Bài giảng Ngữ văn 9 - Mùa xuân nho nhỏ - Trường THCS Trần Cao Vân

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Mùa xuân nho nhỏ - Trường THCS Trần Cao Vân

1. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung 1. Tác giả: Ông là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu 2. Tác phẩm : Bài thơ được sáng tác tháng 11.1980 khi nhà thơ đang nằm trên gường bệnh – không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời.
2. Thanh Hải Tâm sự của nhà thơ Thanh Hải: “Tôi luôn có cái ám ảnh của một người đau bệnh hiểm nghèo, rằng không biết mình sẽ nằm xuống vào lúc nào, để rồi không dậy được nữa. Lúc đó để lại bao nhiêu chuyện dở dang trong đó có những tác phẩm Khi có điều kiện, người cảm thấy thoải mái đôi chút là tôi liền ngồi vào bàn.Tôi tự nhủ: phải sống những ngày tháng cuối có ích, để có thể làm việc đến giờ chót”.
3. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm Tìm hiểu mạch cảm xúc trong bài 3. Mạch cảm xúc thơ. Say sưa, trìu mến => hối hả, phấn =>Cảm xúc được khơi nguồn từ vẻ chấn => tha thiết, trầm lắng đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên. Từ đó mở rộng ra thành hình ảnh mùa xuân của đất nước, của cách mạng. Từ cảm xúc về thiên nhiên, về đất nước. Mạch thơ chuyển sang những suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ được dâng hiến và hòa nhập với bản hòa ca chung của cuộc đời.
4. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung 1. Tác giả 2. Tác phẩm 3. Mạch cảm xúc 4. Bố cục (1) Gồm 6 dòng: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời (2) "Mùa xuân phía trước" Cảm xúc về mùa xuân đất nước (3) "Ta làm con tóc bạc" Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân của đất nước (4) Khổ cuối. Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua điệu dân ca xứ Huế
5. Quan sát các bức tranh Cho biết các bức tranh thể hiện chủ đề gì?
6. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung Đọc lại đoạn 1: II. Đọc, hiểu văn bản Mọc giữa dòng sông xanh 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên Một bông hoa tím biếc đất nước qua cảm xúc của nhà thơ. Ơi con chim chiền chiện a. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, Hót chi mà vang trời đất trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng.
7. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung II. Đọc, hiểu văn bản Mùa xuân được gợi tả qua những hình ảnh cụ thể nào? 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên đất nước qua cảm xúc của =>Dòng sông xanh;bông hoa tím biếc; nhà thơ. tiếng hót chim chiền chiện. a. Hình ảnh mùa xuân của thiên Em cảm nhận như thế nào về các nhiên, đất trời hình ảnh đó? =>Dòng sông xanh là dòng sông nước ăm ắp đôi bờ, tỏa chiếu bầu trời xuân trong sáng. Trên dòng nước mênh mang ấy, nổi bật một bông hoa tím biếc, bông hoa bé nhỏ nhưng là điểm nhấn của cảnh, làm cho cảnh thêm sinh động. Với từ “mọc” ta cảm nhận được bông hoa bé nhỏ ấy có một sức sống bền vững. Tiếng chim chiền chiện lảnh lót, vui tai như một khúc nhạc xuân rộn rã.
8. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung II. Đọc, hiểu văn bản Tác giả cảm nhận thiên nhiên bằng 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên những giác quan nào? nhiên đất nước qua cảm xúc của Thị giác (nhìn thấy dòng sông, bông nhà thơ. hoa, con chim), thính giác (nghe thấy a. Hình ảnh mùa xuân của thiên tiếng chim hót) nhiên, đất trời Tác giả cảm nhận cảnh vật không chỉ -Mộng mơ, đằm thắm, sinh động bằng thính giác, thị giác, mà còn cảm -Sự chuyển đổi cảm giác nhận bằng xúc giác qua hình ảnh nào? - Niềm say mê ngây ngất, tha thiết => Từng giọt long lanh rơi và nồng nàn. Tôi đưa tay tôi hứng Đây là nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, vừa diễn tả âm thanh trong trẻo của tiếng chim, vừa thể hiện sự nâng niu, quí trọng của tác giả
9. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung II. Đọc, hiểu văn bản Tâm niệm của nhà thơ được thể 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên hiện qua những hình ảnh đất nước qua cảm xúc của nhà thơ. Làm con chim hót, làm một cành a. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, hoa, một nốt trầm. đất trời. "Ta làm xao xuyến" b. Hình ảnh mùa xuân của đất nước b. Điệp ngữ (đại từ ta) c. Mong ước là tự mình góp vào vẻ 2. Tâm niệm của nhà thơ đẹp và sức sống đó (Muốn làm - Khát vọng mong ước được sống có ý con chim) nghĩa , được cống hiến cho đất nước, - Muốn được chung sống, được cho cuộc đời của tác giả . chia sẻ niềm vui với mọi người - Chân thành, giản dị , cao cả, tha (Một nốt trầm xao xuyến) thiết.
10. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung II. Đọc, hiểu văn bản Đọc hai khổ thơ: “Mùa xuân người cầm súng. 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên Lộc dắt đầy trên lưng. đất nước qua cảm xúc của nhà thơ. Mùa xuân người ra đồng. a. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, Lộc trải dài nương mạ. đất trời - Mộng mơ, đằm thắm, sinh động Tất cả như hối hả - Sự chuyển đổi cảm giác Tất cả như xôn xao - Niềm say mê ngây ngất, tha thiết và Đất nước bốn nghìn năm. nồng nàn. Vất vả và gian lao. Đất nước như vì sao. b. Hình ảnh mùa xuân của đất nước Cứ đi lên phía trước”
11. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung II. Đọc, hiểu văn bản Hai khổ thơ đã sử dụng những biện 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên pháp nghệ thuật đặc sắc nào? Gía đất nước qua cảm xúc của nhà thơ. trị biểu đạt của các biện pháp nghệ thuật đó. a. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, =>Biện pháp điệp ngữ và những đất trời chi tiết đối ứng sóng đôi, hình ảnh - Mộng mơ, đằm thắm, sinh động thơ đẹp, sinh động, khổ thơ như - Sự chuyển đổi cảm giác một điệp khúc ngợi ca mùa xuân - Niềm say mê ngây ngất, tha thiết và của đất nước, của cách mạng. nồng nàn. Qua hai khổ thơ, tác giả đã thể b. Hình ảnh mùa xuân của đất nước hiện cảm xúc gì? - Ẩn dụ. - Mùa xuân của thời đại mới tràn đầy => thể hiện sự tự hào và niềm tin nhiệt huyết, tràn đầy nhựa sống yêu của tác giả đối với đất nước và - Thương cảm, trân trọng, tự hào, tin con người Việt Nam. tưởng.
12. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung - Xưng “tôi” ở khổ thơ đầu để chỉ II. Đọc, hiểu văn bản sự cảm nhận về mùa xuân của 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên riêng tác giả. đất nước qua cảm xúc của nhà thơ. - Xưng “ta” ở khổ thơ này vừa chỉ a. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, số ít vừa chỉ số nhiều, tác giả có đất trời. thể nói được cái riêng biệt ,cụ thể, b. Hình ảnh mùa xuân của đất nước đồng thời vừa chỉ cái riêng biệt, 2. Tâm niệm của nhà thơ cái chung. đay vừa là tâm sự, - Khát vọng mong ước được sống có ý quan niệm ,là phương châm sống nghĩa , được cống hiến cho đất nước, của nhà thơ vừa là của những cho cuộc đời của tác giả . người chân chính. - Chân thành, giản dị , cao cả, tha * Không thể thay từ “ta” bằng từ thiết. “tôi”.
13. Thanh Hải I. Đọc,tìm hiểu chung II. Đọc, hiểu văn bản 1. Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên đất nước qua cảm xúc của nhà thơ. 2. Tâm niệm của nhà thơ III. Tổng kết 1. Giá trị nghệ thuật - Thể thơ : năm chữ nhẹ nhàng , tha thiết, mang âm hưởng gần gũi với dân ca. - Hình ảnh thơ : Kết hợp hài hòa giữa hình ảnh thơ tự nhiên, gần gũi với những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng, khái quát. - Ngôn ngữ : giản dị, trong sáng, giàu hình ảnh, gàu cảm xúc với các ẩn dụ, điệp ngữ, sử dụng từ ngữ xưng hô. - Cấu tứ : chặt chẽ. - Giọng điệu ; luôn có sự biến đổi phù hợp với nội dung từng đoạn . 2. Nội dung Bài thơ thể hiện những rung cảm tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên đất nước và khát vọng được cống hiến cho đất nước cho cuộc đời.
14. CỦNG CỐ Nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ” là một sự sáng tạo độc đáo của nhà thơ Thanh Hải. “Mùa xuân” là một khái niệm về thời gian đã được tác giả cụ thể thành hình khối “nho nhỏ”. Từ đó, nhà thơ đẫ cụ thể hóa những quan niệm những lí tưởng sống cao đẹp qua các hình ảnh quen thuộc, bình dị : dòng sông, bông hoa, con chim là những mùa xuân nho nhỏ góp phần tạo nên mùa xuân lớn cho thiên nhiên; người cầm súng, người ra đồng tạo nên mùa xuân lớn cho đất nước, cho cách mạng. Như vậy “Mùa xuân nhỏ nhỏ” là chỉ về một cuộc sống đẹp, sống cống hiến và hòa nhập với cuộc đời chung. Và tác giả nguyện ước làm một mùa xuân như vậy. LUYỆN TẬP Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ.