Bài giảng Ngữ văn 9 - Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ (Nguyễn Khoa Điềm)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ (Nguyễn Khoa Điềm)

1. TRƯỜNG TH & THCS HUỲNH THÚC KHÁNG 1
2. TRƯỜNG TH & THCS HUỲNH THÚC KHÁNG TIẾT 57. NGỮ VĂN 9 KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Nguyễn Khoa Điềm) 2
3. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội,công việc vất vả cực nhọc nhưng bền bỉ, ý thức góp phần vào Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- kháng chiến. Trong lao động mẹ vẫn chăm co. Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi được khắc họa với những công việc cụ thể Bài thơ viết năm1971, khi ông đang TÁC GIẢ công tác ở chiến khu miền Tây Thừa NỘI DUNG Mẹ tỉa bắp trên núi, trong gian khổ vẫn say mê Thiên – Huế. lao động với niềm hy vọng mãnh liệt. TÁC PHẨM Mẹ chuyển lán đạp rừng, hành động vì yêu thương con, yêu quê hương đất nước, yêu kháng Kết cấu dựa trên giai điệu lời ru. chiến với tinh thần, quyết tâm tin vào thắng lợi. Âm điệu thiết tha, ngọt ngào, trìu mến. Ước mong con khôn lớn, mạnh khỏe ( K1 + K2) NGHỆ THUẬT Tình cảm và ước mong của người mẹ gởi vào khúc hát ru Dùng lối ẩn dụ, phóng đại, dối lập khắc họa tình cảm người mẹ thương con sâu sắc. Ý NGHĨA VĂN BẢN Mong con khôn lớn về tinh thần, mang lý tưởng cao cả của dân tộc “ làm người tự do” Dùng hình ảnh thơ liên tưởng đặc sắc. Tình yêu thương con hòa với tình yêu bộ đội, yêu Bài thơ ngợi ca tình cảm thiết tha cao đẹp của bà mẹ Tà Ôi dân làng, yêu đất nước. dành cho con, cho quê hương đất nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
4. 1. Tác giả: Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. 2. Tác Phẩm: - Bài thơ sáng tác năm 1971 khi tác giả đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên. NguyÔn Khoa §iÒm
5. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi được khắc họa với những công việc cụ thể Bài thơ viết năm1971, khi ông đang TÁC GIẢ công tác ở chiến khu miền Tây Thừa NỘI DUNG Thiên – Huế. TÁC PHẨM Tình cảm và ước mong của người mẹ gởi vào khúc hát ru
6. Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối Lưng đưa nôi và tim hát thành lời: Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng Em cu-Tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông Mẹ địu em đi để giành trận cuối Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
7. * Câu hỏi 1: Tìm những câu thơ miêu tả công việc của người mẹ Tà-ôi trong đoạn1? Phân tích nghệ thuật trong các câu “Nhịp chày nghiêng -> làm gối” và nhận xét về mức độ công việc mà người mẹ Tà-ôi đã làm ở đoạn 1? * Câu hỏi 2: Tìm những câu thơ miêu tả công việc của người mẹ Tà-ôi trong đoạn 2? Phân tích nghệ thuật trong các câu “Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ” và nhận xét về mức độ công việc mà người mẹ Tà-ôi đã làm ở đoạn 2 ? * Câu hỏi 3: Tìm những câu thơ miêu tả công việc của người mẹ Tà-ôi trong đoạn 3? Phân tích nghệ thuật trong các câu “Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng. Mẹ địu em đi để giành trận cuối ” và nhận xét về mức độ công việc mà người mẹ Tà-ôi đã làm ở đoạn 3?
8. * Câu hỏi 1: “ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối.” - Hình ảnh gợi cảm - Người mẹ vừa địu con, vừa giã gạo nuôi bộ đội. * Câu hỏi 2: -“ Mẹ đang tỉa bắp Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ” - Nghệ thuật so sánh - Người mẹ vừa địu con, vừa tỉa bắp cực khổ. * Câu hỏi 3: - “ Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng Mẹ địu em đi để giành trận cuối.” - Nghệ thuật điệp từ - Người mẹ vừa địu con, vừa tham gia chiến đấu để bảo vệ căn cứ.
9. * Câu hỏi: Em có nhận xét gì về công việc của người mẹ Tà-ôi? => Người mẹ Tà-ôi bền bỉ, quyết tâm trong công việc lao động, trong cuộc kháng chiến của dân tộc.
10. “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi. Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng” -> Hình ảnh ẩn dụ. -> Tình yêu thương con thắm thiết, sâu đậm.
11. * Câu hỏi: Tìm những câu thơ mang sắc thái tình cảm song phương thể hiện ở từng khúc ru trong bài thơ? - “ Mẹ thương A-Kay, mẹ thương bộ đội” - “ Mẹ thương A-Kay, mẹ thương làng đói” -“ Mẹ thương A-Kay, mẹ thương đất nước” → Thương con, thương bộ đội, thương quê hương đất nước và quyết tâm kháng chiến giành được tự do cho đất nước.
12. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội,công việc vất vả cực nhọc nhưng bền bỉ, ý thức góp phần vào kháng chiến. Trong lao động mẹ vẫn chăm co. Hình ảnh người Mẹ tỉa bắp trên núi, trong gian khổ vẫn mẹ Tà Ôi được say mê lao động với niềm hy vọng mãnh khắc họa với liệt. những công việc cụ thể Mẹ chuyển lán đạp rừng, hành động vì yêu thương con, yêu quê hương đất nước, yêu kháng chiến với tinh thần, quyết tâm tin vào thắng lợi.
13. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội,công việc vất vả cực nhọc nhưng bền bỉ, ý thức góp phần vào Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- kháng chiến. Trong lao động mẹ vẫn chăm co. Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi được khắc họa với những công việc cụ thể Bài thơ viết năm1971, khi ông đang TÁC GIẢ công tác ở chiến khu miền Tây Thừa NỘI DUNG Mẹ tỉa bắp trên núi, trong gian khổ vẫn say mê Thiên – Huế. lao động với niềm hy vọng mãnh liệt. TÁC PHẨM Mẹ chuyển lán đạp rừng, hành động vì yêu thương con, yêu quê hương đất nước, yêu kháng chiến với tinh thần, quyết tâm tin vào thắng lợi.
14. * Câu hỏi: Tìm những câu thơ thể hiện mong ước của người mẹ qua từng khúc ru và chỉ ra cụ thể những mong ước đó? + Khúc ru 1: “Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần Mai sau con lớn vung chày lún sân ” → Qua giã gạo - mong con về sau lớn lên trong no đủ. + Khúc ru 2: “Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi ” → Qua tỉa bắp - mong con khôn lớn về sau có sức khỏe. + Khúc ru 3: “Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ Mai sau con lớn làm người tự do” → Qua tham gia chiến đấu - mong con khôn lớn trong đất nước tự do.
15. => Mong con khôn lớn, mạnh khỏe và khát vọng thống nhất đất nước
16. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Ước mong con khôn lớn, mạnh khỏe ( K1 + K2) Tình cảm và ước mong của người mẹ gởi vào khúc hát ru Mong con khôn lớn về tinh thần, mang lý tưởng cao cả của dân tộc “ làm người tự do” Tình yêu thương con hòa với tình yêu bộ đội, yêu dân làng, yêu đất nước.
17. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội,công việc vất vả cực nhọc nhưng bền bỉ, ý thức góp phần vào Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- kháng chiến. Trong lao động mẹ vẫn chăm co. Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi được khắc họa với những công việc cụ thể Bài thơ viết năm1971, khi ông đang TÁC GIẢ công tác ở chiến khu miền Tây Thừa NỘI DUNG Mẹ tỉa bắp trên núi, trong gian khổ vẫn say mê Thiên – Huế. lao động với niềm hy vọng mãnh liệt. TÁC PHẨM Mẹ chuyển lán đạp rừng, hành động vì yêu thương con, yêu quê hương đất nước, yêu kháng chiến với tinh thần, quyết tâm tin vào thắng lợi. Ước mong con khôn lớn, mạnh khỏe ( K1 + K2) Tình cảm và ước mong của người mẹ gởi vào khúc hát ru Mong con khôn lớn về tinh thần, mang lý tưởng cao cả của dân tộc “ làm người tự do” Tình yêu thương con hòa với tình yêu bộ đội, yêu dân làng, yêu đất nước.
18. Em có nhận xét gì về Kết cấu, âm điệu, hình ảnh thơ và các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ? NGHỆ THUẬT Kết cấu dựa trên giai điệu lời ru. Âm điệu thiết tha, ngọt ngào, trìu mến. Dùng lối ẩn dụ, phóng đại, dối lập khắc họa tình cảm người mẹ thương con sâu sắc. Dùng hình ảnh thơ liên tưởng đặc sắc.
19. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội,công việc vất vả cực nhọc nhưng bền bỉ, ý thức góp phần vào Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- kháng chiến. Trong lao động mẹ vẫn chăm co. Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi được khắc họa với những công việc cụ thể Bài thơ viết năm1971, khi ông đang TÁC GIẢ công tác ở chiến khu miền Tây Thừa NỘI DUNG Mẹ tỉa bắp trên núi, trong gian khổ vẫn say mê Thiên – Huế. lao động với niềm hy vọng mãnh liệt. TÁC PHẨM Mẹ chuyển lán đạp rừng, hành động vì yêu thương con, yêu quê hương đất nước, yêu kháng Kết cấu dựa trên giai điệu lời ru. chiến với tinh thần, quyết tâm tin vào thắng lợi. Âm điệu thiết tha, ngọt ngào, trìu mến. Ước mong con khôn lớn, mạnh khỏe ( K1 + K2) NGHỆ THUẬT Tình cảm và ước mong của người mẹ gởi vào khúc hát ru Dùng lối ẩn dụ, phóng đại, dối lập khắc họa tình cảm người mẹ thương con sâu sắc. Mong con khôn lớn về tinh thần, mang lý tưởng cao cả của dân tộc “ làm người tự do” Dùng hình ảnh thơ liên tưởng đặc sắc. Tình yêu thương con hòa với tình yêu bộ đội, yêu dân làng, yêu đất nước.
20. * Câu hỏi: Qua bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” tác giả muốn ngợi ca ai và ngợi ca về điều gì? => Ngợi ca tình cảm thiết tha và cao đẹp của bà mẹ Tà-ôi dành cho con, cho quê hương, đất nước trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
21. TUẦN 12 TIẾT 57( HDDT): KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ ( Ng. Khao Điềm) Mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội,công việc vất vả cực nhọc nhưng bền bỉ, ý thức góp phần vào Nguyễn Khoa Điềm (1943), quê ở Thừa Thiên- kháng chiến. Trong lao động mẹ vẫn chăm co. Huế, là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ông từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam,ủy viên BCT, TB văn hóa tư tưởng TƯ. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi được khắc họa với những công việc cụ thể Bài thơ viết năm1971, khi ông đang TÁC GIẢ công tác ở chiến khu miền Tây Thừa NỘI DUNG Mẹ tỉa bắp trên núi, trong gian khổ vẫn say mê Thiên – Huế. lao động với niềm hy vọng mãnh liệt. TÁC PHẨM Mẹ chuyển lán đạp rừng, hành động vì yêu thương con, yêu quê hương đất nước, yêu kháng Kết cấu dựa trên giai điệu lời ru. chiến với tinh thần, quyết tâm tin vào thắng lợi. Âm điệu thiết tha, ngọt ngào, trìu mến. Ước mong con khôn lớn, mạnh khỏe ( K1 + K2) NGHỆ THUẬT Tình cảm và ước mong của người mẹ gởi vào khúc hát ru Dùng lối ẩn dụ, phóng đại, dối lập khắc họa tình cảm người mẹ thương con sâu sắc. Ý NGHĨA VĂN BẢN Mong con khôn lớn về tinh thần, mang lý tưởng cao cả của dân tộc “ làm người tự do” Dùng hình ảnh thơ liên tưởng đặc sắc. Tình yêu thương con hòa với tình yêu bộ đội, yêu Bài thơ ngợi ca tình cảm thiết tha cao đẹp của bà mẹ Tà Ôi dân làng, yêu đất nước. dành cho con, cho quê hương đất nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
22. * Bài tập 2: Học xong bài thơ em có tình cảm như thế nào với hình ảnh người mẹ Tà-ôi - Người mẹ Việt Nam? -> Khâm phục, kính trọng và luôn ghi nhớ công ơn của những người mẹ Việt Nam.
23. * Dặn dò: - Học thuộc nội dung bài, thuộc lòng bài thơ, phần ghi nhớ SGK-155 - Trình bày, nhận xét về giọng điệu của bài thơ. - Chuẩn bị bài: Ánh trăng.