Bài giảng Ngữ văn 9 - Tìm hiểu chung về nghị luận xã hội (tiếp)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tìm hiểu chung về nghị luận xã hội (tiếp)

1. TIẾT 100: TÌM HiỂU CHUNG VỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI ( tiếp)
2. I. Tìm hiểu bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lí Văn bản: TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ti phải trả cho ông 10.000 đôla. Nhiều người cho Xten –mét –xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten – mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đôla. Tiền tìm ra chỗ vạch đường thẳng ấy là 9999 đôla”. Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không!?
3. Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! ( Hương Tâm)
4. TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi Đoạn 1: Mở bài tiếng : “ Tri thứ là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế Nêu vấn đề:giá trị của tri giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một tư tưởng thức và vai trò của rất sâu sắc. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. người trí thức Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ti phải trả cho ông 10.000 đôla. Nhiều người cho Xten –mét –xơ là tham, bắt Đoạn 2 bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đôla. Tiền tìm ra chỗ vạch đường thẳng ấy là 9999 đôla”. Rõ ràng người có tri thức Thân thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được bài không!? Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm Đoạn 3 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, Giải quyết vấn đề: nhà toán học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng chứng mình và khẳng định sức mạnh của tri các ngành quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. thức Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý Đoạn 4: Kết bài trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc Kết thúc vấn đề: Phê thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu phán những biểu hiện mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải không coi trọng tri thức có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực!
5. NHỮNG CÂU MANG LUẬN ĐIỂM - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Đ1 - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. Đ2 - Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Đ3 - Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. - Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức Đ4 - Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực!
6. BỐ CỤC: 3 phần NHỮNG CÂU MANG LUẬN ĐIỂM - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. - Mở bài ( đoạn 1): Nêu vấn đề nghị - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng luận ( tri thức là sức mạnh và người có vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức tri thức là người có sức mạnh). thì người ấy có được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. - Thân bài ( đoạn 2,3): Chứng minh - Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm làm rõ vấn đề nghị luận : Tri thức là được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. sức mạnh. - Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. - Kết bài ( đoạn 4): Phê phán một số - Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng người không biết coi trọng tri thức, sử tri thức dụng tri thức không đúng chỗ - Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! Lập luận chứng minh Chỉ ra chỗ đúng (sai) của tư tưởng 15 16
7. * Lập luận chứng minh: -Đưa ví dụ về việc công ty Pho sửa máy “ Tiền tìm ra chỗ để vạch đúng đường ấy giá:9.999 đôla” -=> Giá trị của tri thức - Đưa dẫn chứng về các nhà tri thức: + Trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ: Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ Đàm Trung Đôn, Vũ Đình Cự xây dựng ngành quân giới, y tế ; phá thủy lôi nổ chậm của địch góp phần đưa cuộc kháng chiến thành công. + Ngày nay: các nhà khoa học Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng đã lai tạo giống lúa mới góp phần tăng sản lượng nông nghiệp => khẳng định vai trò của người tri thức 14
8. GHI NHỚ - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống, của con người. - Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích, để chỉ ra chỗ đúng ( hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết. - Về hình thức, bài viết phải có bố cục ba phần; có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động.
9. 3 phút *Nghị luận về một sự việc, hiện *Nghị luận về một vấn đề tư tượng tưởng, đạo lí - Xuất phát từ thực tế đời sống - Dùng giải thích, chứng minh, ( các sự việc, hiện tượng) mà phân tích Làm sáng tỏ các rút ra những vấn đề tư tưởng tư tưởng, đạo lí quan trọng ( Sự việc, hiện tượng là xuất đối với đời sống con người . phát điểm; tư tưởng là vấn đề ( tư tưởng là xuất phát điểm) rút ra).
10. II. LUYỆN TẬP THỜI GIAN LÀ VÀNG Ngạn ngữ có câu:Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian thì không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá. Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp thời chữa chạy thì sống, để chậm thì chết. Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại. Thời gian là tiền. Trong kinh doanh, sản xuất hàng hoá đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ. Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được. Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. ( Phương Liên) 18
11. Câu hỏi: a) Văn bản trên thuộc loại nghị luận nào? b) Văn bản nghị luận về vấn đề gì ? Chỉ ra luận điểm chính của nó. c) Phép lập luận chủ yếu trong bài này là gì? Cách lập luận trong bài có sức thuyết phục như thế nào?
12. BT VẬN DỤNG LÒNG BIẾT ƠN CỦA CON NGƯỜI TRONG CUỘC SỐNG ĐẠO LÍ: - ĂN QUẢ NHỚ KẺ TRỒNG CÂY -UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN - Đưa ra những nhận xét, đánh giá ( Luận điểm) - Lập luận giải thích, chứng minh, phân tích để làm rõ chỗ đúng( hay sai) của tư tưởng, đạo lí
13. Hướng dẫn ở nhà - Tìm các luận điểm : “ Lòng biết ơn của con người trong cuộc sống” - Tìm hiểu thêm các bài nghị luận - tập phân tích để khắc sâu kiến thức đã học.