Bài giảng Ngữ văn 6 - Văn bản: Lượm - Tố Hữu

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Văn bản: Lượm - Tố Hữu

1. VĂN BẢN: LƯỢM - TỐ HỮU
2. Câu hỏi : 1. Đọc thuộc lòng 3 khổ thơ đầu bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ. 2. Nêu nội dung chính của bài thơ và vài nét về nghệ thuật? Đáp án: Nội dung: Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ. Nghệ thuật: Thể thơ năm chữ, với lối kể chuyện kết hợp miêu tả, kể với biểu cảm có nhiều chi tiết giản dị, chân thực và cảm động.
3. TiÕt 103, 104: Văn bản Lượm Tác giả: Tố Hữu
4. I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả: Tố Hữu - Tên khai sinh: Nguyễn Kim Thành (1920- 2002). - Quê quán: Thừa Thiên- Huế. - Là nhà cách mạng, nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại Việt Nam.
5. 2. Tác phẩm: a. Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được sáng tác năm 1949, trong cuộc kháng chiến chống Pháp, in trong tập Việt Bắc. (1946 – 1954).
6. Bài thơ Lượm được sáng tác trong hoàn cảnh nào? Giáo viên hướng dẫn cách đọc: ▪ Chú ý thay đổi giọng và nhịp đọc thích hợp với từng câu từng đoạn. ▪ Giọng vui tươi sôi nổi nhí nhảnh ở đoạn đầu và đoạn điệp khúc cuối cùng giọng đối thoại giữa 2 chú cháu, giọng ngắt, ngừng ở những câu thơ đặc biệt 2 tiếng.
7. Giải nghĩa một số từ khó ▪ Ngày Huế đổ máu: Ngày ở Huế bắt dầu cuộc kháng chiến chống Pháp. ▪ Xắc: Ở đây là xắc cốt( phiên âm từ tiếng Pháp)- cái túi bằng vải dày hoặc da, có một quai đeo ở bên người, dùng để đựng sổ sách giấy tờ. ▪ Bồ quân: Cây có quả chín màu đỏ tím, ở đây ví màu má của chú bé đỏ như trái bồ quân. ▪ Thượng khẩn: Rất gấp.Những công văn, mệnh lệnh có đề ‘ thượng khẩn’ thì người chuyển phải tìm mọi cách chuyển nhanh nhất đến nơi nhận.
8. b. Thể loại: Thơ 4 chữ, nhịp 2/2. c. Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp với tự sự miêu tả. d. Ngôi kể: ngôi thứ nhất. Nhân vật chính: Lượm e. Bố cục: 3 đoạn + Đoạn 1: từ đầu → “Cháu đi xa dần”: Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu. + Đoạn 2: tiếp theo→ “Hồn bay giữa đồng”:Câu chuyện đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm. + Đoạn 3: còn lại: Hình ảnh Lượm sống mãi trong lòng mọi người.
9. II. Tìm hiểu chi tiết 1. Lượm trong cuộc gặp gỡ giữa hai chú cháu.
10. Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về - Cháu đi liên lạc Tình cờ chú, cháu Vui lắm chú à Gặp nhau Hàng Bè. Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà! Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cháu cười híp mí Cái chân thoăn thoắt Má đỏ bồ quân Cái đầu nghênh nghênh - Thôi chào đồng chí! Cháu đi xa dần Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng
11. Hoàn cảnh gặp gỡ giữa hai chú cháu. Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú, cháu Gặp nhau Hàng Bè.
12. Hoàn cảnh gặp gỡ: “Ngày Huế đổ máu” → Cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp đang diễn ra ác liệt. Quân ta bao vây địch ở thành phố Huế năm 1946
13. Thảo luận nhóm Thời gian 5 phút Câu hỏi: Tìm những từ ngữ gợi tả Lượm trong 5 khổ thơ đầu. Nhận xét nghệ thuật miêu tả của tác giả. Cảm nhận của em về Lượm? • Nhóm 1: hình dáng • Nhóm 2: trang phục • Nhóm 3: cử chỉ • Nhóm 4: lời nói
14. Ngày Huế đổ máu - Cháu đi liên lạc Chú Hà Nội về Vui lắm chú à Tình cờ chú, cháu Ở đồn Mang Cá Gặp nhau Hàng Bè. Thích hơn ở nhà! Chú bé loắt choắt Cháu cười híp mí Cái xắc xinh xinh Má đỏ bồ quân Cái chân thoăn thoắt - Thôi chào đồng chí! Cái đầu nghênh nghênh Cháu đi xa dần Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng
15. • Hình dáng: bé loắt choắt, chân thoăn thoắt, đầu nghênh nghênh, cười híp mí, má đỏ bồ quân • Nghệ thuật dùng từ láy gợi hình, điệp từ, nhịp thơ 2/2 vần cách, gieo vần “oắt”, ẩn dụ: nổi bật dáng vẻ nhỏ nhắn, nhanh nhẹn,tinh nghịch, ngây thơ, đáng yêu.
16. Ngày Huế đổ máu - Cháu đi liên lạc Chú Hà Nội về Vui lắm chú à Tình cờ chú, cháu Ở đồn Mang Cá Gặp nhau Hàng Bè. Thích hơn ở nhà! Chú bé loắt choắt Cháu cười híp mí Cái xắc xinh xinh Má đỏ bồ quân Cái chân thoăn thoắt - Thôi chào đồng chí! Cái đầu nghênh nghênh Cháu đi xa dần Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng
17. - Trang phục: Cái xắc xinh xinh; Ca lô đội lệch Nghệ thuật dùng từ láy, tính từ. Lượm mặc trang phục chiến sĩ vệ quốc quân, Lượm làm liên lạc, vẻ đẹp tinh nghịch, xinh xắn.
18. Ngày Huế đổ máu - Cháu đi liên lạc Chú Hà Nội về Vui lắm chú à Tình cờ chú, cháu Ở đồn Mang Cá Gặp nhau Hàng Bè. Thích hơn ở nhà! Chú bé loắt choắt Cháu cười híp mí Cái xắc xinh xinh Má đỏ bồ quân Cái chân thoăn thoắt - Thôi chào đồng chí! Cái đầu nghênh nghênh Cháu đi xa dần Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng
19. - Cử chỉ: Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng Nghệ thuật so sánh, nhịp thơ 2/2, vần cách, gieo vần“ang”. Lượm hồn nhiên, nhanh nhẹn, yêu đời.
20. đường vàng - Con đường có nắng vàng, cát vàng. - Con đường có lúa vàng, rơm vàng. - Con đường tương lai tươi sáng.
21. Ngày Huế đổ máu - Cháu đi liên lạc Chú Hà Nội về Vui lắm chú à Tình cờ chú, cháu Ở đồn Mang Cá Gặp nhau Hàng Bè. Thích hơn ở nhà! Chú bé loắt choắt Cháu cười híp mí Cái xắc xinh xinh Má đỏ bồ quân Cái chân thoăn thoắt - Thôi chào đồng chí! Cái đầu nghênh nghênh Cháu đi xa dần Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng
22. Lời nói: Cháu đi liên lạc Vui lắm chú à Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà! - Thôi chào đồng chí! Nghệ thuật: Miêu tả nhân vật qua đối thoại trực tiếp, vần liền, gieo vần “a” : Lượm vui vẻ, say mê công tác, yêu quê hương, đất nước.
23. - Hình dáng: bé loắt - Trang phục: choắt, chân thoăn thoắt, Cái xắc xinh xinh; đầu nghênh nghênh, Ca lô đội lệch cười híp mí, má đỏ bồ quân - Cử chỉ: - Lời nói: Mồm huýt sáo vang Cháu đi liên lạc Như con chim chích Vui lắm chú à Nhảy trên đường vàng Ở đồn Mang Cá Thích hơn ở nhà! - Nghệ thuật: -Thôi chào đồng chí! So sánh, điệp từ, ẩn dụ, từ láy, nhịp thơ 2/2 làm nổi bật hình ảnh chú bé Lượm.
24. • Lượm là chú bé liên lạc ngây thơ, hồn nhiên, tinh nghịch, yêu đời, yêu nước, say mê, nhiệt tình tham gia kháng chiến; là tấm gương “ tuổi nhỏ chí cao”. • Thông qua việc khắc họa chân dung Lượm trong 5 khổ thơ đầu → thể hiện rõ tình cảm của tác giả: yêu mến, trân trọng chú bé Lượm.
25. Bài tập: Trong đoạn thơ trên có nhiều hình ảnh đẹp và cảm động. Em yêu thích nhất khổ thơ nào? Vì sao?
26. Vẻ đẹp hồn nhiên trong sáng, vui tươi, bé bỏng non nớt mà nhanh nhẹn. Chú bé loắt choắt đã vươn mình lớn dậy trên con đường kháng chiến rất gian nan, nguy hiểm.
27. Hình ảnh đội TNTP Hồ Chí Minh
28. Thông qua tìm hiểu đoạn thơ trên em học tập được điều gì ở Lượm? - Vui vẻ, hồn nhiên, yêu đời. - Tích cực, nhiệt tình trong công việc: học tập, lao động - Yêu quê hương, đất nước
29. Hướng dẫn về nhà • Học thuộc 5 khổ thơ đầu và nêu cảm nhận của em về Lượm. • Tiếp tục tìm hiểu phần văn bản còn lại. • Soạn bài đọc thêm Mưa.
30. 2. Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh - Lượm đi đưa thư “ Thượng khẩn”. Vụt qua mặt trận Đạn bay vèo vèo Thư đề thượng khẩn Sợ chi hiểm nghèo? - Động từ mạnh: “vụt qua” - Câu hỏi tu từ: “Sợ chi hiểm nghèo?”. - Hành động: nhanh, dứt khoát, quả cảm. - Thái độ: Thách thức hiểm nguy, đặt nhiệm vụ lên trên hết. Tinh thần dũng cảm,gan dạ.
31. Cảm xúc của tác giả - Khi nghe tin Lượm hi sinh, tác giả đau đớn thốt lên: Ra thế Lượm ơi! → Câu thơ bị ngắt đôi làm 2 dòng, diễn tả sự đau xót đột ngột của nhà thơ.
32. - Nhưng rồi: Bỗng lòe chớp đỏ Thôi rồi, Lượm ơi! → Câu thơ như tiếng nấc nghẹn, thảng thốt bị gãy đôi khi nhà thơ nhận thức về sự thật: Lượm đã hi sinh.
33. Cháu nằm trên lúa Tay nắm chặt bông Lúa thơm mùi sữa Hồn bay giữa đồng → Cái chết cao đẹp, nhẹ nhàng của một chú bé đã hi sinh dũng cảm giữa tuổi thiếu niên hồn nhiên, đầy hứa hẹn một cuộc đời đã được chắp cánh cùng cách mạng.
34. ➢Hình ảnh Lượm nằm trên cánh đồng lúa tay nắm chặt bông. → Lượm ngã xuống trên chính mảnh đất quê hương, tay em còn nắm chặt bông lúa đã nuôi mình lớn từng ngày. Mảnh đất - sản vật quê hương dang tay đón Lượm vào lòng trong một giấc ngủ dài. Lượm ra đi nhưng tay em còn níu giữ sự sống, níu giữ quê hương, đó là cái chết gieo mầm cho sự sống. Linh hồn em hóa thân vào non sông, đất nước.
35. 3. Lượm sống mãi với quê hương,đất nước • Tác giả sử dụng nghệ thuật điệp ngữ. • Nhấn mạnh hình ảnh lượm bất tử, em sống mãi trong lòng tác giả và mọi người, sống mãi với quê hương đất nước.
36. III. Tổng kết 1. Nội dung Bài thơ đã khắc họa và ca ngợi hình ảnh chú bé liên lạc hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh anh dũng nhưng hình ảnh em còn sống mãi trong lòng mọi người.
37. III. Tổng kết 2. Nghệ thuật • Kết hợp miêu tả, tự sự và biểu cảm. • Thể thơ 4 chữ giàu âm điệu. • Nhiều từ láy gợi hình. • Cách so sánh độc đáo. • Kết cấu đầu cuối tương ứng (điệp khúc).
38. Luyện tập Viết một đoạn văn từ 5 đến 7 câu phát biểu cảm nghĩ của em về chú bé Lượm
39. Trò chơi giải ô chữ Nhân vật chính trong bàiThểthơ làthơai? trong bài Lượm? Tác giả bài thơ là ai? Câu cái đầu ‘ L Ư ƠÏ M nghênh nghênh B ÔÁ N C H ỮÕ Nghệ thuật đặc sắc của miêu tả gì? T ÔÁ H ƯÕ U bài thơ? D AÙ N G Đ I ÊÄ U T ƯØ L AÙ Y D UÕ N G C AÛ M
40. 1 2 3 4 5 6