Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết học 116: Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết học 116: Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

1. Tiết116:
2. KIỂM TRA BÀI CŨ Trong bài văn nghị luận yếu tố biểu cảm có vai trò gì ? Làm thế nào để bài văn có sức biểu cảm cao ? - Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm.Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn,vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe). - Để bài văn nghị luận có sức thuyết phục cao,người làm văn phải thực sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ,những câu văn có sức truyền cảm.Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài.
3. Tiết116: A.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL. 1.Phân tích ngữ liệu : SGK.
4. *VD1: a. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó ,mà lúc bấy giờ người ta gọi là “chế độ lính tình nguyện”(danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn. Đây ! Chế độ lính tình nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chúa tỉnh”- mỗi viên công sứ ở Đông Dương quả là một vị “chúa tỉnh” - ra lệnh cho bọn quan lại dưới quyền,trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số người nhất định.Bằng cách nào, điều đó không quan trọng.Các quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở ( ) thì các ông tướng ấy thạo hết chỗ nói, nhất là xoay xở làm tiền. Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh nghèo khổ,những người này chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được.Sau đó,chúng mới đòi đến con cái nhà giàu . Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc gia đình họ,và nếu cần,thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt khoát chọn lấy một trong hai con đường: “đi lính tình nguyện , hoặc xì tiền ra”. §o¹n a: tr×nh bµy luËn cø vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn thùc d©n ->sdông yÕu tè tù sù kÓ vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn thùc d©n:
5. b. Ấy thế mà trong một bản bố cáo với những người bị bắt lính, phủ toàn quyền Đông Dương, sau khi hứa hẹn ban phẩm hàm cho những lính sẽ còn sống sót và truy tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đã trịnh trọng tuyên bố rằng: “Các bạn đã tấp nập đầu quân,các bạn đã không ngần ngại rời bỏ quê hương xiết bao trìu mến để người thì hiến xương máu của mình như lính khố đỏ,kẻ thì hiến dâng cánh tay lao động của mình như lính thợ”. Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lính đến thế,tại sao lại có cảnh,tốp thì bị xích tay điệu về tỉnh lị,tốp thì trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường trung học ở Sài Gòn,có lính Pháp canh gác ,lưỡi lê tuốt trần ,đạn lên lòng sẵn ? Những cuộc biểu tình đổ máu ở Cao Miên,những vụ bạo động ở Sài Gòn,ở Biên Hoà và ở nhiều nơi khác nữa,phải chăng là những biểu hiện của lòng sốt sắng đầu quân “tấp nập” và “không ngần ngại” ? §o¹n b: luËn ®iÖu cña chÝnh quyÒn thùc d©n khi b¾t lÝnh vµ c¶nh ng­êid©n bÞ b¾t lÝnh qua c¸i nh×n cña tg. ->sdông yÕu tè miªu t¶, t¶ l¹i c¶nh khæ së cña ng­êi d©n bÞ b¾t lÝnh
6. ? V× sao ®o¹n trÝch a,b sö dông yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ nh­ng kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n tù sù hay miªu t¶? - M§ chÝnh cña tg lµ: v¹ch trÇn, tè c¸o téi ¸c, sù gi¶ dèi , bÞp bîm cña thd Ph¸p trong c¸i gäi lµ chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn. - C¸c ®o¹n tù sù, MT ®­îc sdông ko ph¶i nh»m kÓ ng­êi, kÓ viÖc hay MT ®¬n thuÇn mµ nã chØ nh»m lµm s¸ng tá V§ tè c¸o téi ¸c vµ sù lõa bÞp, gi¶ dèi trong lêi nãi vµ viÖc lµm cña thd Ph¸p trong c¸i gäi lµ chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn. => V× vËy nã kh«ng thÓ lµ VB TS hay MT.
7. Tiết116: A.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL. *VD1: 1.Phân tích ngữ liệu : SGK. - §V a, b lµ ®v NLCã sö dông yÕu tè MT, TS ->Nh»m lµm s¸ng tá V§ téi ¸c, sù lõa phØnh, gi¶ dèi cña chÝnh quyÒn thd P.
8. ?H·y so s¸nh 2 ®o¹n v¨n xem c¸ch diÔn ®¹t nµo thuyết phục h¬n ?V× sao? a1. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó ,mà a2. Sau n÷a lúc bấy giờ người ta gọi là “chế độ lính tình nguyện”(danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây ra những vụ nhũng viÖc s¨n b¾t thø lạm hết sức trắng trợn. “vËt liÖu biÕt Đây ! Chế độ lính tình nguyện ấy được tiến hành như nãi” ®ã mµ bÊy thế này: Vị “chúa tỉnh”-mỗi viên công sứ ở Đông Dương giê ng­êi ta gäi lµ quả là một vị “chúa tỉnh” - ra lệnh cho bọn quan lại dưới chÕ ®é lÝnh t×nh quyền , trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số người nhất định.Bằng cách nào, điều đó không quan nguyÖn ®· g©y ra trọng.Các quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở nh÷ng vô nhòng ( ) thì các ông tướng ấy thạo hết chỗ nói, nhất là xoay xở l¹m hÕt søc làm tiền. tr¾ng trîn. Sù Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh nghèo thËt ®ã ®­îc thÓ khổ,những người này chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được.Sau đó,chúng mới đòi đến con cái nhà hÞªn trong suèt giàu . Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay ra dịp để sinh qu¸ tr×nh b¾t chuyện với họ hoặc gia đình họ,và nếu cần,thì giam cổ họ lÝnh ë c¸c tØnh, lại cho đến khi họ phải dứt khoát chọn lấy một trong hai huyÖn, x·, th«n con đường: “đi lính tình nguyện , hoặc xì tiền ra”. trong c¶ n­íc VN.
9. b1. Ấy thế mà trong một bản bố cáo với những người bị bắt lính, phủ toàn quyền Đông Dương, sau khi hứa hẹn b2.ThÕ mµ trong b¶n bè ban phẩm hàm cho những lính sẽ còn sống sót và truy c¸o víi nh÷ng ng­êi bÞ tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đã trịnh trọng b¾t lÝnh , phñ toµn quyÒn tuyên bố rằng: §«ng d­¬ngsau khi høa “Các bạn đã tấp nập đầu quân,các bạn đã không ngần hÑn khen th­ëngvµ truy ngại rời bỏ quê hương xiết bao trìu mến để người thì hiến tÆng nh÷ng ng­êi ®· hi xương máu của mình như lính khố đỏ,kẻ thì hiến dâng sinh cho TQ cßn tuyªn cánh tay lao động của mình như lính thợ”. bè vÒ sù phÊn khëi, t×nh Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lính đến thế, nguyÖn ®i lÝnh cña hä. tại sao lại có cảnh,tốp thì bị xích tay điệu về tỉnh lị,tốp thì trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường trung học ở Nh÷ng lêi nãi trªn hoµn Sài Gòn,có lính Pháp canh gác , lưỡi lê tuốt trần ,đạn lên toµn tr¸i ng­îcvíi sù thËt lòng sẵn ? Những cuộc biểu tình đổ máu ở Cao Miên , vÒ nh÷ng h® ng­îc ®·i những vụ bạo động ở Sài Gòn,ở Biên Hoà và ở nhiều nơi cña nhµ cÇm quyÒn Ph¸p khác nữa,phải chăng là những biểu hiện của lòng sốt sắng vµ SG sau chiÕn tranh. đầu quân “tấp nập” và “không ngần ngại” ? a1,b1 C¸ch diÔn ®¹t trong thuyết phục h¬n v× cã yÕu tè TS, MT. 2 yÕu tè nµy gióp cho ng­êi®äc h×nh dung 1 c¸ch râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng nh÷ng nhòng l¹m tr¾ng trîn, bØ æi, ®ª tiÖn cña thd Ph¸p trong viÖc mé lÝnh t×nh nguyÖn. §ång thêi lËt tÈy sù rªu rao bÞp bîm, dèi tr¸ cña chq thd.
10. Tiết116: A.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL. *VD1: 1.Phân tích ngữ liệu : SGK. - §V a, b lµ ®v NLCã sö dông yÕu tè MT, TS ->Nh»m lµm s¸ng tá V§ téi ¸c, sù lõa phØnh, gi¶ dèi cña chÝnh quyÒn thd P. -> Gióp ng­êi ®äc h×nh dung nh÷ng nhòng l¹m tr¾ng trîn, bØ æi vµ bé mÆt thËt cña thd Ph¸p. Gióp cho viÖc tr×nh bµy luËn cø trong bµi v¨n ®­îc râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng ;gióp bµi v¨n NL cã søc thuyÕt phôc m¹nh? Tõ mÏ viÖc h¬n t×m * VD 2: hiÓu trªn, em cã - L§: 2 truyÖn cæ cña DT miÒn nói cã nhiÒu nÐt gièng víi truyÖn Th¸nhNX Giãng g× vÒ. vai trß - YÕu tè TS, MT: ChØcña t¶ vµ c¸c kÓ 1 yÕu sè chi tè tiÕt, h/¶ . -> Tdông: c¸c yÕu tèTS TS, vµ MT MT ®­îc trong dïng lµm luËn cø ®Ó phôc vô vµ lµm s¸ngv¨n tá l®iÓmNL? lµm chom¹chNL ko bÞ ph¸ vì.
11. ? V× sao trong VB trªn tg - NÕu kÓ hÕt c¶ 2 truyÖn : m¹ch NL sÏ ®· ko kÓ ®Çy ®ñ, cÆn kÏ bÞ ph¸ vì, ND VB r­êm rµ, dµi dßng, toµn bé 2 truyÖn Chµng trµn lan, ko lµm s¸ng tá ®­îc luËn ®iÓm. Tr¨ng, Nµng Han mµ chØ - ChØ t¶ 1sè h/¶, kÓ kÜ 1 sè chi tiÕt cã t¶ cô thÓ 1 sè h/¶ vµ kÓ kÜ lîi cho viÖc lµm s¸ng tá luËn ®iÓm vµ 1 sè chi tiÕt trong nh÷ng tr¸nh ®­îc nh÷ng lçi trªn c©u chuyÖn Êy? ? Tõ viÖc t×m hiÓu trªn, h·y cho biÕt: Khi ®­ac¸c yÕu tè TS vµ MT vµo bµi v¨n NL cÇn chó ý nh÷ng g×? Các y/tố tự sự và miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn
12. Tiết116: A.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL. *VD1: 1.Phân tích ngữ liệu : SGK. - §V a, b lµ ®v NLCã sö dông yÕu tè MT, TS ->Nh»m lµm s¸ng tá V§ téi ¸c, sù lõa phØnh, gi¶ 2.Ghi nhớ:Sgk/116 dèi cña chÝnh quyÒn thd P. Bài văn nghị luận thường vẫn -> Gióp ng­êi ®äc h×nh dung nh÷ng nhòng l¹m cần phải có các y/tố tự sự và tr¾ng trîn, bØ æi vµ bé mÆt thËt cña thd Ph¸p. miêu tả . Hai y/tố này giúp cho Gióp cho viÖc tr×nh bµy luËn cø trong bµi v¨n việc trình bày luận cứ trong bài ®­îc râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng ;gióp bµi v¨n NL văn được rõ ràng,cụ thể, sinh cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ h¬n động hơn và do đó,có sức thuyết * VD 2: phục mạnh mẽ hơn. - L§: 2 truyÖn cæ cña DT miÒn nói cã nhiÒu nÐt Các y/tố tự sự và miêu tả được gièng víi truyÖn Th¸nh Giãng. dùng làm luận cứ phải phục vụ - YÕu tè TS, MT: ChØ t¶ vµ kÓ 1 sè chi tiÕt, h/¶ . cho việc làm rõ luận điểm và -> Tdông: c¸c yÕu tè TS, MT ®­îc dïng lµm luËn không phá vỡ mạch lạc nghị luận cø ®Ó phôc vô vµ lµm s¸ng tá l®iÓm lµm của bài văn chom¹chNL ko bÞ ph¸ vì. B.Luyện tập: Các y/tố tự sự và miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn
13. Tiết116: A.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ Bµi 1: trong bµi v¨n NL. ChØ ra yÕu tè TS vµ MT vµ cho biÕt td cña chóng: 1.Phân tích ngữ liệu : SGK. * Tù sù: c©u 1, c©u 3, c©u 4,￿ 2.Ghi nhớ:Sgk/116 * MT: C©u 2, c5, c6, c8, ￿. B.Luyện tập: - Sdông ytè tù sù gióp ng­êi ®äc h×nh dung h/c’ s¸ng t¸c cña bth¬ vµ t©m tr¹ng cña nhµ th¬ - Sdông ytè t¶->gîi k/c¶nh ®ªm tr¨ng vµ c¶m xóc cña ng­êi tï-thi sÜ: t©m tr¹ng b¨n kho¨n, bèi rèi, xao xuyÕn cña ng­êi tï tr­íc c¶nh ®Ñp ®ªm tr¨ng ®­îc béc lé trong c©u th¬“c¶nh ®Ñp ®ªm nay khã￿” => nhËn râ chiÒu s©u cña 1 t©m t­, ë ®ã bªn trong sù im lÆng cã chøa ®ùng biÕt bao t/c d¹t dµo trước tr¨ng, tr­íc ®ªm, tr­íc c¸i ®Ñp. Bµi 2: - Sdông ytè miªu t¶->gîi vÎ ®Ñp cña hoa sen - Sdông ytè tù sù ->kÓ l¹i KN vÒ bµi ca dao ®ã. Bµi 3: TËp viÕt 1 ®o¹n v¨n NL theo ND cña ®Ò bµi trong BT 2/ 116(tr×nh bµy suy nghÜ, c¶m nhËn cña m×nh vÒ vÎ ®Ñp cña bµi ca dao. L­u ý sö dông yÕu tè MT, TS ®· nªu trong BT )
14. H­íng dÉn häc bµi: - Häc bµi, ho￿n th￿nh btËp 3 - C/bÞ : ¤ng Giuèc- ®anh mặc lễ phục