Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 68: Người kể chuyện trong văn bản tự sự

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 68: Người kể chuyện trong văn bản tự sự

1. ?. C¸c ng«i kÓ ®ưîc dïng trong bµi v¨n tù sù lµ: A. Ng«i thø nhÊt vµ ng«i thø hai B. Ng«i thø nhÊt vµ ng«i thø ba. ?. Cách chuyển đổi ngôi kể từ ngôi thứ nhất thµnh ngôi thứ ba và ngược lại ? - Cách chuyển đổi ngôi kể từ ngôi thứ nhất thµnh ngôi thứ ba: Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai cha con, sứ giả Lan, Hoa Bµ Êy, «ng Êy ) - Cách chuyển đổi ngôi kể từ ngôi thứ ba thµnh ngôi thứ nhÊt : Người kể xưng “tôi” nội dung chuyện phải thêm bớt cho phù hợp với cách kể mới.
2. TiÕt 68
3. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I.Vai trò của người kể chuyện trong Ngưêi kÓ chuyÖn lµ g×? văn bản tự sự 1. Ví dụ : §o¹n trÝch ( SGK- tr.192 ) - Lµ ngưêi ®øng ra kÓ toµn bé diÔn biÕn c©u chuyÖn ®ưîc nh¾c tíi trong t¸c phÈm.
4. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ - Trêi ¬i, chØ cßn 5 phót! ChÝnh lµ anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, giäng cưêi nhưng ®Çy tiÕc rÎ. Anh ch¹y ra nhµ phÝa sau, råi trë vµo liÒn, tay cÇm mét c¸i lµn. Nhµ häa sÜ tÆc lưìi ®øng dËy. C« g¸i còng ®øng lªn, ®Æt l¹i chiÕc ghÕ, thong th¶ ®i ®Õn chç b¸c giµ. - ¤! C« cßn quªn chiÕc kh¨n mïi soa ®©y nµy! Anh thanh niªn võa vµo, kªu lªn. §Ó ngưêi con g¸i khái trë l¹i bµn, anh lÊy chiÕc kh¨n tay cßn vo trßn cặp giữa cuèn s¸ch tíi tr¶ cho c« g¸i. C« kÜ sư mÆt ®á öng,nhËn l¹i chiÕc kh¨n vµ quay véi ®i. - Chµo anh. - §Õn bËu cöa, bçng nhµ häa sÜ giµ quay l¹i chôp lÊy tay ngưêi thanh niªn l¾c m¹nh. - Ch¾c ch¾n råi t«i sÏ trë l¹i. T«i ë víi anh Ýt h«m ®ưîc chø? §Õn lưît c« g¸i tõ biÖt. C« ch×a tay ra cho anh n¾m, cÈn träng, râ rµng, như ngưêi ta cho nhau c¸i g× chø kh«ng ph¶i c¸i b¾t tay. C« nh×n th¼ng vµo m¾t anh- nh÷ng ngưêi con g¸i s¾p xa ta, biÕt kh«ng bao giê gÆp ta n÷a, hay nh×n ta như vËy. -Chµo anh. (Theo NguyÔn Thµnh Long – LÆng LÏ Sa Pa )
5. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I.Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự 1. Ví dụ : Th¶o luËn nhãm a. Đoạn trích kể vÒ ai vµ vÒ viÖc g×? b. Ai lµ ngưêi kÓ c©u chuyÖn ®ã? Những dấu hiệu nào cho ta biết ở đây các nhân vật không phải là người kể chuyện ? c. §o¹n c©u " giäng cưêi nhưng ®Çy tiÕc rÎ" " nh÷ng ngưêi con g¸i s¾p xa ta, biÕt kh«ng bao giê gÆp l¹i ta n÷a, hay nh×n ta như vËy" lµ nhËn xÐt cña ngưêi nµo vÒ ai? d. C¨n cø vµo ®©u cã thÓ nhËn xÐt: ngưêi kÓ c©u chuyÖn dưêng như thÊy hÕt vµ biÕt tËn mäi viÖc, mäi ngưêi, mäi hµnh ®éng, t©m tư t×nh c¶m cña c¸c nh©n vËt.
6. 1. Ví dụ : Nhận xét Trong đoạn văn các nhân vật a. Đoạn trích kể về phút chia tay giữa đều trở thành đối tượng miêu tả người hoạ sĩ già, cô gái và anh thanh một cách khách quan: niên. Anh thanh niên vừa vào, kêu b. Người kể v« nh©n xưng, không xuất lên. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, hiện trong câu chuyện -> Kể theo ngôi .bỗng nhà hoạ sĩ già quay thứ ba. lại c. Lêi nhËn xÐt cña ngưêi kÓ chuyÖn “giọng cười nhưng đầy tiếc vÒ anh thanh niªn vµ suy nghÜ cña anh rẻ” là nhận xét của người kể chuyện về anh thanh niên. d. C¨n cø: + Chñ thÓ ®øng ra kÓ c©u chuyÖn “những người con gái sắp xa ta, + §èi tưîng ®ưîc miªu t¶ biết không bao giờ gặp ta nữa, + Ng«i kÓ hay nhìn ta như vậy” là người + §iÓm nh×n vµ lêi v¨n. kể chuyện nhập vào nhân vật anh thanh niên để nói hộ suy nghĩ và tình cảm của anh
7. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I.Vai trò của người kể chuyện trong Mèi quan hÖ gi÷a ngưêi kÓ chuyÖn vµ ng«i kÓ : văn bản tự sự * KÓ chuyÖn ng«i 1- Ngưêi kÓ 1. Ví dụ : chuyÖn xưng t«i - ®i s©u vµo Nhận xét t©m tư , t×nh c¶m diÔn biÕn t©m * Người kể chuyện có vai trò dẫn dắt lý phøc t¹p cña nh©n vËt -> chñ người đọc đi vào câu chuyện : giới quan. thiệu, tả người, tả cảnh vật, đưa ra * KÓ chuyÖn ng«i 3 - Ngưêi kÓ giÊu m×nh nhưng cã mÆt ë các nhận xét, đánh giá về những điều kh¾p n¬i trong v¨n b¶n dưêng được kể . như biÕt hÕt mäi chuyÖn -> kh¸ch quan h¬n.
8. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I.Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự 1. Ví dụ : Nhận xét 2. Ghi nhớ : (SGK)
9. Điểm nhìn trong văn bản tự sự Điểm nhìn Điểm nhìn Điểm nhìn bên trong bên ngoài thấu suốt ChínhLà điểm là nhìnanh thanhmà Là điểm nhìn của Là điểm nhìn mà Anh thanh niên ngườiniên kểgiật có mình mặt nóiở khắp to, một người quan sát nhữngngười kể ngườinhập vàocon vừa vào, kêu lên. nơi giọngtrong văncười bản nhưng, thấy bên ngoài miêu tả nhângái sắp vật xađể ta,miêu biết tả Cô kĩ sư mặt đỏ tấtđầy mọi tiếc hành rẻ. động,Anh chạy hiểu sự việc, nhân vật một khôngtâm tư, bao tình giờ cảm, gặp ửng, .bỗng hếtra mọi nhà tưphía tưởng sau, tình cách khách quan, ta suynữa, nghĩ hay bênnhìn nhà hoạ sĩ già cảmNhà của hoạ các sĩ nhântặc lưỡi vật không đi sâu vào trongta như đối vậy. với quay lại vàđứng thường dậy. đưa Cô gáira những cũng tâm lí nhân vật. sự việc. nhậnđứng xét, lên, đánh đặt giá lại về chiếc ghế,họ. thong thả đến chỗ bác già
10. Điểm nhìn trong văn bản tự sự Điểm nhìn Điểm nhìn Điểm nhìn bên trong bên ngoài thấu suốt Kết hợp trong một văn bản
11. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự 1. Ví dụ : 2. Ghi nhớ : (SGK) 3. Lưu ý : - Trong cùng một tác phẩm hoặc ngay đối với một nhân vật có thể kết hợp sử dụng cả ba điểm nhìn trên. Chính cái nhìn nhiều chiều ấy tạo cho tác phẩm có giọng kể đa dạng, phong phú, tránh được cảm giác đơn điệu tẻ nhạt; đồng thời các nhân vật cũng hiện lên một cách hoàn thiện, rõ nét hơn. - Không nên đánh đồng người kể chuyện với tác giả, ngay cả khi người kể chuyện xưng “tôi”.
12. TIẾT 70 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự : 1. Ví dụ : 2. Ghi nhớ : (SGK) 3. Lưu ý : II. Luyện tập :
13. H·y ®¸nh dÊu x vµo cét ng«i kÓ ; vÞ trÝ cña ngưêi kÓ tư¬ng øng ? víi tªn t¸c phÈm ë cét bªn sao cho phï hîp: Ng«i kÓ Tªn t¸c phÈm Người kÓ, vÞ trÝ cña ngêi kÓ Thø nhÊt Thø ba S¬n Tinh, Thuû Tinh T¸c gi¶ d©n gian X -> kh«ng xuÊt hiÖn DÕ MÌn phiªu lu kÝ chó DÕ MÌn ( nh©n ho¸) X -> nh©n vËt trong t¸c phÈm L·o H¹c «ng gi¸o X -> nh©n vËt trong t¸c phÈm ChuyÖn ngêi con g¸i Nam T¸c gi¶ NguyÔn D÷ X X¬ng -> kh«ng xuÊt hiÖn Lµng T¸c gi¶ Kim L©n X -> kh«ng xuÊt hiÖn
14. TIẾT 68 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự : 1. Ví dụ : 2. Ghi nhớ : (SGK) 3. Lưu ý : II. Luyện tập : Bài tập 1 :
15. Bµi tËp 1. So s¸nh c¸ch kÓ ë ®o¹n truyÖn trÝch "Trong lßng mÑ" víi ®o¹n truyÖn LÆng lÏ Sa pa . Ngôi kể này có ưu điểm và hạn chế gì ? So s¸nh LÆng lÏ Sa Pa Trong lßng mÑ 1. Ngưêi kÓ V« nh©n xưng Nh©n vËt “t«i” 2. Ng«i kÓ Ng«i thø ba Ng«i thø nhÊt 3. Lêi kÓ T¸c gi¶ NguyÔn Thµnh Long Chó bÐ Hång - t«i- lµ t¸c gi¶ Ngôi kể 1: ¦u ®iÓm: miªu t¶ ®ưîc nh÷ng diÔn biÕn t©m lý phøc t¹p ®ang diÔn ra trong t©m hån nh©n vËt “t«i”. H¹n chÕ: kh«ng miªu t¶ ®ưîc nh÷ng diÔn biÕn néi t©m cña nh©n vËt ngưêi mÑ, tÝnh kh¸i qu¸t kh«ng cao, lêi v¨n ®¬n ®iÖu.
16. Bµi tËp : So s¸nh hai ®o¹n v¨n sau , nhËn xÐt vÒ ng«i kÓ, ®iÓm nh×n vµ c¸ch kÓ : A. ChiÒu h«m Êy, bµ Hai vÒ còng b. ChiÒu h«m Êy, bµ Hai vÒ còng cã cã vÎ kh¸c. Bµ bưíc tõng vÎ kh¸c. Bµ bưíc tõng bưíc uÓ bưíc, mÆt cói xuèng. §«i quang o¶i, mÆt cói xuèng bÇn thÇn. §«i thóng lñng l¼ng trªn hai mÊu ®ßn quang thóng thâng thÑo trªn hai g¸nh. Bµ ®i th¼ng vµo trong nhµ mÊu ®ßn g¸nh. Bµ ®i th¼ng vµo lói hói xÕp hµng vµo mét xã, råi ra trong nhµ lói hói xÕp hµng vµo bËc cöa ngåi «m m¸ nghÜ ngîi. mét xã, råi l¼ng lÆng ra bËc cöa TrÎ con còng kh«ng ®øa nµo vßi ngåi «m m¸ nghÜ ngîi. TrÎ con quµ. Trong nhµ im ¾ng kh«ng còng kh«ng ®øa nµo vßi quµ. tiÕng nãi. Trong nhµ cã c¸i im lÆng thËt lµ khã chÞu, kh«ng ai d¸m cÊt tiÕng lªn nãi, c¶ ®Õn nh×n nhau hä còng a. Ngưêi kÓ quan s¸t tõ bªn kh«ng d¸m nh×n nhau n÷a. ngoµi, t¶ mét c¸ch kh¸ch quan. b. Ngưêi kÓ nh×n thÊu suèt tõ d¸ng vÎ ®Õn t©m tư cña tÊt c¶ c¸c nh©n vËt .
17. TIẾT 70 : NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự : 1. Ví dụ : 2. Ghi nhớ : (SGK) 3. Lưu ý : II. Luyện tập : Bài tập 1 : Bài tập 2 :
18. Th¶o luËn nhãm H·y chän mét trong ba nh©n vËt: (ngưêi häa sÜ giµ,anh thanh niªn hoÆc c« kü n«ng nghiÖp) lµ ngưêi kÓ chuyÖn, sau ®ã chuyÓn ®o¹n v¨n trÝch ë môc 1 ( LÆng lÏ Sa Pa ) thµnh mét ®o¹n kh¸c sao cho nh©n vËt, sù kiÖn, lêi v¨n vµ c¸ch kÓ phï hîp víi ng«i thø nhÊt. Nhãm 1 Nhãm 2 Nhãm 3 Ng êi kÓ chuyÖn lµ ư Ngưêi kÓ chuyÖn Ngưêi kÓ chuyÖn c« kü s n«ng nghiÖp ư lµ anh thanh niên lµ người hoạ sĩ già
19. Ngưêi kÓ chuyÖn lµ c« kü sư n«ng nghiÖp
20. §o¹n trÝch “ LÆng lÏ Sa Pa” Ngưêi kÓ chuyÖn lµ c« kü sư n«ng nghiÖp T«i giËt m×nh khi nghe thÊy tiÕng chµng trai kªu to: “ Trêi ¬i, chØ cßn 5 phót”. Cuéc chia tay cña chóng t«i ®· ®Õn råi ? Bçng chµng trai ch¹y ra nhµ sau råi trë l¹i ngay víi mét c¸i lµn trªn tay. Ho¹ sÜ giµ tÆc lìi ®øng dËy. T«i còng ®øng lªn. Chµng trai ®Õn gÇn t«i, anh cÇm chiÕc kh¨n tay cho t«i. T«i bèi rèi, mÆt nãng bõng. T«i ch×a bµn tay m×nh ra trưíc mÆt anh. Anh n¾m lÊy bµn tay t«i . Vµ kh«ng hiÓu sao t«i c¶m thÊy lßng m×nh xèn xang, håi hép l¹ lïng? T«i n¾m bµn tay r¾n rái cña anh th× thÇm: HÑn gÆp l¹i anh nhÐ!
21. Ngưêi kÓ chuyÖn lµ anh thanh niên
22. §o¹n trÝch “ LÆng lÏ Sa Pa” Ngưêi kÓ chuyÖn lµ anh thanh niên §ang m¶i chuyÖn , bçng t«i giật mình nói to : - Trời ơi chỉ còn có năm phút! ThÕ lµ chóng t«i ph¶i chia tay råi, t«i l¹i ë mét m×nh trªn ®Ønh nói cao nµy vµ chê ®îi chuyÕn ®i kh¸c cña b¸c l¸i xe. TiÕc qu¸! Gi¸ như thêi gian tr«i chËm h¬n. NghÜ vËy nhưng t«i biÕt kh«ng thÓ gi÷ ch©n nh÷ng ngưêi kh¸ch nµy ë l¹i l©u h¬n. T«i chạy véi ra nhà phía sau cầm cái làn trøng ®Ó lµm quµ cho mäi ngưêi. T«i nh×n thÊy chiÕc kh¨n mïi soa cña c« g¸i vo tròn cặp giữa cuốn sách , t«i cÇm l¹i tr¶ cho c« .Khi ra ®ến bậu cửa, bỗng «ng họa sĩ già quay lại chụp lấy tay t«i lắc mạnh vµ nãi r»ng chắc chắn rồi «ng sẽ trở lại vµ ở với t«i ít hôm . Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho t«i nắm. Cô nhìn thẳng vào mắt t«i vµ cÊt tiÕng nãi nhá, nhÑ như giã tho¶ng : - Chào anh.
23. Ngưêi kÓ chuyÖn lµ người hoạ sĩ già
24. §o¹n trÝch “ LÆng lÏ Sa Pa” Ngưêi kÓ chuyÖn lµ người hoạ sĩ già T«i ®ang m¶i mª ghi ghi, chÐp chÐp bçng giËt m×nh v× tiÕng anh thanh niªn nãi to : - Trời ơi chỉ còn có năm phút! Anh chµng vïa nãi võa ch¹y ra nhµ phÝa sau vµ trë l¹i ngay víi c¸i lµn trªn tay . ThÕ lµ s¾p hÕt ba mư¬i phót råi ®Êy! T«i c¶m thÊy thêi gian chưa ®ñ ®Ó hiÓu hÕt c«ng viÖc lÆng thÇm cña nh÷ng con ngưêi n¬i ®©y. Anh thanh niªn , nhµ nghiªn cøu sÐt vµ c¶ «ng kÜ sư trång rau n÷a Th«i ®µnh ®Ó dÞp kh¸c vËy. T«i tÆc lìi ®øng dËy. C« g¸i còng ®øng lªn. Chóng t«i chia tay nhau. T«i ra ®ến bậu cửa, kh«ng nÐn næi nçi xóc ®éng , t«i quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh. - Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ?
25. Híng dÉn vÒ nhµ: -Sưu tÇm c¸c ®o¹n v¨n tù sù ? Cho biÕt ng«i kÓ, ngưêi kÓ? - Lµm hoµn chØnh bµi tËp SGK -So¹n bµi : ChiÕc lưîc ngµ