Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 104: Các thành phần biệt lập

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 104: Các thành phần biệt lập

1. H: Trong các từ ngữ in trên, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp? H: Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời I. Thànhngườiphần khác có thamgọi giađáp diễn :đạt nghĩa sự việc của câu hay không? Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân) và trả lời câu hỏi. a) - Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? b) - Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ? Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
2. I. Thành phần gọi đáp: - Trong các từ ngữ in trên, từ Này dùng để gọi, cụm từ Thưa ông dùng để đáp. - Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu. - Trong những từ ngữ in đậm trên, từ "Này" được dùng để tạo lập cuộc thoại, cụm từ "Thưa ông" được dùng để duy trì cuộc thoại đangH: diễnTrong ra. những từ ngữ in đậm trên, từ ngữ nào được dùng để tạo H: Điền từ cònlậpthiếu cuộc thoại,vào từ chỗngữ nàotrống được để hoàn thànhThànhcôngphầndụnggọidùng–củađáp đểTP duyđượcgọi trì cuộcđápdùng thoại: Thànhđể đangtạo phầnlập hoặcgọi –đểđápduyđượctrì quandùnghệđểgiao tiếpdiễn.hoặc ra? để quan hệ giao tiếp
3. II. Thành phần phụ chú: Đọc các câu sau đây và trả lời câu hỏi. a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm. (Nam Cao, Lão Hạc) - Nếu được lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao? - Ở câu (1) các từ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào? - Trong câu (2), cụm chủ -vị in đậm chú thích điều gì?
4. - Nếu được lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa của sự việc của mỗi câu trên không thay đổi.Vì đây là thành phần phụ chú của câu chỉ đóng vai trò bổ sung ý nghĩa cho thành phần chính. Nội dung chính của câu không nằm trong thành phần này. - Ở câu (1), cụm từ “và cũng là đứa con duy nhất của anh” được thêm vào để chú thích cho " đứa con gái đầu lòng của anh". - Cụm chủ – vị “tôi nghĩ vậy” có tác dụng báo cho độc giả biết rằng nhận định “Lão không hiểu tôi” diễn ra trong suy nghĩ của riêng “tôi”, là suy đoán chủ quan của “tôi”, chứ chưa hẳn đã đúng.
5. -HThành:Hoàn thànhphần phụcôngchúdụngđượccủadùngTP phụđể bổtrúsung: một sốThànhchi tiếtphầncho nộiphụdungchú chínhđược củadùngcâuđể. cho .nội dung chính của câu. . - Thành phần phụ chú thường được đặt giữa: hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm
6. III. Luyện tập BT2.a/25. Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì? (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)? – Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàng hồn. – Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) - Này: dùng để gọi - Vâng: dùng để đáp * Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới và quan hệ thân mật
7. BT 2.b/25. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì? (1) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà) kể cả anh (giải thích cụm từ mọi người).
8. (2) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình,, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ – gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy. (Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khóa của tương lai) các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ ( giải thích thêm cho những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này)
9. (3) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đấy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới) những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới (giải thích cho cụm từ lớp trẻ hôm nay)
10. (4) Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôn gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). (Giang Nam, Quê hương) có ai ngờ ( thể hiện sự ngạc nhiên); thương thương quá đi thôi (thể hiện tình cảm trìu mến).
11. 1/ Bài vừa học : - Nắm vững hai thành phần biệt lập vừa học. 2/ Chuẩn bị bài: Liên kết câu và liên kết đoạn văn
12. Chúc các em học tốt Hẹn gặp lại các em trong tiết học sau