Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết thứ 58: Ánh trăng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết thứ 58: Ánh trăng

1. Tiết 58: Văn bản
2. TiÕt 58 V¨n b¶n: ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) I. Tìm hiểu chung. * Cuéc ®êi: 1. T¸c gi¶, tác phẩm: - NguyÔn Duy NhuÖ sinh n¨m1948 Quª: Thanh Ho¸. - N¨m 1966, NguyÔn Duy gia nhËp qu©n ®éi . - Sau n¨m 1975, «ng chuyÓn vÒ lµm b¸o “V¨n nghÖ gi¶i phãng”. * Sù nghiÖp: - NguyÔn Duy lµ mét g¬ng mÆt tiªu biÓu trong líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ cøu níc vµ tiÕp tôc bÒn bØ s¸ng t¸c. - ¤ng ®îc trao gi¶i nhÊt cuéc thi th¬ cña b¸o “V¨n nghÖ”n¨m 1972-1973. - TËp th¬ “¸nh tr¨ng”®îc tÆng gi¶i A cña Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam n¨m 1984.
3. Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña NguyÔn Duy
4. TiÕt 58 V¨n b¶n: ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) I. Tìm hiểu chung. 1. Tác giả, tác phẩm: * Tác phẩm: - In trong tËp th¬ “¸nh tr¨ng”, viÕt 2. Đọc, tìm hiểu từ khó: n¨m 1978, kho¶ng ba n¨m sau ngµy ®Êt níc gi¶i phãng, t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh.
5. ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) Håi nhá sèng víi ®ång Th×nh l×nh ®Ìn ®iÖn t¾t víi s«ng råi víi bÓ phßng buyn-®inh tèi om håi chiÕn tranh ë rõng véi bËt tung cöa sæ vÇng tr¨ng thµnh tri kØ ®ét ngét vÇng tr¨ng trßn TrÇn trôi víi thiªn nhiªn Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt hån nhiªn nh c©y cá cã c¸i g× rng rng ngì kh«ng bao giê quªn nh lµ ®ång lµ bÓ c¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa nh lµ s«ng lµ rõng Tõ håi vÒ thµnh phè Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh quen ¸nh ®iÖn cöa g¬ng kÓ chi ngêi v« t×nh vÇng tr¨ng ®i qua ngâ ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c nh ngêi dng qua ®êng ®ñ cho ta giËt m×nh.
6. TiÕt 58 V¨n b¶n: ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) I. Tìm hiểu chung. 1. Tác giả, tác phẩm: 2. Đọc, tìm hiểu từ khó: ? Bài thơ được 3. Cấu trúc văn bản: làm theo thể thơ ? Xácgì định? bố a. Thể thơ: - 5 chữ cục của bài b. Bố cục: - 3 phần thơ?
7. Vầng trăng quá Vầng trăng Cảm xúc và suy khứ hiện tại ngẫm của nhà thơ Tõ håi vÒ thµnh phè Ngửa mặt lên nhìn mặt Hồi nhỏ sống với đồng có cái gì rưng rưng với sông rồi với bể quen ¸nh ®iÖn cöa g¬ng như là đồng là bể hồi chiến tranh ở rừng vÇng tr¨ng ®i qua ngâ như là sông là rừng vầng trăng thành tri kỉ nh ngêi dng qua ®êng Trăng cứ tròn vành vạnh Trần trụi với thiên nhiên Th×nh l×nh ®Ìn ®iÖn t¾t kể chi người vô tình hồn nhiên như cây cỏ phßng buyn-®inh tèi om ánh trăng im phăng phắc ngỡ không bao giờ quên véi bËt tung cöa sæ đủ cho ta giật mình. cái vầng trăng tình nghĩa ®ét ngét vÇng tr¨ng trßn`
8. TiÕt 58 V¨n b¶n: ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) I. Tìm hiểu chung. 1. Tác giả, tác phẩm: 2. Đọc, tìm hiểu từ khó: ? Bài thơ sử 3. Cấu trúc văn bản: dụng phương a. Thể thơ: - 5 chữ thức biểu đạt b. Bố cục: - 3 phần chính là gì? c. Phương thức biểu đạt: - Biểu cảm kết hợp với tự sự.
9. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) ? Hình ảnh vầng trăng trong quá khứ I. Tìm hiểu chung: được miêu tả như ? Ở đây tác giả sử II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: thể nào ở khổ thơ 1. Vầng trăng trong quá khứ. dụng biện pháp nghệ thuậtđầu? gì? đồng Sống hoà hợp, thân Hồi nhỏ sông thiết với bể thiên nhiên Hồi nhỏ sống vớiđồngđồng Hồi chiến tranh ở rừng Trăng là tri kỉ với sông rồi với bểbể -> Điệp ngữ, nhân hoá hồi chiến tranh ởở rừngrừng Trăng với người là đôi bạn tri vầng trăng thành tri kỉ kỉ, thân thiết, ân tình, gắn với những thăng trầm và gian lao của đất nước.
10. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: ? Ở khổ thơ thứ hai, II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: tác giả sử dung phép 1. Vầng trăng trong quá khứ. nghệ thuật gì? Tác - NT: so sánh -> sống gần gũi chan dụng? hoà với thiên nhiên, với vầng trăng Vầng trăng không những trở thành bạn tri kỉ, mà đã trở thành “Trần trụi với thiên nhiên “vầng trăng tình nghĩa” biểu hồn nhiên như cây cỏ tượng cho quá khứ nghĩa tình. ngỡ không bao giờ quên cái vầng trăng tình nghĩa
11. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: 2. Vầng trăng hiện tại. a. Hoàn cảnh sống hiện tại: Từ ngày về thành phố + Đất nước hoà bình quen ánh điện, cửa gương + Hoàn cảnh sống thay đổi vầng trăng đi qua ngõ -So sánh:“Vầng trăng” với “người dưng” nhưnhư ngườingười dưngdưng quaqua đườngđường -> Thái độ của con người với trăng: lạnh nhạt, coi vầng trăng như một người xa lạ. ? Tác giả đã sử dụng phép ? Khổ thơnghệ cho thuật ta gì? Qua đó thể biết cuộc sốnghiện hiện thái độ gì của con tại của nhânngười vật với vầng trăng? trữ tình ntn?
12. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: 2. Vầng trăng hiện tại. a. Hoàn cảnh sống hiện tại: Thình lình đèn điện tắt b. Tình huống gặp lại vầng trăng: Thình lình phòng buyn- đinh tối om -Tình huống: Mất điện, phòng tối vội bật tung cửa sổ om, vội vàng mở tung cửa sổ. đột ngột vầng trăng tròn ➔ “Đột ngột” gặp lại cố nhân: “vầng trăng” ? Nhân vật trữ tình gặp lại ánh trăng trong tình huống nào?
13. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: 2. Vầng trăng hiện tại. 3. Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ. Ngửa mặt lên nhìn mặt - Tư thế: “ngửa mặt” ->nhìn nhận lại có cái gì rưng rưng những giá trị đã từng bị lãng quên. như là đồng là bể - Tâm trạng: Xúc động không nói được như là sông là rừng lên lời, thổn thức đến xót xa, có phần thành kính. - NT: + so sánh, điệp ngữ, từ nhiều nghĩa => Nhấn mạnh, khắc sâu những hình ảnh của quá khứ. T/g sử dụng Nhậnbiện xét tưpháp thế NTvà tâmgì? trạng, Tác cảmdụng? xúc của tác giả?
14. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: 2. Vầng trăng hiện tại. 3. Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ. “Trăng cứ tròn vành vạnh - Vầng trăng là hình ảnh tượng trưng: kể chi người vô tình => Vẻ đẹp quá khứ tròn, đầy đặn. Trăng ánh trăng im phăng phắc im lặng, nghiêm khắc,nhắc nhở, trắch đủ cho ta giật mình.” móc. -T/g “giật mình”: Tự nhắc nhở mình, ăn năn, hối hận. Tại sao T/g lại giật Hình ảnh vầng - NT mình?đối lập: Quan Tư thế, sát tâm khổ trạng của trăng tròn và vầngtrên trăng và khổvà con này người ta thấy im phăng phắc T/g sử dụng biện pháp có ý nghĩa gì? NT gì? Tác dụng?
15. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: 2. Vầng trăng hiện tại. 3. Cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ. Ý nghĩa khái quát 4. Ý nghĩa, chủ đề của văn bản. của bài thơ? Bài Nhắc nhở thấm thía về thái độ,thơ tình là cảmlời nhắn đối với gửi những - Ý nghĩa: năm tháng quá khứ gian lao, nghĩađến ai? tình, Chủ với đề thiên bài nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu.thơ nói về vấn đề gì? - Tác giả Nhắc nhở: - Thế hệ đã đi qua chiến tranh - Mọi người Chủ đề: Uống nước nhớ nguồn.
16. Tiết 58- Văn bản: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy) I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết văn bản: III. Tổng kết: Nêu những giá 1. Nghệ thuật: trị nghệ thuật - Kết hợp hài hoà, tự nhiên giữa tự sự và trữ tình.tiêu biểu của bài -Giọng thơ tâm tình bằng thể thơ năm chữ thơ? -Nhịp thơ khi trôi chảy, tự nhiên, nhịp nhàng theo lời kể, -Kết cấu, giọng điệu của bài thơ có tác dụng làm nổi bật chủ đề, tạo nên tính chân thực, chân thành. -Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: So sánh, nhân hoá, điệp ngữ, đối lập.
17. Qu¸ khø 2. Nội dung: T×nh nghÜa Ngì kh«ng - Mạch cảm xúc tri kØ bao giê quªn của bài thơ: HiÖn t¹i VÇng tr¨ng V« t×nh Tr¨ng trßn l·ng quªn Ngêi Suy ngÉm Trßn vµnh v¹nh GiËt m×nh Im ph¨ng ph¾c →Thñy chung, → tù hoµn vÞ tha thiÖn Tù nh¾c nhë m×nh vµ cñng cè ë ngêi ®äc th¸i ®é sèng “uèng níc nhí nguån”
18. Caâu 1: Tại sao aùnh trăng im phăng phắc lại laøm cho ta giật mình ? A Vì ta vốn hay giật mình B Vì trăng ñaõ gợi lại kỷ niệm xưa VÌ ta đaõ khoâng phải maø trăng thì C rộng lượng HEÁT GIÔØ D Vì trăng rất cao vaø rất xa 12543
19. Caâu 2: Baøi thô “Aùnh traêng” ñaõ ñeå laïi trong taâm hoàn ngöôøi ñoïc nhöõng baøi hoïc thaám thía naøo veà ñaïo lí? A Soáng aân nghóa, thuyû chung B Bao dung vaø ñoä löôïng Khoâng ñöôïc voâ ôn, thay loøng C ñoåi daï HEÁT GIÔØ D Caû A,B,C 12543
20. Caâu 3. Từ mặt ở caâu thơ “ngửa mặt leân nhìn mặt” laø hiện tượng: A Từ đồng âm B Từ trai nghĩa C Từ nhiều nghĩa HEÁT3 GIÔØ D Từ đồng nghĩa 1254
21. Caâu 4. YÙ nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong baøi thơ laø: Laø thế giới thieân nhieân A hồn nhieân, tươi maùt. Biểu tượng cho quaù khứ B nghĩa tình, trọn vẹn Nhắc nhở đạo lí uống nước C nhớ nguồn HEÁT GIÔØ D Cả a, b, c đều đuùng 12543
22. BiÓu6.7.Sù2. C©u4. 1.3.HåihiÖn Ph imth¬HäNh©n ¬ngchiÕncña “lÆngtªn®ét5. nhµ thøcvËtT ngét ×thËttranhcñanh th¬ tr huèngbiÓu vÇng÷tr cñatr ë¨tíc× ngrõngnh sùtr®¹tnhµ bÊt® ¨trong îc“ng im /chÝnh VÇngngêth¬diÔntrßn ph bµi¨ NguyÔnx¶y”ng sö trt¶cña ¨ph¾c th¬ dông b»ngngra bµi ?thµnh”lµ cña Duybpnttõ th¬ nµotr ?nµo¨ ng? ?? ?? 1 n g u y Ô n d u y n h u Ö 13 2 t r i k Ø 5 3 v Ç n g t r ¨ n g 9 4 t ù s ù 4 5 m Ê t ® i Ö n 612345 7 6 ® ¶ o n g ÷ 6 7 p h ¨ n g p h ¾ c 9 h i g © m n t i XÕp l¹i g i Ë t m × n h 8 ¤
23. IV. Luyện tập Câu 2: So sánh ý nghĩa của hình ảnh ánh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu và “Ánh trăng” của Nguyễn Duy ? Đồng chí Ánh trăng Hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên -ánh trăng - Giống nhau để khai thác xây dựng hình ảnh thơ - Ánh trăng là biểu tượng cho - Khơi nguồn cho việc bày vẻ đẹp và sức mạnh của tình tỏ thái độ, tình cảm của con đồng chí ở người chiến sĩ người với hiện tại và quá Khác nhau trong kháng chiến chống Phápkhứ - Là hình tượng thơ đậm chất - Là hình ảnh để nhà thơ thể lãng mạn trong thơ Chính Hữu hiện chủ đề bài thơ : “uống và thơ ca kháng chiến nước nhớ nguồn”
24. 1. Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong “Ánh trăng”,  em hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành một bài tâm sự ngắn? 2. Soạn bài sau: văn bản Làng của Kim Lân. - Đọc văn bản và tóm tắt văn bản - Soạn bài theo câu hỏi trong sách giáo khoa.