Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 58: Chơi chữ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 58: Chơi chữ

1. KIEÅM TRA BAØI CUÕ: 1) * Theá naøo laø ñieäp ngöõ ? * Duøng ñieäp ngöõ coù taùc duïng nhö theá naøo ? * Khi noùi hoaëc vieát, ngöôøi ta coù theå duøng bieän phaùp laëp laïi töø ngöõ(hoaëc caû moät caâu) ñeå laøm noåi baät yù, gaây caûm xuùc maïnh.Caùch laëp laïi nhö vaäy goïi laø pheùp ñieäp ngöõ; töø ngöõ ñöôïc laëp laïi goïi laø ñieäp ngöõ.
2. 2) Coù nhöõng daïng ñieäp ngöõ naøo? Xaùc ñònh daïng ñieäp ngöõ trong ví duï sau: 1) Mai sau MaiMai sausau * Ñieäp ngöõ noái tieáp. Mai sau Ñaát xanh tre maõi xanh maøu tre xanhxanh. * Ñieäp ngöõ caùch quaõng. 2) Cuøng troâng laïi maø cuøng chaúng thaáythaáy Thaáy xanh xanh nhöõng maáy ngaønngaøn daâudaâu * Ñieäp NgaønNgaøn daâudaâu xanh ngaét moät maøu ngöõ voøng Loøng chaøng yù thieáp, ai saàu hôn ai? (Ñaëng Traàn Coân)
3. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 3 4 5 6 7 1. Teân vò laõnh tuï vó ñaïi cuûa caùch maïng Vieät Nam.?
4. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 Q U A N H EÄ T ÖØ 3 4 5 6 7 2. Töø ñöôïc duøng ñeå bieåu thò caùc yù nghóa quan heä giöõa caùc boä phaän cuûa caâu hay giöõa caâu vôùi caâu trong ñoaïn vaên.?
5. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 Q U A N H EÄ T ÖØ 3 C OÂ N S Ô N C A 4 5 6 7 3. Ñaây laø teân moät baøi thô cuûa taùc giaû Nguyeãn Traõi?
6. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 Q U A N H EÄ T ÖØ 3 C OÂ N S Ô N C A 4 B AÙ N H T R OÂ I N Ö ÔÙ C 5 6 7 4. Teân moät baøi thô noåi tieáng cuûa Hoà Xuaân Höông.?
7. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 Q U A N H EÄ T ÖØ 3 C OÂ N S Ô N C A 4 B AÙ N H T R OÂ I N Ö ÔÙ C 5 H AÏ T R I C H Ö Ô N G 6 7 5. Teân nhaø thô noåi tieáng ñôøi Ñöôøng ñaõ xa queâ hôn 50 naêm leân kinh ñoâ Tröôøng An laøm quan?.
8. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 Q U A N H EÄ T ÖØ 3 C OÂ N S Ô N C A 4 B AÙ N H T R OÂ I N Ö ÔÙ C 5 H AÏ T R I C H Ö Ô N G 6 T ÖØ G H EÙ P 7 6. Teân goïi cuûa töø ñöôïc caáu taïo baèng caùch gheùp caùc tieáng coù nghóa laïi vôùi nhau.?
9. 1 H OÀ C H Í M I N H 2 Q U A N H EÄ T ÖØ 3 C OÂ N S Ô N C A 4 B AÙ N H T R OÂ I N Ö ÔÙ C 5 H AÏ T R I C H Ö Ô N G 6 T ÖØ G H EÙ P 7 V AÊ N T R ÖÕ T Ì N H 7. Teân goïi khaùc cuûa vaên bieåu caûm.?
10. Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ
11. Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ. CHÔI CHÖÕ Caùc loái chôi chöõ. Söû duïng pheùp chôi chöõ.
12. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ:
13. Ví du ï1: Baø giaø ñi chôï Caàu Ñoâng, Boùi xem moät queû laáy choàng lôïi chaêng. Thaày boùi gieo queû noùi 1raèng: LôïiLôïi thì coù lôïi nhöng raêng khoâng coøn. 2 3 (Ca dao) * Thô ca daân gian (Vaên vaàn). * Lôïi(1): Tính töø Ích lôïi, lôïi loäc. * Lôïi(2),(3): Danh töø Lôïi(nöôùu) raêng. AÂm : gioáng nhau. Taïo saéc thaùi haøi LÔÏI Nghóa: khaùc nhau. höôùc, dí doûm. Laøm baøi ca dao theâm haáp daãn, thuù vò.
14. * Lôïi duïng ñaëc saéc : - veà aâm - veà nghóa Taïo saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc CHÔI CHÖÕ
15. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: Chôi chöõ laø lôïi duïng ñaëc saéc veà aâm,veà nghóa cuûa töø ngöõ ñeå taïo saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc laøm caâu vaên haáp daãn, thuù vò.
16. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ:
17. 1) Baø giaø ñi chô ïCaàu Ñoâng Boùi xem moät queû laáy choàng lôïi chaêng Thaày boùi gieo queû noùi raèng:1 Lôïi thì coù lôïi nhöng raêng khoâng coøn. 2 3 (Ca dao) * Thô ca daân gian (Vaên vaàn). * Lôïi(1): Tính töø Thuaän lôïi, lôïi loäc. * Lôïi(2),(3): Danh töø Lôïi(nöôùu) raêng. AÂm : gioáng nhau. Duøng töø ngöõ LÔÏI Nghóa: khaùc nhau. ñoàng aâm.
18. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: a- Duøng töø ngöõ ñoàng aâm: Ví duï: Baø giaø ñi chôï Caàu Ñoâng Boùi xem moät queû laáy choàng lôïi chaêng Thaày boùi gieo queû noùi raèng: Lôïi thì coù lôïi nhöng raêng khoâng coøn. (Ca dao)
19. Ví duï 2: Coù taøi maø caäy chi taøi,taøi Chöõ taøi lieàn vôùi chöõ taitai moät vaàn . * Thô. (Nguyeãn Du) Taøi : Gioûi, kheùo hôn ngöôøi. gaàn aâm. Tai : Hoïa ñeán baát ngôø. Duøng loái noùi traïi aâm (gaàn aâm.)
20. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: a- Duøng töø ngöõ ñoàng aâm; b- Duøng loái noùi traïi aâm(gaàn aâm): Ví duï: Coù taøi maø caäy chi taøi Chöõ taøi lieàn vôùi chöõ tai moät vaàn . (Nguyeãn Du)
21. Ví duï 3: MeânhM moângm muoânm maãum moätm maøum möa,m MoûiM maétm mieânm manm maõim mòtm môø.m (Tuù Môõ) * Thô. Laëp laïi lieân tieáp Duøng caùch phuï aâm “m” ñieäp aâm.
22. CHÔI CHÖ.Õ I.Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ II.Caùc loái chôi chöõ: a- Duøng töø ngöõ ñoàng aâm; b- Duøng loái noùi traïi aâm (gaàn aâm); c- Duøng caùch ñieäp aâm: Ví duï: Meânh moâng muoân maãu moät maøu möa, Moûi maét mieân man maõi mòt môø. (Tuù Môõ)
23. VUI ÑEÅ HOÏC Tìm moät baøi haùt noùi veà moät thöù ñoà chôi maø beù gaùi raát thích.(Coù söû duïng loái chôi chöõ ñieäp aâm)
24. BUÙP BEÂ BAÈNG BOÂNG.
25. Ví duï 4 : Con caù ñoáiñoái boû trong coái ñaùñaù, Con meøo caùi naèm treân maùimaùi keøo,keøo Traùch cha meï em ngheøo, anh nô õphuï duyeân em. (Ca dao) *Vaên vaàn. caù ñoái coái ñaù Duøng loái meøo caùi maùi keøo noùi laùi.
26. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: a- Duøng töø ngöõ ñoàng aâm; b- Duøng loái noùi traïi aâm(gaàn aâm); c- Duøng caùch ñieäp aâm; d- Duøng loái noùi laùi: Ví duï: Con caù ñoái boû trong coái ñaù, Con meøo caùi naèm treân maùi keøo, Traùch cha meï em ngheøo, anh nô õphuï duyeân em. (Ca dao)
27. Ví duï 5: Ngoït thôm sau lôùp voû gai Quaû ngon lôùn maõi cho ai ñeïp loøng. Môøi coâ môøi baùc aên cuøng Saàu rieâng maø hoùa vui chung traêm nhaø. (Phaïm Hoå) * Thô. Saàu rieâng Vui chung. Duøng töø traùi nghóa. Moät loaïi quaû ôû Nam Boä. Saàu rieâng Duøng töø Moät traïng thaùi taâm lyù ñoàng aâm. tieâu cöïc caù nhaân.
28. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ 2- Caùc loái chôi chöõ: a- Duøng töø ngöõ ñoàng aâm: b- Duøng loái noùi traïi aâm(gaàn aâm); c- Duøng caùch ñieäp aâm; d- Duøng loái noùi laùi; e- Duøng töø ngöõ traùi nghóa,ñoàng nghóa,gaàn nghóa: Ví duï: Ngoït thôm sau lôùp voû gai, Quaû ngon lôùn maõi cho ai ñeïp loøng. Môøi coâ môøi baùc aên cuøng, Saàu rieâng maø hoùa vui chung traêm nhaø. (Phaïm Hoå)
29. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: 3- Söû duïng pheùp chôi chöõ:
30. THAÛO LUAÄN NHOÙM: Xaùc ñònh loái chôi chöõ trong caùc caâu sau: 1 - Saùnh vôùi Na Va“ranh töôùng”Phaùp, Tieáng taêm noàng naëc ôû Ñoâng Döông. (TuùMôõ) 2 - Treân trôøi rôi xuoáng mau co. (Caâu ñoá) 3 - Da traéng voã bì baïch, Röøng saâu möa laâm thaâm. (Caâu ñoái)
31. THAÛO LUAÄN NHOÙM: Xaùc ñònh loái chôi chöõ trong caùc caâu sau: 1 - Saùnh vôùi Na Va“ranhranh töôùng”Phaùp,töôùng Tieáng taêm noàng naëc ôû Ñoâng Döông. *Thô traøo phuùng (Tuù Môõ) Ranh(töôùng) (Töôùng) ranh con. Danh (töôùng) (Töôùng) gioûi, noåi tieáng. Mæa mai, gieãu côït Duøng loái noùi traïi aâm. teân chæ huy quaân söï Phaùp.
32. THAÛO LUAÄN NHOÙM: Xaùc ñònh loái chôi chöõ trong caùc caâu sau: 2- Treân trôøi rôi xuoáng maumau co.co (Caâu ñoá) Mau co Mo cau Noùi laiù
33. 3 - Da traéng voã bì baïch,baïch Röøng saâu möa laâm thaâm.thaâm (Caâu ñoái) HAÙN VIEÄT THUAÀN VIEÄT Bì baïch Da traéng Duøng töø Laâm thaâm Röøng saâu ñoàng nghóa. Da traéng Bì baïch Tieáng voã Duøng töø ngöõ Röøng saâu Laâm thaâm ñoàng aâm. Möa nhoû,mau haït,keùo daøi
34. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: 3- Söû duïng pheùp chôi chöõ: Chôi chöõ ñöôïc söû duïng trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, trong vaên thô, ñaëc bieät laø trong vaên thô traøo phuùng,trong caâu ñoái, caâu ñoá
35. CHÔI CHÖ.Õ 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: Chôi chöõ laø lôïi duïng ñaëc saéc veà aâm,veà nghóa cuûa töø ngöõ ñeå taïo saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc laøm caâu vaên haáp daãn, thuù vò.
36. Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2006 Tuaàn : 15 NGÖÕ VAÊN. Tieát : 58 CHÔI CHÖ.Õ I) BAØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: a- Duøng töø ngöõ ñoàng aâm; b- Duøng loái noùi traïi aâm; c-Duøng caùch ñieäp aâm; d- Duøng loái noùi laùi; e- Duøng tö øngö õtraùi nghóa,ñoàng nghóa,gaàn nghóa.
37. CHÔI CHÖ.Õ I) BAØØI HOÏC: 1- Chôi chöõ vaø taùc duïng cuûa chôi chöõ: 2- Caùc loái chôi chöõ: 3- Söû duïng chôi chöõ: Chôi chöõ ñöôïc söû duïng trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, trong vaên thô, ñaëc bieät laø trong vaên thô traøo phuùng,trong caâu ñoái, caâu ñoá
38. II) LUYEÄN TAÄP: BT1/ trang 165: Ñoïc baøi thô döôùi ñaây vaø cho bieát Taùc giaû ñaõ duøng töø ngöõ naøo ñeå chôi chöõ. Chaúng phaûi liuliu ñiuñiu vaãn gioáng nhaø. RaénRaén ñaàu bieáng hoïc chaúng ai tha. Theïn ñeøn hoå löûa ñau loøng meï, Nay theùt maimai gaàmgaàm raùt coå cha. Raùo meùp chæ quen tuoàng noùi doái, LaènLaèn löng cam chòu daáu roiroi tra. Töø nay TraâuTraâu LoãLoã chaêm ngheà hoïc, Keûo hoåhoå mangmang danh tieáng theá gia. (Leâ Quyù Ñoân)
39. RAÉN ROI RAÉN RAÙO
40. BT2/Trang 165: Moãi caâu sau ñaây coù nhöõng tieáng naøo chæ caùc söï vaät gaàn guõi nhau? Caùch noùi naøy coù phaûi laø chôi chöõ khoâng? * Trôøi möa ñaát thòt trôn nhö môõmôõ,doø ñeán haøng nem chaû muoán aên. * Baø ñoà Nöùa,ñiNöùa voõng ñoøn tretre,ñeán khoùm truùctruùc,thôû daøi hi hoùphoùp. Thòt,môõ,nem,chaû CHÔI CHÖÕ Nöùa,tre,truùc,hoùp
41. BT3/ trang 166:Söu taàm moät soá caùch chôi chöõ trong saùch baùo(Baùo Hoa hoïc troø,Thieáu nieân Tieàn phong,Vaên ngheä ) * Caâu ñoá. * Caâu ñoái. * Truyeän cöôøi * Vaên thô traøo phuùng, chaâm bieám
42. BT4/Trang 166: Naêm 1946, baø Haèng Phöông bieáu Baùc Hoà moät goùi cam,Baùc Hoà ñaõ laøm moät baøi thô toû loøng caûm ôn nhö sau: Caûm ôn baø bieáu goùi cam, Nhaän thì khoâng ñuùng,töø laøm sao ñaây? AÊn quaû nhôù keû troàng caây, Phaûi chaêng khoå taän ñeán ngaøy cam lai? Trong baøi thô naøy Baùc Hoà ñaõ duøng loái chôi chö õnhö theá naøo?
43. Trong baøi thô naøy Baùc Hoà ñaõ duøng loái chôi chö õnhö theá naøo? 1 Caûm ôn baø bieáu goùi cam, Nhaän thì khoâng ñuùng,töø laøm sao ñaây? AÊn quaû nhôù keû troàng caây, Phaûi chaêng khoå taän ñeán ngaøy cam lai? 2 Cam (1): Quaû cam Duøng töø ñoàng aâm. Cam (2): Ngoït, söôùng
44. Trong bài thơ này Bác Hồ đã dùng thêm lối chơi chữ nào? Cảm ơn bà biếu gói cam Nhận thì không đúng, từ làm sao đây? Ăn quả nhớ kẻ trồng cây Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai? Thành ngữ: “Khổ tận cam lai” chỉ su khổ đau đã hết hạnh phuc1 lại đến với mình
45. TRAÉC NGHIEÄM CUÛNG COÁ BAØI: 1) Chôi chöõ laø : a- Lôïi duïng ñaëc saéc veà aâm. b- Lôïi duïng ñaëc saéc veà nghóa. c- Taïo saéc thaùi dí doûm, haøi höôùc. d- Laøm caâu vaên haáp daãn, thuù vò. e- Taát caû ñeàu ñuùng. Ñ
46. TRAÉC NGHIEÄM CUÛNG COÁ BAØI: 2) Coù nhöõng loái chôi chöõ naøo thöôøng gaëp? a- Duøng töõ ngöõ ñoàng aâm. b- Duøng loái noùi traïi aâm (gaàn aâm). c- Duøng caùch ñieäp aâm. d- Duøng loái noùi laùi. e- Duøng töø ngöõ traùi nghóa, ñoàngnghóa, gaàn nghóa. f- Taát caû ñeàu ñuùng. Ñ
47. TRAÉC NGHIEÄM CUÛNG COÁ BAØI: 3) Chôi chöõ ñöôïc söû duïng trong nhöõng tröôøng hôïp naøo? a- Trong thô vaên, vaên thô traøo phuùng. b- Trong caâu ñoái, caâu ñoá c- Trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy. d- Taát caû ñeàu ñuùng. Ñ
48. VEÀ NHAØ: - Hoïc baøi, laøm baøi taäp. - Chuaån bò baøi”Chuaån möïc söû duïng töø”.
49. KÍNH CHUÙC QUYÙ THAÀY COÂ MOÄT NAÊM MÔÙI AN KHANG, HAÏNH PHUÙC, COÂNG TAÙC TOÁT. CHUÙC CAÙC EM HOÏC SINH LUOÂN VUI, KHOÛE, CHAÊM NGOAN, ÑAÏT THAØNH TÍCH CAO TRONG HOÏC TAÄP.