Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài: Trợ từ, thán từ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài: Trợ từ, thán từ

1. CHAÒ MỪ NG CAĆ EM HS GV : VÕ THỊ CAT́ HOANG̀
2. KiÓm tra bµi cò C©u hái: ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa phư¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi ? §¸p ¸n: - Tõ ng÷ ®Þa phư¬ng lµ tõ ng÷ chØ ®ưîc dïng ë mét (hoÆc mét sè) ®Þa phư¬ng nhÊt ®Þnh. - BiÖt ng÷ x· héi lµ nh÷ng tõ ng÷ chØ ®ưîc dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh.
3. TiÕt 23
4. I. Trợ từ: II.Các1/VD: từNghĩa “những”và“có” của các từ dưới trong đây mục có Igì đi khác kèm nhau? từ ngữ nào trong câuGhi2/ và nhớ: biểu thịVì thái sao độcó gìsự củakhác người nhau nói đó? đối với sự việc? 1. Nó ăn hai bát cơm. - Nó-Trợ ăn nhữngtừ là hainhững bát cơm. từ chuyên đi kèm một => Thông báo Từthông những tin sự việc ví (nó dụ ăn trênhai bát hãy cơm). cho biết - Nótừ ănngữ có haitrong bát cơm.câu để nhấn mạnh hoặc 2. Nó ăn những hai bát cơm.trợ từ là gì? => Ngoàibiểu- Các thông thị từ báothái“những thông độ tin ”đánh cònvà thêm“có giá” thông đi sự kèm tin vật, bộc với lộ, sự nhấnnhững việc mạnh, từ việcngữ nóđược ănsau hai nó. nóibát cơm đến là nhiều ở từ hơn ngữ mức bìnhđó. thường. 3. -Nó-CácBày ăn có tỏloạihai thái bát trợ cơm. độ từ: đánh Những; giá đối đích; với sự có; việc được =>nóiNgoài đến. thông báo thông tin sự việc còn nhấn mạnh, đánh giá việc nó ănchính; hai bát cơm ngay; là ít hơn bình thường =>Những Cả ba :câu hàm đều ý cóhơi thông nhiều tin (so sự với kiện bình nhưng thường) câu hai và câu baCó có: thêm hàm thôngý chỉ hơitin bộcít (so lộ với(bày bình tỏ thái thường) độ về sự việc).
5. Lưu ý Cã nh÷ng tõ cã h×nh thøc ©m thanh gièng víi c¸c trî tõ nhưng kh«ng ph¶i lµ trî tõ. VD: - ChÝnh nã ®· nãi víi t«i ®iÒu ®ã .( Trî tõ) - ChÞ DËu lµ nh©n vËt chÝnh cña t¸c phÈm t¾t ®Ìn. ( TÝnh tõ) - Nã đã cho t«i nh÷ng 10 000 ®ång .(Trî tõ) - Nã đã cho t«i nh÷ng ®ång tiÒn cuèi cïng.(Lượng tõ) - Em cã quyÒn tù hµo vÒ t«i vµ c¶ em n÷a.(Trî tõ) - Ao s©u nước c¶ kh«n chµi c¸. ( TÝnh tõ )
6. II. Thán từ: 1/VD: CácNhận từ này,xét vềa, vângcách dùngtrong cácnhững từ nàyđoạn, atríchvà vâng sau đâybằng biểu cách thị a, Này! Ông giáolựa ạ! Cái chọn giống những nóđiều cũng gìcâu khôn! ?. trả Nó lời cứ đúng. làm in như nó trách tôi; nó kêua, Cácư ử, nhìntừ ấy tôi, có như thể muốn làm bảothành tôi rằng: một “câuA! Lão độc già lập; tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”. a, CácVD: từ ấy- A có! thể làm thành một câu độc lập; - Từ “này” dùng- Gìđể gọi,thế? để gây chú ý với người đối thoại. -Từb, “ ACác” là tiếngtừ -ấy Conthốt không ra mèo để biểuthểđó đáng thịlàm sự yêuthànhtức giậnghê! một khi nhậncâu rađộc điều lập; gì đó không tốt. b, -c,Này Các,d, bảo Các từ bác ấytừ ấy khôngấycó trốncó thểđi thể đâu cùng làmthì trốn. những một Chứ bộ cứtừ phận nằmkhác đấy, củalàm chốc câu;thành nữa họ vào thúcmột sưu, câukhông và có, thường họ lại đánh đứng trói đầuthì khổ. câu. Người ốm rề rề như thế, nếud, lại Các phải nếutừ lạiấy phải có thểmột trậncùng đòn những , nuôi mấy từ tháng khác cho làm hoàn thành hồn. VD: - Ấy, cậu đừng làm bẩn tường. - Vângmột, cháu câu cũng và thườngnghĩ như cụ. đứng Nhưng đầu để cháo câu. nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp -đã.Vâng , con sẽ đi chợ ngay. -Từ “Vâng” là để đáp lời người khác. -Từ “này” dùng để gọi, để gây chú ý với người đối thoại.
7. 2 3 1 Tổng kết - 4 8 ghi nhớ 5 7 6
8. C©u hái: §iÒn vµo chç trèng - Trợ từ là những từ mộtchuyên đi kèm từ ngữ trong câu để .tháinhấn mạnh hoặc biểu thị độ đánh giá đượcsự vật, sự việc nói đến ở từ ngữ đó. -Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để .gọi đáp - Thán từ thường đứng ở ,đầu câu có khi được tách ra thành .một câu đặc biệt Chóc Mõng B¹n!!! PhÇn quµ cña b¹n lµ mét côc tÈy ohhhhhhhhh!!! Sai råi! Chóc b¹n may m¾n lÇn sau!
9. C©u hái: Các từ in đậm trong những câu sau từ nào là trợ từ? 1- Chính nó là người nói dối. Trợ từ 2- Anh ấy là diễn viên chính. Không phải trợ từ 3- Những ngón tay ngoan. Không phải trợ từ 4- Tôi mua những năm cuốn sách. Trợ từ 5- Nó về đích đầu tiên. Không phải trợ từ 6- Đích thân tôi dẫn nó về. Trợ từ Chócohhhhhhhhh!!! Mõng B¹n!!! SaiPhÇn råi! quµChóc cña b¹ nb¹n may lµ m¾nmét c¸ilÇn b¸nhsau!
10. *Th¸n tõ So s¸nh sù *Trî tõ: - Cã thÓ ®ược t¸ch kh¸c nhau - Kh«ng t¸ch ra thµnh mét c©u riªng ra thµnh ®Æc biÖt. giữa trî tõ mét c©u mµ lu«n - Th¸n tõ béc lé vµ th¸n tõ? ph¶i ®i kÌm víi tõ, t×nh c¶m, c¶m xóc, ng÷ kh¸c. gäi ®¸p - NhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i Chócohhhhhhhhh!!! Mõng B¹n!!! ®é ®¸nh gi¸ sù PhÇnSai quµ råi! cña Chóc b¹n b lµ¹n 3 may c¸i bookmark m¾nvËt, lÇn sù sau! (tù viÖc. lµm)
11. Câu hỏi: Hãy đặt một câu có sử dụng trợ từ và một câu có sử dụng thán từ. VD: A! C¸i vÝ da nµy ®Ñp qu¸! (Th¸n tõ “A“) VD: ChÝnh nã ®· g©y ra vô næ nµy. (Trî tõ “ChÝnh“) VD: - Con ®i häc vÒ råi µ? - V©ng ¹! Con võa míi vÒ! Chócohhhhhhhhh!!! Mõng B¹n!!! PhÇnSai råi! quµ Chóc cña b b¹n¹n may lµ 1 m¾nc¸i bót lÇn ch sau!×
12. Câu hỏi: Khi sử dụng thán từ gọi đáp, cần chú ý đến những điểm gì? A. Đối tượng giao tiếp B. Ngữ điệu C. Cả A và B D. Cả A và B đều sai ohhhhhhhhh!!!Chóc Mõng B¹n!!! Sai råi!PhÇn Chóc quµ b¹n cña may b¹n m¾n lµ mét lÇn kÑosau!
13. Câu hỏi: Đọc đoạn văn sau: Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc: - U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi! Ngày mai con chơi với ai? Con ngủ với ai? (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Câu văn nào trong đoạn văn trên có chứa thán từ? A. Trời ơi! B. Ngày mai con chơi với ai? C. Khốn nạn thân con thế này? D. Con ngủ với ai? Chócohhhhhhhhh!!! Mõng B¹n!!! SaiPhÇn råi! quµ Chóc cña b¹ b¹nn may lµ métm¾n c¸i lÇn bót sau! ch×
14. Trong những từ in đậm ở các câu sau, từ nào không phải là trợ từ? A. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. B. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp. C. Xe kia rồi! Lại cả ông Toàn quyền đây rồi! D. Những người nghèo nhiều tự ái vẫn thường như thế. Chócohhhhhhhhh!!! Mõng B¹n!!! Sai råi!PhÇn Chóc quµ b cña¹n may b¹n m¾nlµ 1 côclÇn tÈysau!
15. Câu hỏi: Từ “chao ôi: trong câu văn bộc lộ cảm xúc gì của nhà văn? “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi, toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương .” (Lão Hạc) A. Than thở vì xúc động mạnh. B. Than thở vì bất lực. C. Than thở vì đau đớn. D. Cả A, B, C đều sai. Chócohhhhhhhhh!!! Mõng B¹n!!! PhÇnSai quµ råi! cña Chóc b¹n b¹n lµ 3 may c¸i bookmarkm¾n lÇn sau! (tù lµm).
16. I. Trợ từ: - Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó. - Các loại trợ từ: Những; có; chính; đích; ngay; II. Thán từ: - Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp. - Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi được tách ra thành một câu đặc biệt. - Thán từ gồm 2 loại chính: + Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc: a; ái; ơ; ôi; + Thán từ gọi đáp: này; dạ; vâng; ơi; ừ;
17. Bài tập 1: Trong c¸c c©u sau ®©y, tõ nµo( trong c¸c tõ in ®Ëm) lµ trî tõ, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ trî tõ ? a) ChÝnh thÇy hiÖu trưởng ®· tÆng t«i quyÓn s¸ch nµy. b) ChÞ DËu lµ nh©n vËt chÝnh cña t¸c phÈm t¾t ®Ìn. c) Ngay t«i còng kh«ng biÕt ®Õn viÖc nµy. d) Anh ph¶i nãi ngay ®iÒu nµy cho c« gi¸o biÕt. e) Cha t«i lµ c«ng nh©n. g) C« Êy ®Ñp ¬i lµ ®Ñp. h) T«i nhí m·i nh÷ng kØ niÖm thêi niªn thiÕu. i) T«i nh¾c anh nh÷ng ba bèn lÇn mµ anh vÉn quªn.
18. Bài tập 2: Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c trî tõ in ®Ëm trong c¸c c©u sau? a) Nhưng ®êi nµo t×nh thư¬ng yªu vµ lßng kÝnh mÕn mÑ t«i l¹i bÞ nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn x©m ph¹m ®Õn mÆc dÇu non mét n¨m rßng mÑ t«i kh«ng göi cho t«i lÊy mét l¸ thư, nh¾n ngưêi th¨m t«i lÊy mét lêi vµ göi cho t«i lÊy mét ®ång quµ.  Trî tõ lÊy cã ý nghÜa nhÊn m¹nh
19. b) Hai ®øa mª nhau l¾m. Bè mÑ ®øa con g¸i biÕt vËy, nªn còng b»ng lßng g¶. Nhưng hä th¸ch nÆng qu¸: nguyªn tiÒn mÆt ph¶i mét tr¨m ®ång b¹c, l¹i cßn cau, cßn rưîu c¶ cưíi n÷a th× mÊt ®Õn cøng hai tr¨m b¹c. Nguyªn: ChØ cã ®Õn như thÕ, kh«ng cã thªm, kh«ng còn g× kh¸c. §Õn:BiÓu thÞ ý nhÊn m¹nh møc ®é cao  ng¹c nhiªn
20. c) TÝnh ra cËu vµng cËu Êy ¨n khoÎ h¬n c¶ t«i, «ng gi¸o ¹ !  C¶: Cã ý nghÜa nhÊn m¹nh vÒ møc ®é cao, ph¹m vi kh«ng h¹n chÕ Råi cø mçi n¨m r»m th¸ng t¸m Tùa nhau tr«ng xuèng thÕ gian cưêi  Cø : BiÓu thÞ ý kh¼ng ®Þnh vÒ ho¹t ®éng, tr¹ng th¸i nhÊt ®Þnh như thÓ bÊt chÊp mäi ®iÒu kiÖn. NhÊn m¹nh mét viÖc lÆp ®i lÆp l¹i
21. 3) ChØ ra c¸c th¸n tõ trong c¸c c©u dưíi ®©y a) §ét nhiªn l·o b¶o t«i: - Nµy ! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹ ! µ ! Th× ra l·o ®ang nghÜ ®Õn th»ng con l·o.  Th¸n tõ : nµy, µ b) Con chã lµ cña ch¸u nã mua ®Êy chø ! Nã mua vÒ nu«i, ®Þnh ®Ó ®Õn lóc cưíi vî th× giÕt thÞt Êy ! Sù ®êi l¹i cø thưêng như vËy ®Êy. Ngưêi ta ®Þnh råi ch¼ng bao giê ngưêi ta lµm ®ưîc.  Th¸n tõ: Êy
22. d) Chao «i ! ®èi víi nh÷ng ngưêi ë quanh ta nÕu ta kh«ng cè t×m mµ hiÓu hä, th× ta chØ thÊy hä gµn dë, ngu ngèc, bÇn tiÖn, xÊu xa, bØ æi toµn nh÷ng cí ®Ó cho ta tµn nhÉn  Th¸n tõ : Chao «i. e) Hìi ¬i l·o H¹c ! Th× ra ®Õn lóc cïng l·o còng cã thÓ lµm liÒu như ai hÕt th¸n tõ : Hìi ¬i.
23. 4) C¸c th¸n tõ in ®Ëm trong c¸c c©u sau béc lé c¶m xóc g× ? a) Chuét Cèng chïi bé r©u vµ gäi ®¸m bé h¹ : K×a chóng bay ®©u, xem th»ng Nåi Đång h«m nay cã g× chÐn ®ưîc kh«ng? Lò chuét bß lªn ch¹n, leo lªn b¸c Nåi ®ång. N¨m s¸u th»ng xóm l¹i hóc mâm vµo, cè m·i míi lËt ®ưîc c¸i vung nåi ra. “Ha ha ! C¬m nguéi ! L¹i cã mét b¸t c¸ kho ! C¸ r« kho khÕ : võa dõ võa th¬m. ChÝt chÝt, anh em ¬i, l¹i ®¸nh chÐn ®i th«i !”  Th¸n tõ ha ha béc lé c¶m xóc kho¸i chÝ
24. 4) C¸c th¸n tõ in ®Ëm trong c¸c c©u sau béc lé c¶m xóc g× ? B¸c nåi ®ång run như cÇy sÊy :“ Bïng boong. ¸i ¸i ! L¹y c¸c cËu, c¸c «ng , ¨n th× ¨n, nhưng ®õng ®¸nh ®æ t«i xuèng ®Êt. C¸i ch¹n cao thÕ nµy, t«i ng· xuèng kh«ng vì còng bÑp chÕt mÊt !”  Th¸n tõ ¸i ¸i : béc lé c¶m xóc, th¸i ®é khã chÞu, ®au ®ín ®ét ngét do t¸c ®éng cña sù vËt hiÖn t- tưîng tõ bªn ngoµi ®Õn  ®au ®ín, van xin c) Than «i ! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u ?  Than «i : Béc lé c¶m xóc buån b·, nuèi tiÕc.
25. 5) - §Æt 3 c©u víi n¨m trî tõ kh¸c nhau (Nhãm 1) - §Æt 3 c©u víi n¨m th¸n tõ kh¸c nhau (Nhãm 2) 6) Gi¶i thÝch ý nghÜa c©u tôc ng÷ gäi d¹ b¶o v©ng (Nhãm 3,4) C©u tôc ng÷ khuyªn chóng ta dïng th¸n tõ gäi ®¸p ®Ó béc lé sù lÔ phÐp . Ngoµi ra c©u tôc ng÷ cßn phª ph¸n nh÷ng ngưêi chØ biÕt nghe lêi mét c¸ch m¸y mãc.
26. Cñng cè - ThÕ nµo lµ trî tõ, th¸n tõ ? - §Æt hai c©u cã dïng trî tõ vµ th¸n tõ ?
27. DẶN DÒ 1. Häc thuéc hai phÇn ghi nhí 2. Hoµn chØnh bµi tËp 3. ViÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông trî tõ, th¸n tõ 4. ChuÈn bÞ bµi t×nh th¸i tõ - §äc tríc, tr¶ lêi c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK