Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài học 23: Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài học 23: Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải

1. TRƯỜNG TH&THCS PHONG CHÂU – ĐÔNG HƯNG – THÁI BÌNH TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c EM THAM GIA TIẾT HỌC NGỮ VĂN 9 Bài 23: Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải - Giáo viên: Đào Thị Loan
2. TRƯỜNG TH&THCS PHONG CHÂU – ĐÔNG HƯNG – THÁI BÌNH TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c EM THAM GIA TIẾT HỌC NGỮ VĂN 9 Bài 23: Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải - Giáo viên: Đào Thị Loan
3. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. TÁC GIẢ - Tên khai sinh: Phạm Bá Ngoãn. - Quê: huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên-Huế. - Ông tham gia hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. Trong thời kì chống Mĩ, Thanh Hải trở lại quê hương hoạt động và là gương mặt tiêu biểu của thơ ca cách mạng Miền nam. - Phong cách thơ: nhẹ nhàng, trong sáng, giàu chất suy tư; cảm xúc tha thiết, chân thành, lắng đọng. - Tác phẩm chính: NHÀ THƠ THANH HẢI (1930-1980) Tập 1: 1970, 1962 tập 2: 1975 1977 1982
4. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. TÁC GIẢ Thơ Thanh Hải là tiếng nói bình dị, chân thành, đằm thắm, thiết tha của người chiến sĩ trung kiên, một lòng theo cách mạng. Ông được tặng giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu ( 1965) và truy tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001 NHÀ THƠ THANH HẢI (1930-1980)
5. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản : MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) Moïc giöõa doøng soâng xanh Ta laøm con chim hoùt Moät boâng hoa tím bieác Ta laøm moät caønh hoa Ôi con chim chiền chiện Ta nhaäp vaøo hoaø ca Hoùt chi maø vang trôøi Moät noát traàm xao xuyeán. Töøng gioït long lanh rôi Toâi ñöa tay toâi höùng. Moät muøa xuaân nho nhoû Laëng leõ daâng cho ñôøi Muøa xuaân ngöôøi caàm suùng Duø laø tuoåi hai möôi Loäc giaét ñaày treân löng Duø laø khi toùc baïc. Muøa xuaân ngöôøi ra ñoàng Loäc traûi daøi nöông maï Muøa xuaân - ta xin haùt Taát caû nhö hoái haû Caâu Nam ai - Nam bình, Taát caû nhö xoân xao Nöôùc non ngaøn daëm mình Nöôùc non ngaøn daëm tình Ñaát nöôùc boán ngaøn naêm. Nhòp phaùch tieàn ñaát Hueá. Vaát vaû vaø gian lao Ñaát nöôùc nhö vì sao Thaùng 11 - 1980 Cöù ñi leân phía tröôùc.
6. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. TÁC GIẢ 2. TÁC PHẨM - Hoàn cảnh sáng tác: 11/1980- khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh. - Thể thơ: 5 chữ - Phương thức biểu đạt: Biểu cảm + miêu tả, tự sự - Nhân vật trữ tình: Xưng “ tôi”- Tác giả
7. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) Mạch cảm xúc Mùa xuân của thiên nhiên Khổ 1 Hình ảnh xuyên suốt Mùa xuân của đất nước Khổ 2, 3 bài thơ: Cấu trúc: Mùa xuân 4 phần Mùa xuân Khổ 4, 5 của lòng người Mùa xuân trong khúc hát Khổ cuối ngợi ca quê hương
8. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHÚ THÍCH 1. TÁC GIẢ 2. TÁC PHẨM 3. TỪ KHÓ II. ĐỌC – TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Mùa xuân của thiên nhiên ( K 1) Gợi không Bình dị, gian rộng Là vị ngữ Hình ảnh quen lớn, khoáng Mọc giữa dòng sông xanh (NTTT- Dòng đảo sông ngữ) thuộc đạt Một- Bông bông hoa hoa tím biếc ƠiNhấn con mạnhchim- Cánh ,chiền gợi chim,cảm chiệnnhận Màu sắc Xanh, tím Tươi sáng, hài hòa về sự vận động, sinh sôi, Hótsức chisống màmãnh vangliệt trờicủa Tiếng thiên nhiên mùa xuân Tươi vui, Âm thanh chim hót rộn ràng, vang trời náo nhiệt Bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp , tràn đầy sức sống và đậm phong vị xứ Huế.
9. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 1. Mùa xuân của thiên nhiên ( K1) - Ơi , chi Âm sắc ngọt ngào của người Mọc giữa dòng sông xanh con xứ Huế Một bông hoa tím biếc - hứng Đón nhận một cách nâng niu, Ơi con chim chiền chiện trân trọng Hót chi mà vang trời - giọt long lanh ( nghệ thuật đảo ngữ) Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng.
10. Giät sư¬ng, giät mưa xu©n. Giät ©m thanh cña tiÕngchim. T«i ®ưa tay t«i høng
11. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 1. Mùa xuân của thiên nhiên ( K1) - Ơi , chi Âm sắc ngọt ngào của người Mọc giữa dòng sông xanh con xứ Huế Một bông hoa tím biếc - Hứng Đón nhận một cách Ơi con chim chiền chiện giọt long lanh nâng niu, trân trọng Hót chi mà vang trời - NTTT: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. ? Em hiểu thế nào về “ Giọt long lanh” ? ÂmA. thanhGiọt mưacủa tiếngxuân.chim chiền chiện ( thính - Cảm xúc say sưa, ngây ngất giácB. Giọt) -> đọng âm thanhthành củagiọt tiếnglong chim. lanh ( thị giác) - - Tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống thiết tha. C. Giọt- sương> đưa taymùahứng xuân.( xúc giác) D. Ý kiến của riêng em.
12. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 1. Mùa xuân của thiên nhiên ( K1) Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. TIỂU KẾT: - Bức tranh xuân tươi đẹp tràn đầy sức sống - Tác giả là người có tâm hồn trong sáng, lạc quan, yêu đời và yêu thiên nhiên.
13. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 2. Mùa xuân của đất nước, cách mạng (K2,3) Mùa xuân người cầm súng Lộc giắt đầy trên lưng LộcLỘC Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ giắt đầy trải dài Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao. Người cầm súng Người ra đồng Phát hiện những nét nghệ thuật đặc sắc Bảo vệ tổ quốc. Lao động dựng xây của khổ thơ và chỉ ra đất nước. tác dụng ? Sức sống, sức xuân mạnh mẽ, căng tràn trên mọi miền đất nước.
14. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) Mùa xuân người cầm súng LộcLộc giắt đầy trên lưng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao. - NT Điệp ngữ - Từ láy và hình - Nhấn mạnh sức sống, sức xuân mạnh mẽ và ảnh thơ giàu giá trị khí thế khẩn trương của quê hương đất nước. biểu cảm. - - Tạo âm hưởng vui tươi, rộn ràng
15. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 2. Mùa xuân của đất nước ( K2,3) Đất nước bốn ngàn năm - Bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước với Vất vả và gian lao biết bao gian khổ thăng trầm Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước.
16. Năm 1980 + Đất nước ta vừa ra khỏi 2 cuộc chiến tranh biên giới. + Nền kinh tế bao cấp còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém. + Chiến tranh khiến cho cơ sở vật chất bị phá hủy, nền kinh tế kiệt quệ, đời sống nhân dân vô cùng đói khổ.
17. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Bài thơ: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) Phát hiện nghệ thuật tu từ nổi bật trong hai câu thơ sau và chỉ ra tác dụng biểu cảm của nghệ thuật đó? “Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước.”
18. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 2. Mùa xuân của đất nước. “ Đất nước như vìvì sao Cứ đi lên phía trước.” - Nghệ thuật so sánh, nhân hóa - Khẳng định sự trường tồn, phát triển bền vững và tương lai tươi sáng của đất nước. - Thể hiện tình yêu, niềm tự hào và tin tưởng của nhà thơ dành cho đất nươc.
19. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 2. Mùa xuân của đất nước ( K2,3) Đất nước bốn ngàn năm - Bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước với Vất vả và gian lao biết bao gian khổ thăng trầm Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước. Thái độ của nhà thơ: Vừa trân trọng tự hào lại vừa trĩu nặng yêu thương bởi những thăng trầm gian khổ mà dân tộc ta đã phải trải qua. Lẽ sống thủy chung tình nghĩa, uống nước nhớ nguồn.
20. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 3. Mùa xuân của lòng người ( k4,5) Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hòa ca Một nốt trầm xao xuyến. Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc
21. CÂU HỎI THẢO LUẬN Em hãy nhận xét cách dùng đại từ xưng hô của tác giả ? Tại sao ở khổ 1 xưng “tôi”, ở khổ này lại xưng “ta” ? Sự chuyển đổi đại từ nhân xưng "tôi" sang "ta" cũng có ý nghĩa sâu sắc. Đó là sự chuyển đổi từ cái "tôi" tác giả ở khổ thơ đầu mang sắc thái nhỏ nhẹ, riêng tư sang đại từ nhân xưng "ta" mang sắc thái trang trọng. “ Ta” vừa là số ít, vừa là số nhiều,tác giả có thể vừa nói cái riêng biệt, cụ thể vừa nói được khái quát chung
22. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 3. Mùa xuân của lòng người ( k4,5) Ước nguyện của tác giả con chim hãt Ta mét cµnh hoa lµm mét nèt trÇm Ước nguyện giản dị, khiêm nhường, cao đẹp: Sống có ích, lặng lẽ cống hiến cho cuộc đời.
23. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 3. Mùa xuân của lòng người ( k4,5) Ước nguyện của tác giả con chim hãt Ta mét cµnh hoa lµm mét nèt trÇm Một mùa xuân nho nhỏ Ẩn dụ một cuộc đời đáng yêu một khát vọng sống cao đẹp Mỗi người hãy làm một mùa xuân, dẫu có nhỏ bé để góp vào làm đẹp cho mùa xuân đất nước
24. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 3. Mùa xuân của lòng người ( k4,5) Ước nguyện của tác giả Mét mïa xu©n nho nhá LÆng lÏ d©ng cho ®êi Dï lµ tuæi hai mư¬i Dï lµ khi tãc b¹c. - Lặng lẽ: Ước nguyện cống hiến cho đời một cách khiêm tốn và thầm lặng. - Dâng: trân trọng và nâng niu, cống hiến hết mình mà không cần đền đáp. tuổi hai mươi ( khi còn trẻ) - Dù là Hoán dụ → Cống hiến không ( điệp từ) phân biệt tuổi tác. khi tóc bạc ( khi tuổi già)
25. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 3. Mùa xuân của lòng người ( k4,5) Ước nguyện của tác giả con chim hãt mét cµnh hoa Ta lµm mét nèt trÇm Một mùa xuân nho nhỏ lặng lẽ dâng cho đời dù là tuổi hai mươi/ khi tóc bạc Mỗi người hãy làm một mùa xuân, dẫu có nhỏ bé để góp vào làm đẹp cho mùa xuân đất nước một cách khiêm nhường, lặng lẽ và không kể tuổi tác dù khi tuổi còn trẻ hay khi về già tóc bạc. Đó là lẽ sống cao đẹp đáng trân trọng. Đó là ước mơ đơn sơ giản dị, nhưng là ước mơ cháy bỏng và trần đầy nhiệt huyết.
26. Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam Văn bản: MÙA XUÂN NHO NHỎ (Thanh Hải) 4. Lời ngợi ca quê hương Nam ai - Ta xin hát →Tấm lòng ân nghĩa, thủy chung Nam bình Hình ảnh quê hương xứ Huế Mùa xuân - ta xin hát được tác giả nhắc lại qua Câu nam ai, Nam bình cụm từ nào ? Nước non ngàn dặm mình Nước non ngàn dặm tình Nhịp phách tiền đất Huế
27. Nghệ thuật: Bài thơ viết theo thể năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, những so sánh và ẩn dụ sáng tạo. Nội dụng: - Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời - Thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
28. TÌM TỪ KHÓA TRONG CÁC Ô CHỮ SAU 1 T HThanhƯ A HảiT quêH ởI đâuÊ N? H U Ê 2 Thái độ củaT Rtác ÂgiảN thểT hiệnR OquaN độngG từ “hứng” là gì ? 3 Hãy nêu cảm xúcN củaG nhà thơY Nở khổG thơ Tthứ nhất ? 4 Trong khổ 4, khung cảnhN thiênA O nhiênN Ư nhưC thế nào ? 5 Ước nguyện của nhàK thơH đượcI Ê biểuM ThiệnÔ raN sao ? 6 Ước nguyện của ThanhN H HảiO NđượcH ghiO lại qua từ nào ? 7 Làn điệuN A dânM caA ởI HuếN đượcA M viếtB trongI N bàiH là gì ? 8 VìG saoI Abài UthơN dễH đi AvàoC lòngĐ ngườiI Ê ?U
29. Hướng dẫn tìm tòi và mở rộng - Viết đoạn văn nêu cảm nhận về hai câu thơ: “ Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng” - Dựa vào khổ thơ đầu và bằng trí tưởng tượng của mình em hãy vẽ lại bức tranh mùa xuân xứ Huế. - Tìm hiểu thêm về Thanh Hải và bài thơ