? Trong khổ thơ dưới 1. Ví dụ đây cụm từ Người Cha dung để chỉ ai? “ Anh đội viên nhìn Bác Vì sao có thể ví như Càng nhìn lại càng thương vậy? Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm” Người Cha: chỉ Bác Hồ Bác với Người Cha có những phẩm chất giống nhau: Tuổi tác Tình thương yêu con Sự chăm sóc chu đáo đối với con
3. So sánh 3 cách diễn đạt I. ẨN DỤ LÀ GÌ ? Tại sao Bác Hồ lại sau 1. Ví dụ được ví như Người Cha Cách 1: Bác Hồ mái tóc bạc Cách nói này có gìdiễn đạt bình thường giống và khác so với Cách 2: Bác Hồ như Người cha sử dụng so sánh Vì tình cảm của Bác dành cho cácphépanh sođội sánhviên cũng giống như tình cảmCáchcủa3:người NgườichaCha dành máichotócconbạc Cách nói hình ảnh So sánh Ẩn dụ Giống So sánh sự vật A như sự vật B Khác - Có hai vế: - Không có vế A (ẩn vế A) A − B - Gọi tên sự vật, hiện - Đối chiếu sự vật, tượng này bằng tên sự sự việc này với sự vật, hiện tượng khác có vật, sự việc khác có nét tương đồng. nét tương đồng. → So sánh ngầm
4. 2. Ghi nhớ Theo em ẩn dụ là gì? Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
5. II.CÁC KIỂU ẨN DỤ: 1. Ví dụ 1 Về thăm nhà Bác làng Sen, Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng. (Nguyễn Đức Mậu) thắp chỉ sự “nở hoa” lửa hồng chỉ “màu đỏ” của hoa râm bụt.  “nở hoa” được ví với hành động thắp. (chúng giống nhau về cách thức thực hiện).  “màu đỏ” được ví với lửa hồng. (hai sự vật ấy có hình thức tương đồng) - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức). - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động (ẩn dụ cách thức).
6. II.CÁC KIỂU ẨN DỤ: Ví dụ 2 Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. (Nguyễn Tuân) giòn tan đặc điểm của cái bánh (vị giác) -Nắng không thể dùng vị giác để cảm nhận được. -Sử dụng từ giòn tan để nói về nắng là có sự chuyển đổi cảm giác. - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).
7. 2. Ghi nhớ Người cha mái tóc bạc Người cha Bác Hồ được ví như Người cha => phẩm chất - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất).
8. 2. CÁC KIỂU ẨN DỤ: - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức). Lửa hồng – “màu đỏ” - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động (ẩn dụ cách thức). thắp – “nở hoa” - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất). Người Cha – Bác Hồ - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác). (nắng) giòn tan – (nắng) “to, rực rỡ”.
9. III. Luyện tập Bài tập 2: Tìm các ẩn dụ trong những ví dụ dưới đây. Nêu lên nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau: a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. (Tục ngữ) b/ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. (Tục ngữ) c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. (Ca dao) d/Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. (Viễn Phương)
10. a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. “Sự hưởng thụ thành “Người lao động, người quả lao động” tạo ra thành quả” (ẩn dụ cách thức) (ẩn dụ phẩm chất) b/ Gần mực thì đen,gần đèn thì sáng. “cái xấu” “cái tốt, cái hay, cái tiến bộ” (ẩn dụ phẩm chất)
11. c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền “người ở lại” “người đi xa” (ẩn dụ phẩm chất) d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. (Viễn Phương) “Bác Hồ” (ẩn dụ phẩm chất)
12. Bài tập 3: Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng. a/Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt. ( Tô Hoài) b/ Cha lại dắt con đi trên cát mịn Ánh nắng chảy đầy vai” mùi (Hoàng TrungchínThông) Khứu giác Thị giác, xúc giác => Diễn tả chính xác tâm trạng thích thú, yêu quý sản vật, mùi vị của quê hương. =>Lòng tràn đầy niềm vui sướng, ấm áp của người cha và đứa con.
13. c/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng. . (Trần Đăng Khoa) Thính giác Xúc giác => Gợi tả không gian tĩnh lặng, thể hiện cảm nhận tinh tế, nhạy cảm của nhà thơ d/ Em thấy cả trời sao Xuyên qua từng kẽ lá Em thấy cơn mưa rào Ướt tiếng cười của bố. (Phan Thế Cải) Xúc giác Thính giác => gợi tả sự lạc quan yêu đời của người bố trước mặt con cho dù cuộc sống có nhiều vất vả gian nan
14. BÀI 4 : Viết đoạn văn miêu tả với nội dung tự chọn có sử dụng biện pháp ẩn dụ. Ví dụ: Giờ ra chơi, trường ồn như vỡ chợ. Vài nhóm nữ sinh tụ tập dưới tán lá mát rượi của cụ bàng; từng cặp từng cặp bạn nam chơi đá cầu với nhau, trên vai ai nấy đều ướt đẫm ánh nắng; một đám học sinh khác lại ùa vào thư viện tranh thủ tìm đọc các cuốn truyện Cảnh vui tươi, nhộn nhịp đó khó có người học trò nào quên được. Bởi sau mỗi giờ ra chơi lại khiến chúng em thấy tinh thần sáng khoái hơn, tràn trề sức lực để học tập tốt hơn.
15. Củng cố - Nhắc lại ẩn dụ là gì? Có mấy kiểu ẩn dụ. Cho ví dụ minh họa và phân tích tác dụng. Dặn dò - Học bài và làm bài tập trong sách bài tập - Soạn bài: Lượm