Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

1. GV: Nguyễn Đức Ngành Trường THCS Tân Trào
2. Giáo viên: Nguyễn Đức Ngành
3. Tiết 50 - Tập làm văn
4. Văn bản biểu cảm - Biểu đạt tình cảm, cảm xúc, đánh giá - Khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc Đời sống Tác phẩm văn học (người, vật, cảnh) (Truyện, thơ, ca dao )
5. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147 Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” Nguyên văn bài ca dao: VÌ NHỚ MÀ BUỒN 2. Nhận xét : Đêm qua ra đứng bờ ao Trông cá cá lặn trông sao sao mờ Buồn trông con nhện chăng tơ Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai? Buồn trông chênh chếch sao mai Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ
6. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147 Bài văn có 5 đoạn Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” Đoạn 1: Từ Đêm qua đến ở bờ ao tối 2.2. Nhận xétxét :: mờ mờ. ( Cảm xúc về câu 1, 2) Đoạn 2: Từ Có lúc đến gọi sao, gọi nhện . ( Cảm xúc về câu 3, 4) Đoạn 3: Từ Thì ra đến vừa da diết vô cùng. ( Cảm xúc về câu 5, 6) Đoạn 4: Từ Đá mòn đến lòng chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 ) Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung về bài ca dao)
7. ? Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về hình ảnh, chi tiết của nó. Chỉ ra các yếu tố đó trong bài văn?
8. Đoạn Chi tiÕt biÓu c¶m C¸ch biÓu c¶m §èi t­îng Đoạn 1 Đoạn 2 Đoạn 3 Đoạn 4
9. 11 12 1 10 2 9 3 8 4 7 6 5 ? Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về bài ca dao bằng cách tưởng tượng, liên tưởng, hồi tưởng, suy ngẫm về hình ảnh, chi tiết của nó. Chỉ ra các yếu tố đó trong bài văn?
10. Đoạn Chi tiÕt biÓu c¶m C¸ch biÓu §èi t­îng c¶m + bóng một người đội khăn, Đoạn 1 Tưởng mặc áo dài, chắp tay sau tượng lưng mờ mờ. Đoạn 2 +Có lúc tôi đã nghĩ một Suy ngẫn C¶nh người quen vµ ng­êi + T«i chØ l¬ m¬ nghe thÇy gi¸o Hồi tưởng gi¶ng vµ so s¸nh hình t­îng trong bµi ca + m¹ng t¬ rung rung nÊc lªn T­ëng t­îng mµ gäi trêi,gäi sao, gäi nhÖn. dao Đoạn 3 + A! S«ng Ng©n! võa man m¸c, võa b©ng khu©ng, võa Liªn t­ëng da diÕt v« cïng. Đoạn 4 + ¤i Tµo Khª! chÝnh lµ lßng chung thñy cña ta! Suy ngÉm
11. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147 Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” - Tác giả Nguyên Hồng đã cảm nhận bài ca 2.2. NhậnNhận xétxét :: dao- Cảm bằng nhận những bằng: cách: Tưởng Tưởng tượng, tượng, liên liên tưởng,tưởng, hồi hồi tưởng, tưởng, suy suy ngẫm ngẫm - -Tác Phương giả trình diện: bày nội cảm dung, xúc hình về thức phương diện: nội dung , hình thức, cảnh và người cảnh và người Ngoài ra còn các phương diện - Cảm xúc về tâm hồn con người, số phận nhân vật trong tác phẩm - Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ - Cảm xúc về tư tưởng của tác phẩm.
12. + Kh¸i qu¸t vÒ bµi v¨n cña Nguyªn Hång vµ c¸ch ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña «ng vÒ bµi ca dao b»ng s¬ ®å: C¸ch biÓu c¶m vÒ bµi ca dao (cña Nguyªn Hång) Lµ mét tác phẩm văn học ThÓ hiÖn: TØnh c¶m T­ëng t­îng Liªn t­ëng Håi t­ëng Suy ngÉm c¶m xóc VÒ Néi dung, hình thức
13. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147 Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2. Nhận xét : 3. Kết luận : - Ghi nhớ: Ý 1 sgk/ 147 - Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc (bài văn, bài thơ) lµ tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, t­ëng t­îng, liªn t­ëng, suy ngÉm cña m×nh vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm ®ã.
14. Lưu ý - Cảm nghĩ về tác phẩm tất nhiên bắt nguồn từ tác phẩm và sự suy nghĩ cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm những cảm nghĩ ấy có thể như sau: - Cảm xúc về cảnh về người trong tác phẩm. - Cảm xúc về tâm hồn con người trong tác phẩm. - Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ trong tác phẩm. - Cảm xúc về tư tưởng trong tác phẩm.
15. Khuyết mở bài Đoạn 1: Từ Đêm qua đến ở bờ ao tối mờ mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2) Đoạn 2: Từ Có lúc đến gọi sao, gọi nhện ( Cảm xúc về câu 3, 4) Thân bài Đoạn 3: Từ Thì ra đến vừa da diết vô cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6) Đoạn 4: Từ Lại con sông đến lòng chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 ) Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung Kết bài về bài ca dao)
16. Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con người. Đặc biệt ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thuỷ chung của con người. Viết về vấn đề này có rất nhiều bài thể hiện nhưng bài để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất là: “ Đêm qua ra đứng bờ ao ”
17. Đoạn 1: Giới thiệu về bài ca dao, hoàn cảnh Mở bài tiếp xúc và nêu cảm xúc chung về bài ca dao. Đoạn 2: Từ Đêm qua đến ở bờ ao tối mờ mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2) Đoạn 3: Từ Có lúc đến gọi sao, gọi nhện ( Cảm xúc về câu 3, 4) Thân bài Đoạn 4: Từ Thì ra đến vừa da diết vô cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6) Đoạn 5: Từ Lại con sông đến lòng chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 ) Đoạn 6: Phần còn lại ( Ấn tượng chung về Kết bài bài ca dao)
18. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147 Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2.2. NhậnNhận xétxét :: 3.3. KếtKết luậnluận :: GhiGhi nhớnhớ :: Ý1Ý1 sgk/sgk/ 147147 GhiGhi nhớnhớ :: Ý2Ý2 sgksgk // 147147 MB: Giới thiệu về tác phẩm và hoàn về tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc tác phẩm TB: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên. KL:Ấn tượng chung về tác phẩm
19. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 146,147 Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2.2. NhậnNhận xétxét :: 3.3. KếtKết luậnluận :: GhiGhi nhớnhớ :: Ý1Ý1 sgk/sgk/ 147147 GhiGhi nhớnhớ :: Ý2Ý2 sgksgk // 147147 II.Luyện Tập Bài tập 1
20. II. Luyện tập Bài tập 1: Cho đề bài sau : Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” -Hồ Chí Minh. Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý, và phát biểu cảm nghĩ ? Cảnh khuya Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. (Hồ Chí Minh)
21. II. Luyện tập Bài tập 1: Cho đề bài sau : Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” -Hồ Chí Minh. Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý, và phát biểu cảm nghĩ ? 1. Tìm hiểu đề, tìm ý a) Tìm hiểu đề - ThÓ lo¹i: Biểu cảm về tác phẩm văn học - Đối tượng biểu cảm: Bài thơ “Cảnh khuya” - Hồ Chí Minh - Nội dung biểu cảm: Tình cảm, cảm xúc trước cảnh và người trong bài thơ
22. b) Tìm ý. - Cảm nghĩ về cảnh đêm trăng rừng thơ mộng (câu 1, câu 2) + Câu 1: Thích thú trước hình ảnh so sánh mới mẻ, hấp dẫn : tiếng suối, tiếng hát + Câu 2: Hình ảnh bóng trăng, bóng cây, bóng hoa quấn quýt, lung linh, huyền ảo bởi âm hưởng của hai từ “lồng” ở một câu thơ - Cảm nghĩ về tâm trạng của Bác trong đêm khuya (câu 3, câu 4) + Điệp ngữ “chưa ngủ” đặt ở cuối câu thứ 3 và đầu câu thứ 4 là một bản lề mở ra phai phía của tâm trạng trong cùng một con người. +Cảm động về tấm lòng yêu thiên nhiên, đất nước và phong thái ung dung tự tại của Bác
23. 2. Dµn ý a. Më bµi - Giíi thiÖu vÒ tác giả Hå ChÝ Minh - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c : Nh÷ng n¨m ®Çu trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. - Ên t­îng chung: C¶nh ®Ñp trong ®ªm khuya ë rõng ViÖt B¾c vµ t©m tr¹ng cña B¸c. b. Th©n bµi * C©u 1+2: C¶nh ®ªm tr¨ng rõng ªm ®Òm th¬ méng. - Gi÷a kh«ng gian tÜnh lÆng cña ®ªm, næi bËt tiÕng suèi ch¶y rãc r¸ch. C©u th¬ sö dông nghÖ thuËt so s¸nh ®éc ®¸o. - ¸nh tr¨ng chiÕu s¸ng mÆt ®Êt víi nh÷ng m¶ng s¸ng tèi ®an xen hoµ quÖn t¹o khung c¶nh lung linh huyÒn ¶o. => T¹o nªn bøc tranh ®ªm tr¨ng rõng tuyÖt ®Ñp cuèn hót ng­êi ®äc.
24. * C©u 3+4 : T©m tr¹ng cña B¸c trong ®ªm khuya. - Tr­íc khung c¶nh lung linh huyÒn ¶o cña chèn rõng ViÖt B¾c, B¸c say mª ng¾m c¶nh. - B¸c ch­angñ mét phÇn v× c¶nh ®ªm khuya qu¸ ®Ñp lµm say d¾m t©m hån nghÖ sÜ, phÇn v× lo l¾ng cho ®Êt n­íc. => T×nh yªu thiªn nhiªn lu«n g¾n liÒn víi t×nh yªu n­íc tha thiÕt trong con ng­êi B¸c. c) KÕt bµi. - Kh¼ng ®Þnh l¹i t×nh c¶m cña ng­êi viÕt: §©y lµ bµi th¬ hay thÓ hiÖn t©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m, tinh thÇn yªu n­íc s©u nÆng cña B¸c.
25. Tiết 50 CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC I. Tìm hiểu bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học. 1. Ví dụ : Sgk trang 406,407 Văn bản: “Cảm nghĩ về một bài ca dao” 2.2. NhậnNhận xétxét :: 3.3. KếtKết luậnluận :: GhiGhi nhớnhớ 11 sgk/sgk/ 147147 GhiGhi nhớnhớ 2.2. II. Luyện tập Bài tập 1 Bài tập 2
26. 2) Lập dàn ý bài : “NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ” a. Mở bài: Giới thiệu đôi nét về Hạ Tri Chương và bài thơ. b. Thân bài: Cảm xúc, suy nghĩ về các hình ảnh và cảm xúc của tác phẩm. - Hoàn cảnh viết bài thơ có nét gì độc đáo, đặc biệt. - Sự đối lập các trạng thái trẻ – già, đi xa – trở về và sự thay đổi của tác giả (tóc mai đã rụng). - Điểm không thay đổi sau bao năm xa cách: giọng quê (cũng chính là cái tình đối với quê hương). - Cuộc gặp gỡ với lũ trẻ con trong làng. - Sự xót xa của tác giả khi bị lũ trẻ coi là người khách lạ. Chính sự trớ trêu này lại càng làm nổi rõ tình yêu quê hương của nhà thơ. c. Kết bài: Cảm xúc chung về tác phẩm. Tình cảm của người viết đối với quê hương.
27. * Hướng dẫn HS học ở nhà và chuẩn bị cho giờ sau: -Học thuộc phần ghi nhớ SGK/147 - Hoàn thành phần bài tập còn lại của phần luyện tập. - Chuẩn bị viết bài TLV số 3.
28. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kh«ng chØ lµ mét nhµ c¸ch m¹ng tµi ba mµ cßn mét nhµ th¬ lín cña d©n téc. Ng­êi ®· ®Ó l¹i rÊt nhiÒu bµi th¬ hay, nh­ng bµi th¬ ®Ó l¹i cho em Ên t­îng s©u s¾c nhÊt lµ bµi “C¶nh khuya”. T¸c phÈm ®­îc B¸c viÕt trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p t¹i chèn rõng ViÖt B¾c. Qua bµi th¬, ta thÊy vÎ ®Ñp huyÒn ¶o vµ t©m hån yªu n­íc, yªu thiªn nhiªn tha thiÕt cña Ng­êi.