Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Đọc văn: Chiến thắng Mtao-Mxây

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Đọc văn: Chiến thắng Mtao-Mxây

1. I. GIỚI THIỆU CHUNG 1. Khái niệm (SGK trang 17) - Có 2 loại sử thi: + Sử thi thần thoại: Đẻ đất đẻ nước (Mường) + Sử thi anh hùng: Đăm Săn, Xing Nhã, Khinh Dú (Ê đê) +Sử thi Đăm Săn: là tác phẩm tiêu biểu cho loại sử thi anh hùng Tây Nguyên. Hình thức diễn xướng: một người kể – hát (thường là các già bản) một mình vừa kể vừa diễn tất cả các vai bằng các giọng điệu khác nhau bên bếp lửa nhà rông.
2. - Tóm tắt : + Về làm chồng 2 chị em Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn trở thành tù trưởng giàu mạnh. + Đăm Săn đánh các tù trưởng khác đến cướp vợ mình, chiến thắng và trở nên giàu mạnh hơn. + Chặt cây thần, 2 vợ chết, Đăm Săn lên trời nhờ trời cứu sống vợ. + Đăm Săn lại lên hỏi con gái của Trời – nữ thần Mặt Trời làm vợ và bị từ chối. + Trên đường trở về, Đăm Săn bị chết ngập trong rừng sáp đen. + Hồn Đăm Săn biến thành con ruồi đầu thai vào chị gái sinh ra Đăm Săn cháu tiếp nối sự nghiệp cậu mình.
3. 3. Đoạn trích : Chiến thắng Mtao Mxây a) Vị trí đoạn trích: Nằm ở đoạn giữa tác phẩm, viết về đề tài chiến tranh. b) Tóm tắt: - Đăm Săn khiêu chiến và Mtao Mxây đáp lại. - Mtao Mxây múa khiên vụng về. - Đăm Săn đâm trúng nhưng áo của Mtao Mxây không thủng. - Được ông Trời bày kế và giết được kẻ thù. Đăm Săn chiến thắng, thu phục nô lệ và mở tiệc ăn mừng. c) Đại ý: Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Đăm Săn đã chiến thắng, thu phục tôi tớ của kẻ thù, mở tiệc ăn mừng, thể hiện niềm tự hào.
4. ĐUA VOI NHÀ GIÀ LÀNG RÔNG
5. II. Đọc – Hiểu văn bản 1. Nguyên nhân xảy ra cuộc chiến: - Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn. - Để bảo vệ danh dự của bản thân và bộ tộc, giữ gìn hạnh phúc gia đình, Đăm Săn đã chiến đấu đánh lại kẻ thù.  Thể hiện tinh thần thượng võ của người anh hùng.
6. 2. Diễn biến cuộc đọ sức a) Đăm Săn thách đấu Đăm Săn Mtao Mxây • Đến tận nhà kẻ thù thách • Bị động, sợ hãi trước đấu (chủ động). Đăm Săn • Dùng những lời nói khích, dụ Mxây ra khỏi nhà, • Lúc đầu huênh hoang, xuống đất đấu tay đôi với ngạo nghễ, lời lẽ khiêu mình (thách đọ dao, doạ khích (tay ta còn đang bận phá sàn, đốt nhà, coi khinh ôm vợ 2 chúng ta). kẻ thù không bằng con lợn, • Sau đó: run sợ, buộc phải con trâu, không thèm đánh đi ra. (Sợ bị đâm lén; Hình trộm lúc Mxây đi xuống) dáng Mxây dữ tợn và hung • Thái độ quyết liệt, dứt hãn nhưng lại tần ngần, do khoát. dự).  khí thế hiên ngang, bản lĩnh tự tin, cứng cỏi.  Kẻ hèn nhát, xảo quyệt
7. b) Vào cuộc chiến  Hiệp một : Đăm Săn Mtao Mxây l Khiêu khích để Mxây l Bị khiêu khích, quá tự tin múa trước. vào bản thân. l Đứng im bình tĩnh, l Múa khiên như trò chơi, thản nhiên, mỉa mai kẻ khiên “kêu lạch xạch như thù. quả mướp khô”,khoe khoang, khoát lát.  Chủ động, tự tin, biết  Kém cỏi, tự cao tự đại, người biết ta. không tự biết mình.
8.  Hiệp hai, ba Đăm Săn Mtao Mxây l Đăm Săn múa trước vừa l Bỏ chạy, bước cao bước khoẻ, vừa đẹp: “vượt đồi thấp, chém trượt khoeo chân tranh, đồi lồ ô, chạy vun kẻ thù, chỉ trúng cái chão cột vút qua phía đông, phía trâu  xuống sức tây”. l Đớp được miếng trầu  l Nhờ Hơ Nhị quăng miếng càng mạnh, múa càng đẹp trầu nhưng không đớp được hơn. l Đâm vào người Mtao Mxây nhưng không thủng. Thấm mệt, vừa chạy, vừa ngủ. l  Yếu sức, hèn hạ  Nhanh nhẹn, mạnh hơn hẳn kẻ thù
9.  Hiệp bốn l Được ông Trời mách bảo l Giáp sắt trở thành vô (dùng chày mòn ném vào dụng vì chày mòn đâm vành tai kẻ thù). vào vành tai (chỗ hiểm). l Làm theo: l Tháo chạy, cùng đường, + Đuổi Mtao Mxây quanh ngã lăn quay ra đất. chuồng lợn, phá tan l Giả đối cầu xin tha mạng chuồng lợn, chuồng trâu, (làm lễ cầu phúc cho dồn Mtao Mxây ngã lăn thêm một trâu, một voi). quay ra đất. l Bị giết chết. + Hỏi tội cướp vợ, giết chết Mxây, chặt đầu bêu ngoài đường.  Chiến thắng, xứng đáng là một anh hùng.  Thất bại thảm hại.
10. Sự can thiệp của miếng trầu thần linh, chiếc chày thần linh có ý nghĩa gì? l Biểu trưng cho sự giúp đỡ của cộng đồng để Đăm Săn thực hiện ý nguyện: cứu vợ, chiến thắng một tù trưởng để làm giàu cho buôn làng mình.
11. 3. Kết quả cuộc đọ sức Đăm Săn dành thắng lợi, cứu được vợ, bảo vệ hạnh phúc gia đình, mở rộng bờ cõi làm nổi uy danh của cộng đồng. - Thu phục tôi tớ và dân làng:  Đăm Săn xứng đáng là tù trưởng của dân làng, họ đặt niềm tin và ủng hộ tuyệt đối.  Ý chí thống nhất của toàn thể cộng đồng Ê đê. - Sau khi thu phục tôi tớ: mở tiệc mừng công + Số lượng người đông đúc: dân làng khắp mọi nơi, các tù trưởng khác cũng đến. + Cách ăn mừng: nhộn nhịp, tưng bừng. + Thời gian kéo dài, không gian mở rộng.  Không khí tưng bừng như ngày hội.  Đăm Săn - người anh hùng lý tưởng với vẻ đẹp hình thể, tầm vóc lẫn chiến công.
12. III. Tổng kết Ghi nhớ SGK trang 36
13. III.LUYỆN TẬP lTheo em động cơ nào thôi thúc Đăm Săn chiến đấu và chiến thắng kẻ thù? Vì danh dự, hạnh phúc riêng, sự thịnh vượng cho bộ tộc. Đăm Săn được tôn vinh là anh hùng chiến trận, anh hùng văn hóa trong tình yêu, xả thân vì lợi ích, sự phát triển của cộng đồng.