Bài giảng Ngữ văn 8 - Hành động nói

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Hành động nói

1. CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 8A
2. KIỂM TRA BÀI CŨ ? Thế nào là câu phủ định? Nêu chức năng của câu phủ định và cho ví dụ minh họa? - Câu phủ định là câu có những từ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải (là), chẳng phải (là), đâu có phải (là), đâu có, - Câu phủ định dùng để: + Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả). + Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ)
3. TIẾT 97 - HỘI THOẠI - HỘI THOẠI (Tiếp theo)
4. I. Hành động nói là gì? 1. Ví dụ: (sgk – trang 62) Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói: - Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân. (Thạch Sanh) 2. Nhận xét
5. Mục đích : Lí Thông đuổi Thạch Đọc đoạn trích sau và trả lời câu sanh đi nhằm cướp công của hỏi: Thạch sanh. Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan “Thôi bây giờ nhân lúc trời của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn chưa sáng em hãy chốn ngay đi.” hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch - Lí Thông đạt được mục đích. Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết “Chàng vội từ giã mẹ con Lí chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc Nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. đa, kiếm củi nuôi thân.” Hắn nói: - Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. - Bằng phương tiện lời nói Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội => Lời nói của Lí Thông là một chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa hànhNếuđộnghiểu. hànhVì nóđộngcó tínhlà việcmục sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện đíchlàmLí cụThôngthể nóicủa vớicon Thạchngười gì để anh ở nhà lo liệu. LíLí ThôngThông đãcó thựcđạt được hiện mụcmục Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. nhằmSanh nhằmmột mụcmục đíchđích chínhnhất đíchđích của của mình mình không? bằng Chi Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, địnhlà gì?thì Câuviệc nàolàm thể hiệncủa rõLí tiết nàophương nói lêntiện điều gì? đó? trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm Thôngnhấtcó mụcphải đíchlà một ấy?hành củi nuôi thân. động không? Vì sao? (Thạch Sanh)
6. I. Hành động nói là gì? 1. Ví dụ: (sgk – trang 62) 2. Nhận xét 3. Kết luận : (ghi nhớ sgk – trang 62) II. Một số kiểu hành động nói thường gặp
7. II. Một số kiểu hành động nói thường gặp 1. Ví dụ (sgk – trang 62, 63) Ví dụ 1: Lời nói của Lí Thông Mục đích Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Trình bày Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Đe dọa Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Điều khiển Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Hứa hẹn
8. Ví dụ 2: Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của mỗi hành động: Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc. ( ) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc: - U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi! ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
9. Hành động nói Mục đích Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Hỏi Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Trình bày, thông báo U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Hỏi Khốn nạn thân con thế này! Bộc lộ cảm xúc Trời ơi ! Người ta dựaLiệttheokê cácmụckiểuđích củahànhhànhđộngđộngnóimà đặt tên cho nó. Những kiểumà hànhem biếtđộngquanói thườngphân tíchgặphailà hỏi, trình bày, điều khiển, hứađoạnhẹntrích, bộc ởlộmụccảm Ixúcvà. mục II. 2. Kết luận : ghi nhớ (SGK T63)
10. I. Hành động nói là gì? II. Một số kiểu hành động nói thường gặp III. Cách thực hiện hành động nói 1. Ví dụ : sgk/70 Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý (1). Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy (2). Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm (3). Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày (4). Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến (5). (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) Câu 1: Trình bày; Câu 2: Trình bày; Câu 3: Trình bày; Câu 4: Điều khiển; Câu 5: Điều khiển;
11. - Câu 1, 2, 3: Trình bày Kiểu câu: Trần thuật → Cách dùng trực tiếp - Câu 4, 5 : Điều khiển Kiểu câu: Trần thuật → Cách dùng gián tiếp Mỗi hành động có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp). 2. Kết luận : Ghi nhớ (SGK T71)
12. * Cách dùng trực tiếp Kiểu hành động nói Kiểu câu 1 Trình bày Trần thuật 2 Hỏi Nghi vấn 3 Điều khiển Cầu khiến 4 Hứa hẹn Trần thuật 5 Bộc lộ cảm xúc Cảm thán * Cách dùng gián tiếp: Kiểu câu được dùng không đúng với chức năng vốn có của nó. VD 1 : Dùng câu nghi vấn đề yêu cầu Bạn có thể hướng dẫn tớ giải bài toán này được không? VD 2 : Dùng câu trần thuật để điều khiển Tớ sẽ về ngay nếu cậu cứ cao giọng với tớ.
13. IV. Luyện tập Đọc đoạn hội thoại và xác định kiểu hành động nói Lan: Cô giáo nhắc cả lớp chiều nay đi sinh hoạt đội. => Hành động trình bày Hoa: Cô báo mấy giờ đi ? => Hành động hỏi Lan: 2 giờ => Hành động trình bày * Hướng dẫn tự học ở nhà: 1. Tự làm bài tập ở nhà: Bài 1,2,3 (trang 63,64,65); bài 1,2,3,4,5 (trang 71,72,73). 2. Tự ôn tập ở nhà: Khái niệm luận điểm; Quan hệ giữa luận điểm với vấn đề nghị luận, quan hệ giữa các luận điểm trong bài văn nghị luận.
14. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài và nắm nội dung bài học - Hoàn thiện nhiệm vụ ở mục III. - Chuẩn bị bài : “Nước Đại Việt ta”: + Đọc các VD và trả lời các câu hỏi. + Tìm hiểu được nội dung tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về đất nước, dân tộc và những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích.
15. CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 8A