Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài 26 - Tiết 107: Hội thoại

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài 26 - Tiết 107: Hội thoại

1. HỌC, HỌC NỮA, HỌC MÃI Bài 26. Tiết 107: Hội thoại
2. KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Nêu cách thực hiện hành động nói. 2. Xác định mục đích nói của câu sau: “Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy”. TRẢ LỜI - Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp) - Mục đích nói của câu là trình bày (câu trần thuật)
3. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? [ ] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [ ] Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. [ ] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: - Sao cô biết mợ con có con? Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn [ ] Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi. Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị: - Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao? Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
4. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: Vai trên - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Quan hệ gia tộc Vai dưới Người cô của Hồng: vai trên Chú bé Hồng : vai dưới
5. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh + Với quan hệ gia tộc, người cô Hóa chơi với mẹ mày không? - Không! Cháu không muốn vào. đã xử sự không đúng với thái độ Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. chân thành, thiện chí của tình cảm ruột thịt. +Với tư cách là người lớn tuổi, vai bề trên, người cô đã không có thái độ đúng mực của người lớn đối với trẻ em.
6. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: Câu hỏi thảo luận: 3 phút 1- Ví dụ SGK/92: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Tìm những chi tiết cho thấy Hóa chơi với mẹ mày không? nhân vật chú bé Hồng đã cố - Không! Cháu không muốn vào. gắng kìm nén sự bất bình của Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. mình để giữ thái độ lễ phép? tôi cúi đầu không đáp Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng
7. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Tại sao Hồng lại phải kìm nén sự Hóa chơi với mẹ mày không? bất bình của mình? - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Vì Hồng là người thuộc vai dưới, có bổn phận tôn trọng người trên. Vai xã hội là vị trí của người - Quan hệ trên - dưới hay ngang tham gia hội thoại đối với hàng (theo tuổi tác, thứ bậc người khác trong cuộc thoại trong gia đình và xã hội) - Quan hệ thân – sơ (mức độ quen biết)
8. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: Quan sát sơ đồ thể hiện các mối quan hệ xã hội Một Học sinh lớp 8 *Nhận xét ở nhà( trong gia đình) Ở trường( ngoài xã hội) Ông Cha Anh Thầy Anh chị Bạn cùng Khối 6,7 bà mẹ chị Em cô khối 9 khối Học Em Bạn bè Anh, cháu con Em Anh, trò chị chị Vai ngang Vai dưới Vai trên hàng Vai dưới Vai trên Thân Thân-Sơ Đa dạng
9. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: Vì quan hệ xã hội - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? vốn đa dạng nên vai - Không! Cháu không muốn vào. xã hội của mỗi người Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. cũng đa dạng, nhiều chiều.Khi ta tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
10. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: THỰC HÀNH : Đóng vai cô giáo và học 1- Ví dụ SGK/92: sinh, thực hiện 1 cuộc hội thoại ngắn - Hồng! Mày có muốn vào Thanh trong hoàn cảnh sau: Hóa chơi với mẹ mày không? - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. 2. Ghi nhớ: SGK/94 Ở trường/ lớp học
11. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Bài tập1: Hãy tìm Hóa chơi với mẹ mày không? những chi tiết trong - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. bài “Hịch tướng 2. Ghi nhớ: SGK/94 sĩ” thể hiện thái độ II. Luyện tập: vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Bài 1: Trần Quốc Tuấn đối với binh sĩ dưới quyền?
12. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: Các chi tiết thể hiện 1- Ví dụ SGK/92: sự nghiêm khắc: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? - Không! Cháu không muốn vào. Nay các ngươi Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. nhìn chủ nhục 2. Ghi nhớ: SGK/94 mà không biết II. Luyện tập: lo, thấy nước nhục mà Bài 1: không biết thẹn
13. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: Các chi tiết thể hiện - Hồng! Mày có muốn vào Thanh sự khoan dung: Hóa chơi với mẹ mày không? - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Nếu các ngươi biết 2. Ghi nhớ: SGK/94 chuyên tập sách này II. Luyện tập: ,theo lời dạy bảo của Bài 1: ta, thì mới phải đạo thần chủ Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta.
14. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: - Các chi tiết thể hiện sự nghiêm khắc: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh + Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà Hóa chơi với mẹ mày không? không biết lo, thấy nước nhục mà - Không! Cháu không muốn vào. không biết thẹn Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. 2. Ghi nhớ: SGK/94 - Các chi tiết thể hiện sự khoan dung: II. Luyện tập: + Nếu các ngươi biết chuyên tập Bài 1: sách này ,theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta.
15. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. 2. Ghi nhớ: SGK/94 II. Luyện tập: Bài 1: Bài 2:
16. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: Trong cử chỉ: Ông giáo nói với - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? Lão Hạc những lời lẽ ôn tồn, - Không! Cháu không muốn vào. thân mật nắm lấy vai lão, mời lão Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. hút thuốc, uống nước, ăn khoai. 2. Ghi nhớ: SGK/94 II. Luyện tập: Trong lời lẽ: - gọi “cụ” xưng hô gộp:“ông - con Bài 1: mình” Bài 2: thể hiện sự kính trọng người - xưng là “tôi” thể hiện quan hệ bình đẳng
17. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: Lão Hạc gọi người đối - Hồng! Mày có muốn vào Thanh thoại với mình là “ông Hóa chơi với mẹ mày không? giáo” ,dùng từ “dạy” - Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. thay cho từ nói, thể hiện 2. Ghi nhớ: SGK/94 sự tôn trọng; xưng hô gộp 2 người là “chúng II. Luyện tập: mình”; các câu nói cũng Bài 1: xuề xoà:“nói đùa thế”. Bài 2: Thể hiện sự thân tình.
18. Tiết 107: HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại: 1- Ví dụ SGK/92: - “Cười gượng”, “cười - Hồng! Mày có muốn vào Thanh đưa đà”. Hóa chơi với mẹ mày không? - Khéo léo từ chối việc ở - Không! Cháu không muốn vào. lại ăn khoai, uống nước Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. với ông giáo. 2. Ghi nhớ: SGK/94 II. Luyện tập: Bài 1: Bài 2: Lão Hạc có nỗi buồn, ý thức Bài 3: được rằng có 1 khoảng cách giữa mình đối với người đối thoại. Phù hợp với tâm trạng lúc ấy và tính khí khái của Lão Hạc
19. TRÒ CHƠI Xếp các hình minh họa vào sơ đồ (1,2,3,4,5) và phân tích mối quan hệ của sơ đồ đó. 1 Con 2 3 4 5 Chú Con cô Cô (chị của bố) Bố, mẹ
20. Đáp án 1 2 3 Cô (chị của bố) => Quan 4 Bố, mẹ hệ trên 5 dưới, thứ Chú bậc Con cô Con
21. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ HọcHọc thuộcthuộc ghighi nhớnhớ SGKSGK vàvà hoànhoàn thànhthành bàibài tậptập SoạnSoạn bài:bài: “Tìm“Tìm hiểuhiểu yếuyếu tốtố biểubiểu cảmcảm trongtrong vănvăn nghịnghị luận”luận” ĐọcĐọc vănvăn bảnbản ởở SGK/95SGK/95 TrảTrả lờilời cáccác câucâu hỏihỏi ởở SGKSGK XemXem phầnphần bàibài tậptập
22. CHÚC CÁC EM HỌC SINH HỌC GIỎI, CHĂM NGOAN