Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 12: Tổng kết từ vựng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài 12: Tổng kết từ vựng

1. Từ đơn Cấu tạo Từ phức Từ ghép, từ láy Nghĩa gốc Nghĩa Nghĩa chuyển Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ Tæng Trường từ vựng Trái nghĩa kÕt tõ Tính chất Đồng âm vùng Đồng nghĩa Nguồn gốc Từ thuần Việt Từ mượn Hán Việt Ngôn ngữ khác Từ tượng hình Mở rộng Từ tượng thanh Biện pháp t.từ Thuật ngữ, BNXH Trau dồi vốn từ
2. ( 3 phút ) Nhóm 1, 2 Bài tập 1: (Sgk/158) So sánh hai dị bản của câu ca dao sau: - Râu tôm nấu với ruột bầu Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon. - Râu tôm nấu với ruột bù Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
3. Bài tập 1: (Sgk/158) - Gật đầu: cúi đầu xuống, rồi ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý. - Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, So sánh hai dị bản của câu ca dao sau: biểu thị sự đồng tình hay tán - Râu tôm nấu với ruột bầu thưởng. Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon. -> Như vậy từ gật gù thể hiện thích - Râu tôm nấu với ruột bù hợp hơn ý nghĩa biểu đạt: Tuy món Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon. ăn đạm bạc nhưng đôi vợ chồng nghèo ăn rất ngon miệng vì họ tâm đầu ý hợp.
4. ( 3 phút ) NHÓM 3,4: Bài tập 2: (Sgk/158) Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau đây : Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói : - Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn . Vợ nghe thấy thế liền than thở : - Rõ khổ ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ !
5. Bài tập 2: (Sgk/158) Cách hiểu nghĩa từ ngữ trong truyện cười : Chồng: một chân sút Vợ: có một chân. Cả đội bóng chỉ có một người Cầu thủ chỉ còn một chân. giỏi ghi bàn. Hiểu theo nghĩa gốc. Dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ. Hiểu sai. Vi phạm phương châm quan hệ.
6. ( 3 phút ) NHÓM 5,6: Bài tập 3: (Sgk/158) Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá NghÜa gèc: Ch©n, tay, miÖng Miệng cười buốt giá NghÜa chuyÓn: - Vai( Ph¬ng Chân không giày thøc ho¸n dô) Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. -ĐÇu( ph¬ng thøc Èn dô) Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo. (Đồng chí - Chính Hữu)
7. Các cách phát triển từ vựng: - Phát triển về nghĩa - Phát triển về số lượng phương phương - Tạo từ - mượn từ ngữ thức ẩn thức ngữ mới. nước ngoài. dụ. hoán dụ.
8. ( 3 phút ) Bài tập 4: (Sgk/159) Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau : Áo đỏ em đi giữa phố đông Cây xanh như cũng ánh theo hồng Em đi lửa cháy trong bao mắt Anh đứng thành tro , em biết không ? (Vũ Quần Phương – Áo đỏ)
9. Có hai trường từ vựng: -Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng, - Chỉ lửa, sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro. → Liên quan chặt chẽ. Thể hiện một tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng của chàng trai với cô gái.
10. Bài tập 5: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm,rạch vì Mái hai Giầm bên bờ rạch -Các sự vật và hiện mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp tượng được gọi tên dựa nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình vào đặc điểm cảu sự vật chiếc bơi chèo nhỏ ; gọi là kênh kênhBọ Mắt Bọ vì Mắt ở đó hiện tượng. tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên ; gọi là kênh Ba Khíakênh vì Baở đó Khía hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ , làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). (Đoàn Giỏi – Đất rừng phương Nam)
11. Tìm ví dụ về những sự vật hiện tượng, sự vật được gọi tên theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng ? Trong vòng 2 phút theo luật bóng bàn
12. Bài tập 6 : Truyện cười sau đây phê phán điều gì ? Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con : - Mau đi gọi bác sĩ ngay ! Trong cơn đau quằn quại, ông ta vẫn gượng dậy nói với theo : - Đừng đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ ! (Theo Truyện cười dân gian) Truyện phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người .
13. NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý : * Lưu ý 1: Lựa chọn từ thích hợp với ý nghĩa cần biểu đạt. * Lưu ý 2: Cần hiểu hàm nghĩa chuyển của từ trong quá trình giao tiếp . * Lưu ý 3: Sử dụng linh hoạt, sáng tạo vốn từ vựng tiếng Việt sẽ làm cho câu văn, lời thơ sinh động, gây ấn tượng hấp dẫn và làm nổi bật nội dung muốn nói . * Lưu ý 4: Dùng từ ngữ có sẵn đặt tên cho một nội dung mới cũng là cách phát triển từ vựng tiếng Việt . * Lưu ý 5: Sử dụng từ mượn đúng lúc, đúng chỗ, không nên lạm dụng .
14. Trò chơi
15. Ném tiền qua cửa sổ Money
16. Đi một ngày đàng học một sàng khôn
17. Mắt nhắm mắt mở
18. g¹o Chuột sa chĩnh gạo
19. Lên voi xuống chó
20. Đầu voi đuôi chuột.
21. HƯỚNG DẪN HỌC VÀ CHUẨN BỊ BÀI Ở NHÀ - Tập viết đoạn văn có sử dụng một trong số các phép tu từ so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ. - Xem lại toàn bộ phần kiến thức về từ vựng đã ôn tập - Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận. + Đọc văn bản. + Trả lời các câu hỏi /160,161.