Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 126: Ôn tập về thơ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 126: Ôn tập về thơ

1. Tiết 126: ÔN TẬP VỀ THƠ. GV thực hiện : Nguyễn Thanh Thúy Trường THCS Quang Minh
2. VIDEO 1
3. VIDEO 3
4. VIDEO 4
5. VIDEO 6
6. VIDEO 7
7. VIDEO 9
8. VIDEO 10
9. Tiết 126 - VĂN BẢN ÔN TẬP VỀ THƠ
10. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc - Đồng chí - Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Đoàn thuyền đánh cá - Bếp lửa - Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Ánh trăng - Con cò - Mùa xuân nho nhỏ - Viếng lăng Bác - Sang thu - Nói với con
11. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc STT Tên tác phẩm Tác giả Năm ST Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ STT Tên tác phẩm Tác Năm Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT giả ST 1 Đồng chí Chính 1948 Tự do Tình đồng chí dựa trên Chi tiết, hình Hữu cơ sở cùng chung cảnh ảnh, ngôn ngữ ngộ, lí tưởng chiến đấu, giản dị chân được thể hiện tự nhiên, thực, cô đọng, bình dị, sâu sắc trong giàu sức biểu mọi hoàn cảnh, góp cảm. phần tạo nên sức mạnh, vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng. Qua hình ảnh những 2 Bài thơ về Phạm 1969 Tự do Chất liệu hiện tiểu đội xe Tiến chiếc xe không kính, thực sinh động, không kính Duật khắc hoạ nổi bật hình hình ảnh độc ảnh người lính lái xe đáo; giọng trên đường Trường Sơn điệu tự nhiên, trong thời chống Mĩ khoẻ khoắn, với tư thế hiên ngang, giàu tính khẩu tinh thần dũng cảm, ý ngữ. chí chiến đấu giải phóng miền Nam.
13. Tiết 127 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ STT Tên tác phẩm Tác giả Năm Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT ST 3 Đoàn thuyền Huy 1958 Bảy chữ Bức tranh đẹp, rộng lớn, Hình ảnh đẹp, đánh cá Cận tráng lệ về thiên nhiên, được sáng tạo vũ trụ và người lao động bằng liên tưởng, trên biển; thể hiện cảm tưởng tượng; xúc về thiên nhiên, lao động, niềm vui trong âm hưởng khoẻ cuộc sống mới. khoắn, lạc quan. 4 Bếp lửa Bằng 1963 Kết hợp Kỉ niệm xúc động về Kết hợp biểu Việt bảy chữ bà, tình bà cháu; thể cảm, miêu tả và và tám hiện lòng kính yêu bình luận; sáng chữ trân trọng, biết ơn tạo hình ảnh bếp của cháu đối với bà và cũng là với gia lửa gắn với hình đình quê hươg, đất ảnh người bà. nước. Tình yêu thương con Khai thác điệu ru 5 Khúc hát ru Nguyễn 1971 Chủ yếu là của người mẹ dân tộc những em bé Khoa tám chữ ngọt ngào, trìu lớn trên lưng Điềm Tà-ôi gắn liền với lòng mến. mẹ yêu nước, tinh thần chiến đấu, khát vọng về tương lai.
14. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ STT Tên tác phẩm Tác giả Năm ST Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT 6 Ánh trăng Nguyễn 1978 Năm Từ hình ảnh ánh trăng Hình ảnh bình Duy chữ trong thành phố, gợi lại dị, giàu ý nghĩa những năm tháng đã qua biểu tượng; của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, giọng điệu chân đất nước bình dị, nhắc thành, nhỏ nhẹ, nhở thái độ sống tình thấm sâu. nghĩa thuỷ chung. 7 Con cò Chế 1962 Tự do Từ hình tượng con cò Vận dụng sáng Lan trong lời hát ru, ca ngợi tạo hình ảnh, Viên tình mẹ và ý nghĩa lời ru giọng điệu lời ru đối với mỗi con người. của ca dao. Cảm xúc trước mùa 8 Mùa xuân nho Thanh 1980 Năm Thể thơ năm xuân thiên nhiên, đất nhỏ Hải chữ chữ, nhạc điệu nước, thể hiện ước nguyện chân thành trong sáng, thiết góp mùa xuân nhỏ của tha; hình ảnh đẹp đời mình vào cuộc đời giản dị, so sánh, chung. ẩn dụ sáng tạo.
15. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ STT Tên tác phẩm Tác giả Năm Thể thơ Tóm tắt nội dung Đặc sắc NT ST Vieãn 9 Viếng lăng Bác 1976 Tám chữ Lòng thành kính, Giọng điệu trang Phöông niềm xúc động sâu trọng, tha thiết; sắc của nhà thơ đối hình ảnh ẩn dụ đẹp, với Bác trong một gợi cảm; ngôn ngữ lần từ miền Nam ra bình dị, cô đúc. viếng lăng Bác. Hình ảnh thiên 10 Sang thu Hữu 1977 Năm Biến chuyển của nhiên đươc gợi Thỉnh chữ thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu tả bằng cảm giác qua cảm nhận tinh tinh nhạy, ngôn tế của nhà thơ. ngữ chính xác, gợi cảm. 11 Nói với con Y 1980 Tự do Bằng lời trò chuyện Cách nói giàu Phöông với con, bài thơ thể hình ảnh, vừa cụ hiện sự gắn bó, niềm thể, gợi cảm, vừa tự hào về quê hương gợi ý nghĩa sâu và đạo lý sống của dân tộc. xa.
16. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc 2. Ñaëc ñieåm cuûa thô hieän ñaïi Vieät Nam töø sau Caùch maïng thaùng Taùm a. Caùc giai ñoaïn saùng taùc Hòa bình sau Chống Pháp Hòa bình chống Pháp Chống Mĩ 1945 1954 1964 1975 nay Đồng chí Đoàn thuyền Bài thơ về Ánh trăng đánh cá tiểu đội xe Viếng lăng Bác không kính Bếp lửa Mùa xuân nho Khúc hát ru Con cò nhỏ những em bé lớn trên Sang thu lưng mẹ Nói với con
17. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc 2. Ñaëc ñieåm cuûa thô hieän ñaïi Vieät Nam töø sau Caùch maïng thaùng Taùm a. Caùc giai ñoaïn saùng taùc + Từ 1945 -1954: Đồng chí + Từ 1954 -1964: Đoàn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con cò + Từ 1964 -1975: Bài thơ về tiểu đội xe không kính Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ + Từ 1975 - nay : Ánh trăng, Viếng lăng Bác, Mùa xuân nho nhỏ, Sang thu, Nói với con
18. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc 2. Ñaëc ñieåm cuûa thô hieän ñaïi Vieät Nam töø sau Caùch maïng thaùng Taùm a. Caùc giai ñoaïn saùng taùc b. Giaù trò noäi dung Các tác phẩm thơ đã thể hiện như thế nào về cuộc sống của đất nước và tư tưởng tình cảm của con người?
19. Tiết 128 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ * Cuộc sống đất nước * Tư tưởng tình cảm + Đất nước và con người Việt Nam trong + Tình cảm yêu nước, tình quê hai cuộc kháng chiến với nhiều gian khổ, hi hương. sinh nhưng rất anh hùng. (Mùa xuân nho nhỏ, Sang thu) (Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không + Tình đồng chí, sự gắn bó với cách kính) mạng, lòng kính yêu Bác Hồ. + Công cuộc lao động, xây dựng đất nước (Viếng lăng Bác) và những quan hệ tốt đẹp của con người. + Những tình cảm gần gũi và bền (Đoàn thuyền đánh cá) chặt của con nguời: tình mẹ con, bà cháu, (Con cò, Bếp lửa, Nói với con)
20. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ Nội dung thơ hiện đại Cuộc sống Tư tưởng, tình cảm Yêu nước Kháng chiến Xây dựng đất nước Tình đồng chí Gian khổ Cần cù Kính yêu Bác Hồ Anh dũng Hăng say Tình cảm gia đình . .
21. Tiết 127 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc 2. Ñaëc ñieåm cuûa thô hieän ñaïi Vieät Nam töø sau Caùch maïng thaùng Taùm a. Caùc giai ñoaïn saùng taùc b. Giaù trò noäi dung Qua các bài thơ đã học, em hãy chỉ ra các đề tài được xây dựng trong các tác phẩm ấy?
22. Tiết 127 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ 1. Laäp baûng thoáng keâ caùc taùc phaåm thô hieän ñaïi Vieät Nam ñaõ hoïc 2. Ñaëc ñieåm cuûa thô hieän ñaïi Vieät Nam töø sau Caùch maïng thaùng Taùm a. Caùc giai ñoaïn saùng taùc b. Giaù trò noäi dung * Moät soá ñeà taøi, hình töôïng trong vaên hoïc: - Ngöôøi lính: Ñoàng chí, Baøi thô veà tieåu ñoäi xe khoâng kính, Aùnh traêng - Lao ñoäng: Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù - Laõnh tuï: Vieáng laêng Baùc - Thieân nhieân, ñaát nöôùc: Muøa xuaân nho nhoû, Sang thu - Tình caûm gia ñình: Khuùc haùt ru nhöõng em beù lôùn treân löng meï, Beáp löûa, Con coø, Noùi vôùi con
23. Tiết 127 1. Bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại 2. Ghi lại tên các bài thơ theo từng giai đoạn dưới đây: 3. Nhận xét về những điểm chung và nét riêng - Điểm chung : ca ngợi tình mẹ con đằm thắm, thiêng liêng. - Khác nhau : Khúc hát ru Con cò Mây và sóng Thể hiện sự thống nhất của Khai thác và Hoá thân vào lời tình yêu con với lòng yêu phát triển hình trò chuyện hồn nước, gắn bó với cách tượng con cò nhiên, ngây thơ mạng và ý chí chiến đấu trong ca dao của em bé với mẹ của người mẹ dân tộc Tà ôi hát ru để ngợi để thể hiện tình trong hoàn cảnh gian khổ ca tình mẹ và ý yêu mẹ thắm ở chiến khu Tây Thừa nghĩa của lời thiết của trẻ thơ. Thiên trong thời kì kháng hát ru. chiến chống Mĩ.
24. • 4. Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội của họ trong các bài thơ : Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Ánh trăng. • - Điểm chung : • Ba bài thơ đều viết về người lính cách mạng với vẻ đẹp trong cách sống và tâm hồn họ. • - Khác nhau :
25. - Khác nhau : Đồng chí viết về người lính ở thời kì đầu đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Xuất thân từ nông dân nơi những làng quê nghèo khó, tình nguyện và hăng hái ra đi chiến đấu. Tình đồng chí của những người đồng đội dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu. Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở những người lính cách mạng. Bài thơ về tiểu đội xe không kính khắc hoạ hình ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ làm nổi bật tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm, tư thế hiên ngang, niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam của người chiến sĩ lái xe – một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
26. Ánh trăng nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua cuộc chiến tranh, nay sống giữa thành phố, trong hoà bình. Bài thơ gợi lại những kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước, với đồng đội trong những năm tháng gian lao của thời chiến tranh, để từ đó nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình, thuỷ chung.
27. 5. Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh trong các bài thơ : - Bài Đồng chí : hình ảnh “Đầu súng trăng treo” ở cuối bài rất đẹp và giàu ý nghĩa biểu tượng, nhưng cũng rất thực, và tác giả đã bắt gặp trong những đêm phục kích địch ở rừng. - Bài Đoàn thuyền đánh cá lại chủ yếu dùng bút pháp tượng trưng, phóng đại với nhiều liên tưởng, tưởng tượng, so sánh mới mẻ độc đáo. • - Bài thơ về tiểu đội xe không kính sử dụng bút pháp hiện thực, miêu tả rất cụ thể, chi tiết từ hình dáng chiếc xe không kính đến cảm giác và sinh hoạt của người lái xe. • - Bài Ánh trăng đưa vào nhiều hình ảnh và chi tiết thực, rất bình dị, nhưng chủ yếu dùng bút pháp gợi tả, không đi vào chi tiết mà hướng tới ý nghĩa khái quát biểu hiện của hình ảnh.
28. Tiết 126 1. Bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại 2. Ghi lại tên các bài thơ theo từng giai đoạn dưới đây 3. Nhận xét : 4. Nhận xét về hình ảnh người lính và tình đồng đội 5. Nhận xét bút pháp XD hình ảnh trong các bài thơ : 6. Phân tích một hình ảnh thơ mà em thích.
29. Có thể nói rằng, khai thác chất liệu nghệ thuật của đời sống chiến tranh, Phạm Tiến Duật đã rất thành công trong việc khắc họa người chiến sĩ lái xe Trường Sơn bằng những hình ảnh, chi tiết vừa chân thực, gân guốc, mộc mạc vừa lãng mạn nên thơ. Xe vẫn chạy vì Miền Nam phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim”. “Trái tim” ở đây chính là trái tim chứa chan tình yêu Tổ quốc đã giúp người chiến sĩ lái xe làm nên những kỳ tích phi thường. Vẻ đẹp hào hùng của họ tỏa sáng cả bài thơ; đủ làm sống lại trong lòng chúng ta một thời oanh liệt của anh bộ đội cụ Hồ. Chất anh hùng ca dào dạt tạo nên vẻ đẹp của người chiến sĩ cách mạng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
30. "Súng bên súng đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ Đồng chí ! " Một loạt từ ngữ liệt kê với nghệ thuật điệp ngữ tài tình, nhà thơ không chỉ đưa bài thơ lên tận cùng của tình cảm mà sự ngắt nhịp đột ngột, âm điệu hơi trầm và cái âm vang lạ lùng cũng làm cho tình đồng chí đẹp hơn, cao quý hơn. Câu thơ chỉ có hai tiếng nhưng âm điệu lạ lùng đã tạo nên một nốt nhạc trầm ấm, thân thương trong lòng người đọc. Trong muôn vàn nốt nhạc của tình cảm con người phải chăng tình đồng chí là cái cung bậc cao đẹp nhất, lí tưởng nhất. Nhịp thở của bài thơ như nhẹ nhàng hơn, hơi thở của bài thơ cũng như mảnh mai hơn Dường như Chính Hữu đã thổi vào linh hồn của bài thơ tình đồng chí keo sơn, gắn bó và một âm vang bất diệt làm cho bài thơ mãi trở thành một phần đẹp nhất trong thơ Chính Hữu !
31. - Bài thơ khép lại ở hình ảnh: “Trăng cứ tròn vành vạnh đủ cho ta giật mình” - Trăng hiện lên đáng giá biết bao, cao thượng vị tha biết chừng nào. Ở đây có sự đối lập giữa “tròn vành vạnh” và “kẻ vô tình”, giữa cái im lặng của ánh trăng với sự “giật mình” thức tỉnh của con người. Trăng tròn vành vạnh, trăng im phăng phắc không giận hờn trách móc mà chỉ nhìn thôi, một cái nhìn thật sâu như soi tận đáy tim người lính đủ để giật mình nghĩ về cuộc sống hoà bình hôm nay. Cái “giật mình” là cảm giác và phản xạ tâm lí có thật của một người biết suy nghĩ, chợt nhận ra sự vô tình, bạc bẽo, sự nông nổi trong cách sống của mình. Cái “giật mình” của sự ăn năn, tự trách, tự thấy phải đổi thay trong cách sống. Cái “giật mình” tự nhắc nhở bản thân không bao giờ được làm người phản bội quá khứ, phản bội thiên nhiên. Câu thơ thầm nhắc nhở chính mình và cũng đồng thời nhắc nhở chúng ta, những người đang sống trong hoà bình, hưởng những tiện nghi hiện đại, đừng bao giờ quên công sức đấu tranh cách mạng của biết bao người đi trước
32. Tiết 126 Văn bản OÂN TAÄP VEÀ THÔ c. Đặc sắc nghệ thuật STT Tên bài thơ Bút pháp xây dựng hình ảnh thơ Mùa xuân nho a. Bút pháp lãng mạn, tượng trưng, liên tưởng, nhiều 1 nhỏ so sánh mới mẻ, độc đáo b. Bút pháp hiện thực: hình ảnh, chi tiết thực của đời 2 Ánh trăng sống c. Bút pháp gợi tả, hướng tới ý nghĩa khái quát, biểu 3 Đồng chí tượng của hình ảnh Đoàn thuyền đánh 4 d. Bút pháp tượng trưng cá e. Hình ảnh thơ đẹp, giản dị, mang đặc trưng xứ Huế, 5 Con cò giàu nhạc điệu, gợi cảm, so sánh và ẩn dụ sáng tạo.
33. Giai ®o¹n 1964 - 1975 Giai ®o¹n 1964 - 1975 Giai ®o¹n 1954 - 1964 Th¬ VN tõ 1945 ®Õn sau 1975
34. 1 DD ŨŨ NN GG CC ẢẢ MM 2 HH OO ÀÀ NN GG SS AA TT RR ƯƯ ỜỜ NN GG SS AA 3 MM II ÊÊ UU TT ẢẢ 4 TT ỪỪ LL ÁÁ YY 5 NN GG UU YY ỄỄ NN SS II NN HH CC UU NN GG 6 HH OO ÁÁ NN DD ỤỤ 7 CC ÔÔ TT ÔÔ N G U Y Ễ N S I N H C U N G
35. Tên gọi những tác phẩm trữ tình ghi lại nhiều hình ảnh chân thực, sinh động về con người, đất nước, nhân dânViệt Nam 4.Đây2.Cho3.7. “làCác Đó thểbiết bàilà thơ 8.tên khúc thơ6.Điền được bàiĐiền “ giao Khúcthơtừ sử từ còn viếtmùa dụngcòn hát thiếu về nhẹ thiếu rutrong người những trongnhàng, vào hai lính câu chỗembài thơ trong thơbéthơtrống: mộng lớn sau:“ thời Mùa trên , bâng kì xuânlưng chống khuâng mẹ”,nho Pháp nhỏ” trong hai cuộc kháng chiến và công cuộc xây dựng sau chiến tranh? mà1.Tác cũng5.mà giảBài thì “Conem bài thơ thầmlà đã thơkhúc “cò”, được Contriết :Có Bài tráng“Nói cò”đámlí”.học vàthơ Nhậnca sửvới trong“mây về Sangvềdụng con” tiểu con địnhmùachương thu” bút độiviết người hạtrên pháp xe về trình đúng không laochủ nghệ Ngữđộng đềvới kính thuậtgì? bàivăn trên là thơgì?9. biển.ai? nào? nữa mình sang thu 1 P h Ạ M T I Ế N D U Ậ T 2 Đ Ồ N G C H Í 3 S A N G T H U 4 N Ă M C H Ữ 5 T Ư Ợ N G T R Ư N G 6 Đ O À N T H U Y Ề N Đ Á N H C Á 7 T Ì N H C Ả M G I A Đ Ì N H 8 V Ắ T XÕp l¹i T T Ê I H H N N Ơ Đ Ê A A M I I V T H Ơ H I Ệ N Đ Ạ I V I Ệ T N A M
36. Hệ thống hóa các tác phẩm thơ hiện đại theo giai đoạn 1945-1954 1954-1964 1964-1975 Sau 1975 Đồng chí Đoàn thuyền Bài thơ kính Ánh trăng đánh cá Sang thu Bếp lửa Khúc hát mẹ Mùa xuân Con cò Viếng lăng Bác Nói với con Nội dung Nghệ thuật Cuộc sống Tư tưởng Gian khổ Tình yêu nước Ngôn Thể Giọng Tình đồng chí ngữ thơ điệu Anh dũng Kính yêu Bác Hồ Cần cù Tình cảm gia đình
37. HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ - Học bài, nắm vững các kiến thức đã ôn tập. - Ôn lại toàn bộ kiến thức về 11 tác phẩm thơ. - Chuẩn bị kiểm tra 1 tiết Văn (phần thơ). - Soạn bài: Tổng kết văn bản nhật dụng. + Khái niệm văn bản nhật dụng. + Lập bảng thống kê các văn bản nhật dụng đã học.