Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

1. GV : PHAN VĂN PHONG – TH & THCS HUỲNH THÚC KHÁNG
2. GV: Phan Văn Phong NGỮ VĂN 9 - TIẾT 124 NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ 2
3. Kiểm tra bài cũ - Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích ? Hãy nêu những yêu cầu cần đạt được trong bài nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích ? - Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể. - Những nhận xét đánh giá về truyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tích cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát - Các nhận xét, đánh giá về tác phẩm truyện( hoăc đoạn trích) trong bài nghị luận phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục - Bài nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chuẩn xác, gợi cảm.
4. TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. Tỡm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1/ Tỡm hiểu văn bản “ Khỏt vọng đời” II. LUYỆN TẬP 2/ Nhận xột : Cú thể bổ sung những luận điểm sau : A-Vấn đề NL:” Hỡnh ảnh mựa xuõn và tỡnh cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời” Mựa xuõn của một đất nước vất vả, gian B- Hệ thống luận điểm: lao nhưng cũng tràn đầy niềm tin, hy -Lđ xuất phỏt:Nờu v/đề “Mựa xuõn trõn vọng. trọng” -Lđ1:Hỡnh ảnh mựa xuõn mang nhiều ý nghĩa. Mựa xuõn của giai điệu ngọt ngào, sõu -Lđ2:Hỡnh ảnh mựa xuõn thiờn nhiờn, đất nước lắng trong dõn ca xứ Huế. trong cảm xỳc thiết tha trỡu mến của Thanh Hải. -Lđ3: MXNN- khỏt vọng hũa nhập, hiến dõng. Kết cấu bài thơ chặt chẽ cõn đối, mở đầu -Lđ kết thỳc: Giỏ trị, ýnghĩa, tỏc dụng của t/ bài thơ là mựa xuõn thiờn nhiờn –đất phẩm nước,kết thỳc là làn điệu dõn ca xứ Huế. Luận cứ : Trỡnh bày ND và NT của cỏc cõu thơ ( hỡnh ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu ) Giọng điệu trữ tỡnh của bài thơ chõn C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB ) thành, tha thiết. D- Cỏch diễn đạt: Trỡnh bày những cảm nghĩ, đỏnh giỏ bằng thỏi độ tin yờu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tỏc phẩm. 3/ Kết luận : Ghi nhớ ( Sgk/78 )
5. Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ: Vấn đề nghị luận 1. VD: (SGK/ 77-78) Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” 2. Nhận xét a) Vấn đề nghị luận: Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời.
6. TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. Tỡm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1/ Tỡm hiểu văn bản “ Khỏt vọng đời” 2/ Nhận xột : A-Vấn đề NL:” Hỡnh ảnh mựa xuõn và tỡnh cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời”
7. Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ: Vấn đề nghị luận 1. VD: (SGK/ 77-78) Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” 2. Nhận xét Luận điểm 1 Luận điểm 2 Luận điểm 3 a) Vấn đề nghị luận: Hình ảnh Hình ảnh mùa Hình ảnh b) Hệ thống luận điểm mùa xuân xuân rạo rực một mùa trong bài thơ của thiên xuân nho nhỏ - Hóy trỡnh bày hệ của Thanh nhiên, đất thể hiện khát thống luận điểm trong Hải mang nước trong vọng được văn bản ? nhiều tầng ý cảm xúc thiết hoà nhập, nghĩa. tha, trìu mến được dâng . của nhà thơ. hiến.
8. Hoạt động nhóm Xác định luận cứ trong các luận điểm Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Hình ảnh mùa xuân Hình ảnh mùa xuân rạo rực Hình ảnh một mùa xuân trong bài thơ của Thanh của thiên nhiên, đất nước nho nhỏ thể hiện khát Hải mang nhiều tầng nghĩa trong cảm xúc thiết tha, trìu vọng được hoà nhập, được mến của nhà thơ. dâng hiến + Hình ảnh : dòng sông + Hình ảnh mùa xuân của + Câu thơ, hình ảnh thơ xanh, hoa tím biếc, lộc thiên nhiên. đặc sắc + Âm thanh: tiếng chim + Hình ảnh mùa xuân của đất + Cảm xúc, giọng điệu chiền chiện lảnh lót vang nước trong lao động và chiến trữ tình trời đấu. + Sự láy lại các hình + Ngôn từ: tha thiết, trìu + Nguyện ước làm một mùa ảnh của mùa xuân. mến của nhà thơ trong lời xuân nho nhỏ. kêu, giọng hỏi + Tư thế: Tôi đưa tay tôi hứng.
9. Em có nhận xét gì về các luận cứ mà tác giả đưa ra ? Hình ảnh mùa xuân Hình ảnh mùa xuân rạo Hình ảnh một mùa trong bài thơ của Thanh rực của thiên nhiên, đất xuân nho nhỏ thể hiện Hải mang nhiều tầng nước trong cảm xúc thiết khát vọng được hoà nghĩa . tha, trìu mến của nhà thơ. nhập, được dâng hiến + Hình ảnh mùa xuân của + Hình ảnh : dòng sông xanh, + Câu thơ, hình ảnh thơ thiên nhiên. hoa tím biếc, lộc đặc sắc + Hình ảnh mùa xuân của + Âm thanh: tiếng chim chiền + Cảm xúc, giọng điệu trữ đất nước trong lao động chiện lảnh lót vang trời tình và chiến đấu. + Giọng điệu: tha thiết, trìu + Sự láy lại các hình ảnh + Nguyện ước làm một mến của nhà thơ trong lời kêu, của mùa xuân. mùa xuân nho nhỏ. giọng hỏi + Tư thế: Tôi đưa tay tôi hứng. Các câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc Luận cứ là: Nội dung Giọng điệu và kết cấu bài thơ Nghệ thuật
10. Tiết 127: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ: B- Hệ thống luận điểm: -Lđ xuất phỏt:Nờu v/đề “Mựa xuõn 1. VD: (SGK/ 77-78) trõn trọng” Văn bản “Khát vọng hoà nhập, -Lđ1:Hỡnh ảnh mựa xuõn mang nhiều ý dâng hiến cho đời” nghĩa. 2. Nhận xét: -Lđ2:Hỡnh ảnh mựa xuõn thiờn nhiờn, đất a) Vấn đề nghị luận nước trong cảm xỳc thiết tha trỡu mến b) Hệ thống luận điểm của Thanh Hải. -Lđ3: MXNN- khỏt vọng hũa nhập, hiến dõng. -Lđ kết thỳc: Giỏ trị, ýnghĩa, tỏc dụng của tỏc phẩm Luận cứ : Trỡnh bày ND và NT của cỏc cõu thơ ( hỡnh ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu )
11. TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. Tỡm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1/ Tỡm hiểu văn bản “ Khỏt vọng đời” 2/ Nhận xột : A-Vấn đề NL:” Hỡnh ảnh mựa xuõn và tỡnh cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời” B- Hệ thống luận điểm: -Lđ xuất phỏt:Nờu v/đề “Mựa xuõn trõn trọng” -Lđ1:Hỡnh ảnh mựa xuõn mang nhiều ý nghĩa. -Lđ2:Hỡnh ảnh mựa xuõn thiờn nhiờn, đất nước trong cảm xỳc thiết tha trỡu mến của Thanh Hải. -Lđ3: MXNN- khỏt vọng hũa nhập, hiến dõng. -Lđ kết thỳc: Giỏ trị, ýnghĩa, tỏc dụng của tỏc phẩm Luận cứ : Trỡnh bày ND và NT của cỏc cõu thơ ( hỡnh ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu )
12. Tiết 127: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ: 1. VD: (SGK/ 77-78) 1- Mở bài : Từ đầu đến “đáng trân trọng” Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” ( Giới thiệu bài thơ, bước đầu đánh giá, khái quát cảm xúc) 2. Nhận xét: 2- Thân bài : Tiếp theo đến “là sự láy lại các a) Vấn đề nghị luận hình ảnh ấy của mùa xuân” b) Hệ thống luận điểm ( Triển khai các luận điểm bằng cách trình bày c) Bố cục sự cảm nhận, đánh giá cụ thể những đặc sắc nổi bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ ) + Bố cục chặt chẽ, có đầy đủ các phần thông thường của một bài nghị 3- Kết bài : Phần còn lại luận ( Khái quát giá trị, ý nghĩa bài thơ Mùa xuân + Giữa các phần có sự liên kết tự “ nho nhỏ ) nhiên về ý và về diễn đạt. ” - Em có nhận xét gì về d) Cách diễn đạt bố cục của văn bản ?
13. Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ: 1. VD: (SGK/ 77-78) 1- Mở bài : Từ đầu đến “đáng trân trọng” Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” ( Giới thiệu bài thơ, bước đầu đánh giá, khái quát cảm xúc) 2. Nhận xét: 2- Thân bài : Tiếp theo đến “là sự láy lại các a) Vấn đề nghị luận hình ảnh ấy của mùa xuân” b) Hệ thống luận điểm ( Triển khai các luận điểm bằng cách trình bày c) Bố cục sự cảm nhận, đánh giá cụ thể những đặc sắc nổi d) Cách diễn đạt bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ ) - Người viết đã trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu, 3- Kết bài : Phần còn lại bằng tình cảm thiết tha trìu mến. ( Khái quát giá trị, ý nghĩa bài thơ “Mùa xuân - Lời văn toát lên những rung động nho nhỏ” ) trước sự đặc sắc của các hình ảnh, - Em có nhận xét gì về giọng điệu, sự đồng cảm với nhà thơ của văn Thanh Hải. cỏch diễn đạt bản ?
14. 2/ Nhận xột : A-Vấn đề NL B- Hệ thống luận điểm: C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB-KB ) D- Cỏch diễn đạt: Trỡnh bày những cảm nghĩ, đỏnh giỏ bằng thỏi độ tin yờu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tỏc phẩm.
15. TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. Tỡm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1/ Tỡm hiểu văn bản “ Khỏt vọng đời” 2/ Nhận xột : A-Vấn đề NL:” Hỡnh ảnh mựa xuõn và tỡnh cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời” B- Hệ thống luận điểm: -Lđ xuất phỏt:Nờu v/đề “Mựa xuõn trõn trọng” -Lđ1:Hỡnh ảnh mựa xuõn mang nhiều ý nghĩa. -Lđ2:Hỡnh ảnh mựa xuõn thiờn nhiờn, đất nước trong cảm xỳc thiết tha trỡu mến của Thanh Hải. -Lđ3: MXNN- khỏt vọng hũa nhập, hiến dõng. -Lđ kết thỳc: Giỏ trị, ýnghĩa, tỏc dụng của tỏc phẩm Luận cứ : Trỡnh bày ND và NT của cỏc cõu thơ ( hỡnh ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu ) C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB ) D- Cỏch diễn đạt: Trỡnh bày những cảm nghĩ, đỏnh giỏ bằng thỏi độ tin yờu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tỏc phẩm.
16. Thế nào là nghị luận về một đoạn thơ, Hãybài nêuthơ yêu? cầu đối với một bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ ?  Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày, nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy.  Bài nghị luận cần phân tích các yếu tố ngôn từ, giọng điệu, hình ảnh để có những nhận xét, đánh giá cụ thể, xác đáng.  Bố cục rõ ràng, mạnh lạc; lời văn gợi cảm, thể hiện rung động chân thành của người viết .
17. TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. Tỡm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1/ Tỡm hiểu văn bản “ Khỏt vọng đời” II. LUYỆN TẬP 2/ Nhận xột : A-Vấn đề NL:” Hỡnh ảnh mựa xuõn và tỡnh cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời” B- Hệ thống luận điểm: -Lđ xuất phỏt:Nờu v/đề “Mựa xuõn trõn trọng” -Lđ1:Hỡnh ảnh mựa xuõn mang nhiều ý nghĩa. -Lđ2:Hỡnh ảnh mựa xuõn thiờn nhiờn, đất nước trong cảm xỳc thiết tha trỡu mến của Thanh Hải. -Lđ3: MXNN- khỏt vọng hũa nhập, hiến dõng. -Lđ kết thỳc: Giỏ trị, ýnghĩa, tỏc dụng của t/ phẩm Luận cứ : Trỡnh bày ND và NT của cỏc cõu thơ ( hỡnh ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu ) C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB ) D- Cỏch diễn đạt: Trỡnh bày những cảm nghĩ, đỏnh giỏ bằng thỏi độ tin yờu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tỏc phẩm. 3/ Kết luận : Ghi nhớ ( Sgk/78 )
18. Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ: 1. VD: (SGK/ 77-78) Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” 2. Nhận xét a) Vấn đề nghị luận: b) Hệ thống luận điểm c) Bố cục d) Diễn đạt * Ghi nhớ: SGK/ 78 II- Luyện tập:
19. Ngoài các luận điểm đã nêu về hình ảnh mùa xuân trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” ở văn bản trên, hãy suy nghĩ và nêu thêm các luận điểm khác nữa về bài thơ đặc sắc này? Có thể bổ sung thêm một số luận điểm sau: + Kết cấu bài thơ chặt chẽ cân đối, mở đầu là mùa xuân đất nước, kết thúc lại là một giai điệu dân ca. + Giọng điệu trữ tình của bài thơ chân thành tha thiết. + Ước nguyện sống hoà nhập của Thanh Hải.
20. Cú thể bổ sung những luận điểm sau : Mựa xuõn của một đất nước vất vả, gian lao nhưng cũng tràn đầy niềm tin, hy vọng. Mựa xuõn của giai điệu ngọt ngào, sõu lắng trong dõn ca xứ Huế. Kết cấu bài thơ chặt chẽ cõn đối, mở đầu bài thơ là mựa xuõn thiờn nhiờn – đất nước, kết thỳc là làn điệu dõn ca xứ Huế. Giọng điệu trữ tỡnh của bài thơ chõn thành, tha thiết.
21. TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ I. Tỡm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 1/ Tỡm hiểu văn bản “ Khỏt vọng đời” II. LUYỆN TẬP 2/ Nhận xột : Cú thể bổ sung những luận điểm sau : A-Vấn đề NL:” Hỡnh ảnh mựa xuõn và tỡnh cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dõng cho đời” Mựa xuõn của một đất nước vất vả, gian B- Hệ thống luận điểm: lao nhưng cũng tràn đầy niềm tin, hy -Lđ xuất phỏt:Nờu v/đề “Mựa xuõn trõn vọng. trọng” -Lđ1:Hỡnh ảnh mựa xuõn mang nhiều ý nghĩa. Mựa xuõn của giai điệu ngọt ngào, sõu -Lđ2:Hỡnh ảnh mựa xuõn thiờn nhiờn, đất nước lắng trong dõn ca xứ Huế. trong cảm xỳc thiết tha trỡu mến của Thanh Hải. -Lđ3: MXNN- khỏt vọng hũa nhập, hiến dõng. Kết cấu bài thơ chặt chẽ cõn đối, mở đầu -Lđ kết thỳc: Giỏ trị, ýnghĩa, tỏc dụng của t/ bài thơ là mựa xuõn thiờn nhiờn –đất phẩm nước,kết thỳc là làn điệu dõn ca xứ Huế. Luận cứ : Trỡnh bày ND và NT của cỏc cõu thơ ( hỡnh ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu ) Giọng điệu trữ tỡnh của bài thơ chõn C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB ) thành, tha thiết. D- Cỏch diễn đạt: Trỡnh bày những cảm nghĩ, đỏnh giỏ bằng thỏi độ tin yờu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tỏc phẩm. 3/ Kết luận : Ghi nhớ ( Sgk/78 )
22. CỦNG CỐ - Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là làm công việc gì? a.Tìm cách để nhanh chóng học thuộc lòng bài thơ, đoạn thơ b.Tập luyện nhiều lần nhằm đọc thật diễn cảm bài thơ, đoạn thơ cc. Nhận xét, đánh giá về nội dung, nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ d.Nêu ý kiến của nhiều người khác nhau về đoạn thơ, bài thơ
23. - Dòng nào sau đây không phù hợp với yêu cầu của bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ? a/ Trình bày những cảm nhận, đánh giá về cái hay,cái đẹp của đoạn thơ, bài thơ. b/b Căn cứ vào đặc điểm ngoại hình, ngôn ngữ, tâm lí, hành động của nhân vật để phân tích. c/ Bám sát ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu để cảm nhận đánh giá tình cảm, cảm xúc của tác giả. d/ Bố cục mạch lạc, lời văn gợi cảm, thể hiện sự chân thành của người viết.
24. Kể tên các thể loại nghị luận mà em đã học ? - Nghị luận về một sự vật, hiện tượng đời sống. - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích). - Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ .
25. Cảnh ngày xuân Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh tận chân trời, a) Nếu yêu cầu trình bày cảm Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. nhận của em về bốn cõu thơ Thanh minh trong tiết tháng ba đầu đoạn thơ trên, em dự Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh. định trình bày bài viết bằng Gần xa nô nức yến anh, luận điểm gỡ ? Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. Dập dìu tài tử giai nhân, Ngựa xe như nước áo quần như nêm. Ngổn ngang gò đống kéo lên, b) Theo dõi bốn câu đầu đoạn Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay. thơ tìm các luận cứ làm sáng Tà tà bóng ngả về tây, tỏ luận điểm sau: “ Bốn câu Chị em thơ thẩn dan tay ra về. đầu đoạn thơ là một bức tranh Bước dần theo ngọn tiểu khê, mùa xuân tươi đẹp”. Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh . Nao nao dòng nước uốn quanh, Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang .
26. Điền vào chỗ trống hoàn thành khái niệm sau: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy
27. HƯớng dẫn về nhà - Thuộc ghi nhớ SGK/78 - Hoàn thành bài tập trong sách bài tâp. - Chuẩn bị bài : “Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ” + Ôn các bước làm bài văn nghị luận. + Ôn bài thơ “Quê hương”- Tế Hanh.
28. TIẾT HỌC KẾT THÚC
29. Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ.