Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 65: Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 65: Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

1. Cho tình huống : Em có một niềm vui rất lớn, em sẽ thể hiện tâm trạng ấy như thế nào ?
2. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : 1. Ví dụ. SGK/176-177
3. Có người hỏi:(1) - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? (2) - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3) Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to(4) - Hà, nắng gớm, về nào (5) Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6)Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7) Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú( 8) - Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó!(9) Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương.( 10) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!(11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi.(12) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.(13) Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.(14) Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.(15) Chúng nó cũng là trẻ Con làng Việt gian đấy ư? (16)Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư?(17) Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu (18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên(19) - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.(20) (Kim Lân, Làng)
4. Thảo luận nhóm: 4 phút Nhóm 1,2. Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho thấy đó là một cuộc trò chuyện trao đổi qua lại? Thế nào là đối thoại? Nhóm 3,4. Câu “- Hà, nắng gớm, về nào ” ông Hai nói với ai? Đây có phải là lời đối thoại không? Vì sao? Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không? Hãy dẫn ra các câu đó. Độc thoại là gì? Nhóm 5,6. Những câu như : “Chúng nó cũng là trẻ Con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu ” là những câu ai hỏi ai? những câu này đã được nói ra chưa?Thế nào là độc thoại nội tâm ? Nhóm 7,8. Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện thái độ và diễn biến tâm lí của các nhân vật trong đoạn trích ?
5. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : Có người hỏi: 1. Ví dụ. SGK/176-177 - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm 2.Nhận xét cơ mà? - Đối đáp, trò chuyện - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! giữa hai hay nhiều người. - gạch đầu dòng ở đầu lời + Hình thức: đối đáp, trò chuyện trao và lời đáp. + Số người tham gia: Hai hoặc nhiều người. => Đối thoại: + Được đánh dấu: dấu gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp +Néi dung: hướng tới người tiếp chuyện. => Đối thoại:
6. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : - Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo 1. Ví dụ. SGK/176-177 2.Nhận xét + nói với chính mình - Đối đáp, trò chuyện + nói ra thành lời giữa hai hay nhiều người. + có dấu gạch ngang đầu dòng lời nói - gạch đầu dòng ở đầu lời ¤ng l·o n¾m chÆt hai tay l¹i mµ rÝt lªn: trao và lời đáp. - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm => Đối thoại: mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này? - Nói với chính mình hoặc người khác trong tâm + nói với bọn Việt gian trong tưởng tưởng tượng - Có dầu gạch ngang đầu + nói ra thành lời dòng lời nói + có dấu gạch ngang đầu dòng lời nói => Độc thoại => Độc thoại
7. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : “Chúng nó cũng là trẻ Con làng Việt gian 2.Nhận xét đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt - Đối đáp, trò chuyện giữa hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu ” hai hay nhiều người. - gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp. +Ý nghĩ của nhân vật => Đối thoại: - Nói với chính mình hoặc + Không có dấu gạch đầu dòng. người khác trong tâm => Thể hiện tâm trạng đau đớn, dằn tưởng vặt của ông Hai. - Có dầu gạch ngang đầu dòng lời nói => Độc thoại nội tâm: => Độc thoại - Ý nghĩ của nhân vật - Không có dấu gạch ngang => Độc thoại nội tâm:
8. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : 2.Nhận xét - Đối thoại: - Độc thoại - Độc thoại nội tâm:
9. - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! - Hà, nắng gớm, về nào Chúng nó cũng là trẻ Con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. - Tạo câu chuyện có không khí như cuộc sống thật - Thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với làng Chợ Dầu. Hình thức độc thoại, độc thoại nội tâm giúp nhà văn khắc họa được sâu sắc tâm trạng đau đớn , dằn vặt, căm giận của nhân vật ông Hai.
10. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : 2.Nhận xét - Đối thoại: - Độc thoại - Độc thoại nội tâm: => Khắc họa sâu sắc các cung bậc cảm xúc, tình cảm của nhân vật
11. Thảo luận theo bàn: 2 phút TT ĐỘC THOẠI ĐỘC THOẠI NỘI TÂM Giống nhau Khác nhau
12. TT ĐỘC THOẠI ĐỘC THOẠI NỘI TÂM Giống - Lời của một người nào đó nói với chính nhau mình hoặc nói với người khác trong tưởng tưởng Khác nhau - Nói thành lời . - Không nói thành - Phía trước câu nói lời. có gạch đầu dòng. - Phía trước câu nói không có gạch đầu dòng.
13. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : 1.Ví dụ 2.Nhận xét - Đối thoại: - Độc thoại - Độc thoại nội tâm: => Khắc họa sâu sắc các cung bậc cảm xúc, tình cảm của nhân vật 3.Ghi nhớ ( sgk t 178)
14. II. Luyện tập Bài 1 Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích: Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày. - Này, thầy nó ạ. Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì. - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? Ông lão khẽ nhúc nhích. - Tôi thấy người ta đồn Ông lão gắt lên: - Biết rồi! Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. (Kim Lân, Làng)
15. STT Bà Hai (lời trao) Ông Hai (lời đáp) 1 - Này, thầy nó ạ. - 2 - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? 3 - Tôi thấy người ta đồn - Biết rồi! => Tâm trạng chán chường, buồn bực, đau khổ, thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc.
16. Bài tập 2: Cho tình huống sau: Một buổi chiều hè, em ra bờ sông câu cá. Tình cờ em gặp một cậu bé ăn xin. Nghe cậu bé kể chuyện về gia đình, em rất xúc động và thương cho hoàn cảnh của cậu bé. Em chẳng có gì cho cậu bé ngoài mấy con cá nhỏ. Nếu kể tình huống thành một đoạn truyện, em dự kiến sẽ sử dụng hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm ntn ? * Yêu cầu: Dự kiến các hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm sẽ sử dụng và điền vào bảng: Đối thoại Độc thoại Độc thoại nội tâm
17. Dự kiến các hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm sẽ sử dụng khi viết đoạn truyện: Đối thoại Độc thoại Độc thoại nội tâm - Em tên gì? Khi bóng em đã Chia tay em tôi - Em tên Nam ạ ? khuất hẳn tôi chợt nghĩ mãi: Sao cuộc - Bố mẹ em đâu? nói một mình: đời vẫn còn nhiều - Bố bố mẹ em đã - Trời! Khổ thân số phận éo le vậy ! mất lâu rồi chị ạ! Nam quá! Nhỏ vậy mà đã phải đi ăn xin.
18. Sáng nay trời rét, Nam dậy sớm hơn mọi ngày, cu cậu lò mò mãi mới ra được khỏi giường, vệ sinh cá nhân xong, cậu ăn sáng, vừa ăn vừa xoa tay xuýt xoa . Nam khoác cặp sách đi học, vừa mở cửa, Nam rên lên và nói to : - Hà trời rét quá nhỉ . ( độc thoại ) Chả mấy chốc đã đi ra đến ngoài đường, cậu vừa đi vừa nghĩ giá như mà hôm nay được nghỉ học thì hay biết mấy . ( Độc thoại nội tâm ) Vừa lúc đó, Nam gặp Hùng. - Nam à , đi học sớm vậy ? - Hôm nay mà sớm à, trời rét tớ đi muộn hơn mọi hôm đấy . (Đối thoại )
19. Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự : 1.Ví dụ 2.Nhận xét 3.Ghi nhớ ( sgk t 178) II. Luyện tập
20. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP * Đối với bài học ở tiết học này: - Học thuộc ghi nhớ sgk/178. - Hoàn thành bài tập 2. - Sưu tầm thêm một số đoạn thơ, đoạn văn có sử dụng các hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. * Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Chuẩn bị bài mới: Luyện nói: tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm. - Đọc các đề trong sgk/179. - Lập dàn bài cho các đề đó. - Nhìn vào dàn bài, tập nói trước ở nhà, đến lớp trình bày trước tổ và lớp. Phân công chuẩn bị: - Đề 1: Nhóm 1 – 4 - Đề 2: Nhóm 2 - Đề 3: Nhóm 3