Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài dạy 5: Hoàng Lê Nhất Thống Chí

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài dạy 5: Hoàng Lê Nhất Thống Chí

1. KiÓm tra Bµi cò : 1. Bän quan l¹i hÇu cËn trong phñ Chóa ®· nhòng nhiÔu nh©n d©n b»ng nh÷ng thñ ®o¹n nµo ? Đáp án - Ban ngµy, dß xem nhµ nµo cã chËu hoa c©y c¶nh Th× biªn hai ch÷ “ phông thñ “ - §ªm ®Õn chóng sai ngêi lÊy ph¨ng ®i råi buéc cho hä téi giÊu vËt cung phông ®Ó däa lÊy tiÒn. - Hßn ®¸ hoÆc c©y cèi g× to lín qu¸ chóng ph¸ nhµ hñy têng ®Ó khiªng ra. Mét lò nÞnh bî tham lam léng hµnh lîi dông quyÒn Chóa ®Ó v¬ vÐt cña c¶i nh©n d©n.
2. I §äc vµ t×m hiÓu chung. 1. T¸c gi¶. Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ? - Dßng hä Ng« Th× ë lµng t¶ Thanh Oai – Hµ T©y viÕt. - Ng« Th× ChÝ ( 1753 – 1788 ) viÕt 7 håi ®Çu. Đáp án - Ng« Th× Du ( 1772 – 1840 ) viÕt 7 håi tiÕp. - 3 håi kh¸c do mét ngêi kh¸c viÕt.
3. 2. T¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ. Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ? Đáp án -T¸c phÈm viÕt b»ng ch÷ H¸n, cã quy m« lín gåm 17 håi. - Néi dung: Ghi chÐp vÒ sù thèng nhÊt cña v¬ng triÒu nhµ Lª vµ t¸i hiÖn l¹i mét giai ®o¹n lÞch sö ®Çy biÕn ®éng cña x· héi phong kiÕn ViÖt Nam cuèi thÕ kû 18 ®Çu thÕ kû 19.
4. T¸c phÈm ®ưîc viÕt theo thÓ v¨n nµo ? T¹i sao t¸c phÈm l¹i cã tªn lµ Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ? Đáp án Tªn t¸c phÈm cã nghÜa lµ: Cuèn ChÝ lµ thÓ v¨n ghi s¸ch gi chÐp vÒ chÐp l¹i sù vËt, sù thèng nhÊt sù viÖc. §©y lµ cña v¬ng triÒu thÓ v¨n võa cã nhµ Lª viÕt theo tÝnh chÊt v¨n häc thÓ chÝ. võa cã tÝnh chÊt lÞch sö.
5. T¹i sao t¸c phÈm Hoµng Lª NhÊt Thèng ChÝ ®ưîc coi lµ TiÓu thuyÕt chư¬ng håi ? Néi dung: ViÕt vÒ nh÷ng sù kiÖn T¸c phÈm lÞch sö, chÞu ¶nh hưëng lèi viÕt cña Hoµng Lª tiÓu thuyÕt chư¬ng håi Trung Quèc. NhÊt Thèng ChÝ ®ưîc coi lµ TiÓu thuyÕt lÞch sö chư¬ng H×nh thøc: Cã kÕt cÊu, nghÖ thuËt håi v×: kh¾c häa nh©n vËt, c¸ch miªu t¶, tù sù l¹i rÊt ®Ëm chÊt tiÓu thuyÕt.
6. 3. Håi thø 14 a. Tãm t¾t. H·y tãm t¾t Håi thø 14 ? Qu©n Thanh kÐo vµo Th¨ng Long, tưíng T©y S¬n lµ Ng« V¨n Së lui qu©n vÒ vïng nói Tam §iÖp. §ưîc tin Nguyễn Huệ rÊt giËn, bÌn häp tưíng sÜ ®Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay. Nhưng nghe mäi ngưêi,ông ®· lªn ng«i vua ë Phó Xu©n, tù ®èc xuÊt ®¹i binh nh»m ngµy 25 th¸ng Ch¹p n¨m 1788 tiÕn qu©n ra B¾c diÖt Thanh. Tới Nghệ An, ngày 29/Chạp, vua gặp Nguyễn Thiếp xin ý kiến, cho kÐn thªm qu©n lÝnh, më cuéc duyÖt binh lín, chØ dô tưíng lÜnh. Ngµy 30 th¸ng Ch¹p Ra đến Tam Điệp, luận rõ công, tội của Sở, Lân; đánh giá vai trò của Ngô Thì Nhậm, më tiÖc khao qu©n, hÑn ®Õn ngµy mïng 7 TÕt th¾ng giÆc më tiÖc ¨n mõng ë Th¨ng Long. §éi qu©n cña Quang Trung ®¸nh ®Õn ®©u th¾ng ®Õn ®Êy, khiÕn qu©n Thanh ®¹i b¹i. Ngµy mïng 3 TÕt qu©n T©y S¬n c«ng ph¸ ®ån Hµ Håi, s¸ng sím ngµy mïng 5 tiÕn s¸t ®ån Ngäc Håi, trưa mïng 5 TÕt tiÕn binh ®Õn Th¨ng Long. Tưíng Thanh véi v· th¸o ch¹y vÒ nưíc, vua Lª Chiªu Thèng cïng gia quyÕn véi v· ch¹y trèn theo.
7. b. Chó gi¶i. Theo dâi S¸ch Gi¸o Khoa c. Néi dung. Håi thø 14 ghi l¹i sù kiÖn lÞch sö nµo ? Ghi l¹i sù kiÖn vua Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh vµo mïa xu©n n¨m 1789, lËp nªn triÒu ®¹i T©y S¬n. Ph¶n ¸nh bé mÆt th¶m h¹i cña bän cưíp nưíc vµ b¸n nưíc.
8. d. Phư¬ng thøc biÓu ®¹t. V¨n b¶n ®ưîc viÕt theo phư¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ? TR¶ lêi Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ nghÞ luËn.
9. e. Bè côc. Qua phÇn tãm t¾t ta thÊy v¨n b¶n ®ưîc t¸ch thµnh 3 sù viÖc chÝnh. §ã lµ nh÷ng sù viÖc nµo ? H·y t¸ch ®o¹n theo sù viÖc trªn ? PhÇn 1. Tõ ®Çu ®Õn Quang Trung chuÈn lªn ®êng ra B¾c. bÞ tiÕn qu©n ra B¾c. PhÇn 2. TiÕp cho Quang Trung ®¹i ph¸ ®Õn kÐo vµo thµnh. qu©n Thanh. PhÇn 3. TiÕp Sè phËn tíng lÜnh cho ®Õn hÕt. nhµ Thanh vµ vua t«i Lª Chiªu Thèng.
10. II TÌM hiỂu chi tiẾt. 1. Quang Trung chuÈn bÞ tiÕn qu©n ra B¾c. * Khi míi nghe tin: Khi B¾c B×nh Vư¬ng ®ưîc tin cÊp b¸o qu©n Thanh ®· ®Õn Nghe tin: GiËn l¾m, häp Th¨ng Long, ¤ng ®· cã ph¶n tưíng sÜ, ®Þnh th©n chinh øng như thÕ nµo ? cÇm qu©n ®i ngay. Khi mäi ngưêi ®Õn häp ®· khuyªn ¤ng ®iÒu g× ? ¤ng ®· Nghe lêi tưíng sÜ lªn ng«i hµnh ®éng như thÕ nµo ? Hoµng ®Õ, sau ®ã h¹ lÖnh xuÊt qu©n ( 25/12/1788 ) Qua th¸i ®é vµ hµnh ®éng trªn tÝnh c¸ch nµo cña vua Quang Ngay th¼ng, cư¬ng trùc, Trung ®ưîc béc lé ? c¨m ghÐt bän x©m lîc vµ nh÷ng kÎ b¸n nưíc. Khi nghe mäi ngưêi ®Õn häp khuyªn Quang Trung ®· cã ThÊu hiÓu lÏ ph¶i, cã ý chÝ nghe lêi tưíng sÜ, lªn ng«i quyÕt t©m ®¸nh ®uæi qu©n Hoµng ®Õ ViÖc lµm ®ã chøng x©m lưîc. tá ¤ng lµ con ngưêi như thÕ nµo ?
11. * Ngµy 29 th¸ng 12 ®Õn NghÖ An: GÆp ngưêi cèng sÜ ë Nga S¬n hái viÖc ®¸nh giÆc. ChØ trong vßng Ngµy 29 th¸ng ngµy 29 Quang 12 Quang Trung Trung lµm ®ưîc ®· ®Õn ®Þa danh KÐn lÝnh ë NghÖ bao nhiªu lµ viÖc nµo ? ë ®©y An vµ më cuéc lín. Nh÷ng viÖc ¤ng ®· cã duyÖt binh lín. lµm ®ã cho thÊy nh÷ng viÖc lµm ¤ng lµ mét ngưêi g× ? lu«n hµnh ®éng S¾p xÕp ®éi ngò vµ như thÕ nµo ? truyÒn cho qu©n sÜ ngåi nghe lÖnh vµ dô hä. Hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n.
12. Kh¼ng ®Þnh chñ Quan s¸t quyÒn ®Êt nưíc. lêi chØ dô cña Nªu lªn d· t©m cña vua Tõ lêi dô qu©n sÜ giÆc phư¬ng B¾c. Quang trªn em thÊy tµi Trung n¨ng nµo cña Tù hµo vÒ c«ng lao víi qu©n NguyÔn HuÖ ®ưîc ®¸nh giÆc ngo¹i sÜ trong béc lé ? x©m cña cha «ng. SGK trang 66 Tin tưëng vµo chÝnh em thÊy nghÜa cña cuéc néi dung hµnh binh diÖt Tµi khÝch lÖ qu©n lêi chØ Thanh vµ kªu gäi sÜ.TrÝ tuÖ s¸ng suèt dô nªu qu©n sÜ ®¸nh giÆc. vµ nh¹y bÐn. lªn nh÷ng g× ? Ra kû luËt ®èi víi qu©n sÜ.
13. * Ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 1788 Xö trÝ hai tưíng Së vµ L©n Sau khi më cuéc duyÖt T¹i Tam §iÖp, Ho¹ch ®Þnh kÕ s¸ch ®¸nh binh vµo Quang Trung giÆc vµ tÝnh kÕ ho¹ch ngo¹i ngµy 29 ®· cã nh÷ng giao sau chiÕn tranh. ë NghÖ viÖc lµm nµo ? An. Ngµy Më tiÖc khao qu©n. h«m sau ( 30 TÕt ) Quang Tèi 30 TÕt th× lªn ®ưêng tiÕn Trung ®· H¹ lÖnh xuÊt qu©n ra Th¨ng Long. cã quyÕt qu©n ®Õn Tam ®Þnh g× ? §iÖp.
14. T¹i Tam §iÖp, Quang Trung ®· xö trÝ Nh¹y bÐn, s¸ng suèt, ®é l îng 2 tưíng Së vµ L©n như thÕ nµo ? Tõ ư c¸ch xö trÝ Êy nãi víi em vÒ mét con vµ c«ng minh trong viÖc xÐt ngưêi cã phÈm chÊt như thÕ nµo ? ®o¸n bÒ t«i. ViÖc Quang Trung nãi víi tíng sÜ vÒ kÕ ho¹ch ngo¹i giao víi nhµ Thanh TÇm nh×n xa tr«ng réng, mét nhµ sau chiÕn tranh cho thÊy ®©y lµ mét chÝnh trÞ cã tư tưëng hßa b×nh. vÞ vua cã tÊm nh×n vµ tư tưëng như thÕ nµo ? Hµnh ®éng më tiÖc khao qu©n, cho qu©n ¨n TÕt tríc vµ tèi 30 TÕt lËp tøc lªn ®ưêng cïng lêi høa hÑn ®ãn n¨m N¨ng lùc tiªn ®o¸n chÝnh x¸c míi ë Th¨ng Long vµo ngµy mïng 7 cña mét nhµ qu©n sù cã tµi. TÕt cho thÊy n¨ng lùc ®Æc biÖt nµo ë vÞ vua nµy ?
15. Qua phÇn I em c¶m nhËn ®ưîc ®iÒu Bµi 2 g× tõ ngưêi anh hïng Quang Trung ?
16. Qua phÇn 1 h×nh ¶nh vua Quang Trung ®ưîc t¸i KÓ b»ng hµnh ®éng, hiÖn lªn b»ng biÖn ph¸p sù viÖc, lêi nãi cô thÓ. nghÖ thuËt nµo ? C¸c biÖn ph¸p nghÖ Lµ mét vÞ vua yªu thuËt Êy nãi víi em vÒ nưíc, s¸ng suèt, cã tµi mét vÞ vua như thÕ nµo ? cÇm qu©n.
17. 2.Hình ảnh bọn xâm lược : a/ Khi tiến vào nước ta: -Vào Thăng Long như vào chỗ không người. -Quân lính thả sức cướp bóc, ức hiếp dân ta. b/ Khi quân Tây Sơn đánh : - Rụng rời sợ hãi, xin hàng. - Bỏ chạy tán loạn. - Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. - Tôn Sĩ Nghị không kịp mặc giáp, cưỡi ngựa không yên cương chạy trốn.
18. Hình ảnh quân nhà Thanh vượt sông Hồng hoảng sợ bỏ chạy về nước
19. 3 Hình ảnh vua quan nhà Lê: a/ Cầu viện quân Thanh: -Thấy quân Thanh không đề phòng , vua Lê rất lo sợ. -Ra vào chầu với giặc. b/Khi quân Thanh bỏ chạy : -Vua quan cùng đưa Thái hậu chạy trốn theo. -Nhờ viên thổ hào cho ăn, ở. -Đến cửa ải : nhìn nhau chảy nước mắt
20. -Sự khác nhau giữa hai cuộc tháo chạy: Cuộc tháo chạy của Cuộc tháo chạy của quân Thanh vua Lê -Nhịp điệu nhanh, hối -Nhịp điệu chậm hơn, hả,ngòi bút miêu tả tác giả dừng lại miêu khách quan, hàm tả tỉ mỉ những giọt chứa sự hả hê,sung nước mắt thương cảm sướng của người của người thổ thắng trận trước sự hào,nước mắt tủi hổ thảm bại của bè lũ của vua Lê, cuộc tiếp cướp nước đãi thịnh tình của kẻ bề tôi.
21. - Nội dung chủ yếu của Hồi thứ 14(trích Hoàng Lê nhất thống chí) là gì? -Đáp án: Tái hiện chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân thanh, sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua Lê Chiêu Thống.
22. Theo em, cã thÓ gäi Hoµng Lª NhÊt Thèng Bµi 1 ChÝ lµ cuèn tiÓu thuyÕt lÞch sö v× nh÷ng lý do nµo trong c¸c lý do sau ? A. V× truyÖn nµy liªn quan ®Õn sù thËt lÞch sö. B.B. V V× sù× sù thËt thËt lÞch lÞch sö sö ® ư®îc ghi chÐp dưíiíi h ×hnh×nh thøc thøc tiÓu tiÓu thuyÕt. thuyÕt. C.C. V V××c¸cc¸c nh©n nh©n vËt vËt lÞch lÞch sö sö næi næi lªn lªn trong trong t¸c t¸c phÈm phÈm nh nhưlµlµ nh nh÷÷ngng hh×nh×nh t tưîngîng vv¨¨nn häc häc sinh sinh ®éng. ®éng. D. V× ®· t¹o dùng ®ưîc h×nh ¶nh ngưêi anh hïng Quang Trung rÊt kh¸c thưêng. E. V× lµ mét t¸c phÈm hay.
23. Gi¶i « chữ 3. Đªm10. mång Tªn2. Nba tíng¨ mtÕt 1789n giÆcăm Kû theo®· DËu(1789), th¾t ©m cæ lÞch qu©ntù ®töîc ta ë tÊngäi ®ån c«ng lµ § n èng®ån¨m nµo? §g×a?? 1 q u a n t h a n h 2 k y d a u 3 h a h o i 4 n g o c h o i 5 d o n g d a 6 t o n s y n g h i 7 r o m 8 d o d o c t u y e t 94,5. tMêas¸ngy smångo n5 tÕt năm Kû DËu(1789),qu©n 7.ta10 Trong cïngstrËnmétaNgäcmlócnHåi®¸g, nhqu©nhvµotai ghÐpnhdưc¸congm¶nhn ®ångv¸nnµovµ cña 9. lÊyNghÜac¸i gì qu©nquÊn ë nµobªn ngoµi ®· giµnh®Ó lµm l¸th¾ng ch¾n? lîi ®Þch? 8.1. TªnCuèi métnă ®«m6. 1788,®ècĐtrong©y chØlµ hai tªn huy trËnmtíngư qu©n¬i chÝngiÆcđ ¹ita v®·v¹nph¸ư îtchØ qu©n biÓn qu©nhuy nµotiÕnqu©n Thanh? kÐovµoThanh vµoH¶i nD ưưíc¬ng?ta? Quangsang x©m lưîc n ưTrungíc ta năm 1788.
24. Oai phong lẫm liệt
25. LỄ HỘI ĐỐNG ĐA
26. Tiết học kết thóc