Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 128: Nghĩa tường minh và hàm ý

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 128: Nghĩa tường minh và hàm ý

1. Được hiểu theo nghĩa tường minh, chậm về Tình huống: mặt thời gian. Tại phòng khám. Người nhà đưa bệnh nhân đến gặp bác sĩ. Người nhà: Xin lỗi bác sĩ, chúng tôi đến chậm 10 phút. Bác sĩ: Được rồi, để tôi khám xem sao. Bác sĩ cầm mạch, sẽ cắn môi, nhìn bệnh nhân với ánh mắt lo ngại: - Chậm quá. Đến bây giờ mới tới. Được hiểu theo hàm ý (đến muộn quá, bệnh không thể cứu chữa được nữa).
2. M×nh kh«ng MÈu chuyÖn vui ë bÈn lµm g× cã rËn ! NHÇM Mét anh sê lªn cæ ¸o, thÊy con rËn, sî ngêi ta cêi véi vµng hÊt nã xuèng ®Êt nãi: TTëngëng lµlµ concon rËn,rËn, ho¸ho¸ rara kh«ngkh«ng ph¶i.ph¶i. Cã ngêi cói xuèng ®Êt cè t×nh t×m ®îc con rËn nhÆt lªn: TTëngëng lµlµ kh«ngkh«ng ph¶i,ph¶i, ho¸ho¸ rara concon rËn.rËn. (TruyÖn cêi d©n gian ViÖt Nam) Tëng lµ kh«ng bÈn, thÕ mµ cã rËn !
3. Anh chång ®i ch¨n mét ®µn bß 10 con. ChiÒu tèi, anh ta cìi mét con bß vµ lïa nh÷ng con cßn l¹i vÒ nhµ. §Õn cæng. Anh chång dõng l¹i ®Ó ®Õm xem cã ®ñ 10 con bß hay kh«ng. Anh ta ®Õm ®i ®Õm l¹i m·i vÉn chØ thÊy cã 9 con. Ho¶ng qu¸ anh ta thÊt thanh gäi vî. ChÞ vî lËt ®Ët ch¹y ra hái: “Ai chäc tiÕt m×nh mµ kªu khiÕp thÕ”. Anh chång mÕu m¸o: “M×nh ¬i ThiÕu mét con bß ”. ChÞvî cêi:“T “Tëngëng g g×?×? Thõa Thõa mét mét con con th th××cãcã”. ”. Anh ®óng lµ ngu nh bß, cßn mét con ®ang cìi n÷a sao kh«ng ®Õm?
4. TiÕt 128: I. ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý 1. Xét ví dụ :
5. ChÞ DËu võa nãi võa mÕu: - Th«i u kh«ng ¨n, ®Ó phÇn cho con. Con chØ ®îc ¨n ë nhµ b÷a nµy n÷a th«i. U kh«ng muèn ¨n tranh cña con. Con cø ¨n thËt no, kh«ng ph¶i nhêng nhÞn cho u. Sau bữa ăn này, C¸i TÝ cha hiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b»ng giäng luèng cuèng: con không còn được ở - VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u?nhà nữa. Mẹ đã bán §iÓm thªm mét “gi©y” nøc në,con. chÞ DËu ngã con b»ng c¸ch xãt xa: - Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi. C¸i TÝ nghe nãi gi·y n¶y, gièng nh sÐt ®¸nh bªn tai, nã liÖng cñ khoai vµo ræ vµ oµ lªn khãc: Mẹ đã bán con cho nhà cụ Nghị Chị- U Dậub¸n con không ®Êy nói? Con thẳng van vớiu, con l¹y u, con cßn bÐ báng, u thôn Đoài. ®õngcon ®emvì chị b¸n không con ®i, muốn téi nghiÖp. nói U ®Ó con ë nhµ ch¬i víi em con. (Ng« TÊt Tè -T¾t §Ìn) thẳng một sự thật khiến cả hai mẹ con phải đau lòng.
6. ChÞ DËu võa nãi võa mÕu: - Th«i u kh«ng ¨n, ®Ó phÇn cho con. Con chØ ®îc ¨n ë nhµ b÷a nµy n÷a th«i. U kh«ng muèn ¨n tranh cña con. Con cø ¨n thËt no, kh«ng ph¶i nhêng nhÞn cho u. C¸i TÝ cha hiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b»ng giäng luèng cuèng: - VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u? §iÓm thªm mét “gi©y” nøc në, chÞ DËu ngã con b»ng c¸ch xãt xa: - Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi. C¸iC¸i TÝ TÝ nghe nghe nãi nãi gi·y gi·y n¶y, n¶y ,gièng gièng nh nhsÐtsÐt ®¸nh ®¸nh bªnbªn tai, tai, nã nã liÖng cñliÖng khoai cñ khoai vµo ræ vµo vµ ræoµ vµlªn oµ khãc: lªn khãc: - U b¸n con ®Êy ? Con van u, con l¹y u, con cßn bÐ báng, u ®õng ®em b¸n con ®i, téi nghiÖp. U ®Ó con ë nhµ ch¬i víi em con. (Ng« TÊt Tè -T¾t §Ìn)
7. *§Ó sö dông hµm ý cÇn hai ®iÒu kiÖn: -Ngêi nãi(ngêi viÕt) cã ý thøc ®a hµm ý vµo c©u nãi. -Ngêi nghe (ngêi ®äc) cã n¨ng lùc gi¶i ®o¸n hµm ý. *Chó ý khi dïng hµm ý: -§èi tîng tiÕp nhËn hµm ý. -Ng÷ c¶nh sö dông hµm ý.
8. *Sö dông hµm ý cã t¸c dông: -Trong giao tiÕp: + §¶m b¶o lÞch sù, tÕ nhÞ . + DÔ dµng chèi bá yªu cÇu nµo ®ã khi cÇn v× kh«ng trùc tiÕp nãi ra ®iÒu ®ã mµ do ngêi nghe tù suy ra. -Trong v¨n häc: Néi dung diÔn ®¹t phong phó vµ t¨ng gi¸ trÞ biÓu c¶m.
9. TiÕt 128: Bµi tËp 2 C©u hái th¶o luËn 1. Tại sao bé Thu không nói 2. Thực tế, Ông Sáu có hiểu thẳng mà phải sử dụng hàm ý của bé Thu không? Việc hàm ý? Bé Thu nghĩ ông sử dụng hàm ý có thành công Sáu có thể hiểu hàm ý ấy không? Vì sao? không? Câu trước bé Thu đã nói Thực tế ông Sáu hiểu nhưng thẳng nhưng không có hiệu ông vờ như không nghe, quả. Câu sau bé Thu dùng không hiểu tức là ông cố tình hàm ý với thái độ khẩn thiết không cộng tác. Vì vậy việc sử hơn bé nghĩ rằng ông Sáu sẽ dụng hàm ý không thành hiểu hàm ý của mình. công.
10. TiÕt 128: I. LÝ thuyÕt II. LuyÖn tËp Bµi tËp 2 C©u hái th¶o luËn 1. Tại saoViệc bé Thusử dụngkhông hàmnói ý đạt2. hiệuThực tế,quả Ông khi: Sáu có hiểu thẳng mà phải sử dụng hàm ý của bé Thu không? Việc hàm- ý?Người Bé Thu nói nghĩ phải ông nắm đượcsử dụng năng hàm lựcý có thành công Sáu có thể hiểu hàm ý ấy không? Vì sao? không?giải đoán hàm ý của người nghe. Câu trước- Người bé Thu nghe đã nói phải có tháiThực độ tế cộng ông Sáu tác. hiểu nhưng thẳng nhưng không có hiệu ông vờ như không nghe, quả. Câu sau bé Thu dùng không hiểu tức là ông cố tình hàm ý với thái đô khân thiết không cộng tác. Vì vậy việc sử hơn bé nghĩ rằng ông Sáu sẽ dụng hàm ý không thành hiểu hàm ý của mình. công.
11. TiÕt 128: I. LÝ thuyÕt II. LuyÖn tËp Bµi tËp 5
12. -Bän tí ch¬i tõ khi thøc dËy cho ®Õn lóc chiÒu tµ. - Bän tí ca h¸t tõ s¸ng sím cho Bän tí ch¬i víi b×nh minh ®Õn hoµng h«n. Bän tí ngao du n¬i vµng, bän tí ch¬i víi vÇng nµy n¬i nä mµ kh«ng biÕt tõng ®Õn n¬i nµo. tr¨ng b¹c. - Ch¬i víi chóng tí cËu sÏ ®îc tËn - NÕu kh«ng ch¬i nh bän tí th× hëng mét cuéc phiªu lu k× thó nhÊt liÖu cuéc sèng cßn ý nghÜa g× ? trªn ®êi! - MÑ m×nh ®ang ®îi ë nhµ. - Lµm thÕ nµo cã thÓ rêi mÑ mµ ®Õn ®îc?
13. Râ téi nghiÖp, vÒ ®Õn nhµ th× bè mÑ ch¼ng cßn. TRONG ĐỜI Con d¹o nµy kh«ng ®îc ch¨m chØ l¾m. SỐNG Lêi khen cña c« gi¸o lµm nã në tõng khóc ruét. Níc non lËn ®Ën mét m×nh Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh bÊy nay. TRONG VĂN Ngêi ®ång m×nh th« s¬ da thÞt CHƯƠNG Ch¼ng mÊy ai nhá bÐ ®©u con MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi MÆt trêi cña mÑ, em n»m trªn lng
14. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý Người nói ( người viết) : Người nghe ( người đọc ): có ý thức đưa hàm ý có năng lực giải đoán vào câu nói. hàm ý. Nắm được năng lực Có thái độ cộng tác. giải đoán hàm ý của người nghe. T¸c dông TRONG ĐỜI SỐNG TRONG VĂN CHƯƠNG Thể hiện sự tinh tế và Tăng tính hàm súc. có văn hoá trong giao tiếp.
15. MuènMuèn ngåi mîn nhê c¸i bµn bót . Muèn víibµy b¹ntá th¸i ®é phª b×nh khi b¹n m¾c lçi ®i häc Muènmuén ®i nhê xe vÒ nhµ 1 2 3 4