Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 10+11: Đọc văn: Chiến thắng Mtao-Mxây - Hồ Thị Liễu

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 10+11: Đọc văn: Chiến thắng Mtao-Mxây - Hồ Thị Liễu

1. LỚP 10/9 GVGD: HỒ THỊ LIỄU
2. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
3. ĐUA VOI NHÀ GIÀ LÀNG RÔNG
4. Ngôi nhà của người Ê Đê
5. MỘT TÙ TRƯỞNG NGƯỜI Ê ĐÊ
6. Tiết 10-11 Trích Đăm Săn- sử thi Tây Nguyên
7. I. TÌM HIỂU CHUNG 1.Vài nét về sử thi - Khái niệm(SGK trang 17) - Phân loại:Có 2 loại sử thi: + Sử thi thần thoại: Đẻ đất đẻ nước (Mường) + Sử thi anh hùng: Đăm Săn, Xing Nhã, Khinh Dú (Ê đê) +Sử thi Đăm Săn: là tác phẩm tiêu biểu cho loại sử thi anh hùng Tây Nguyên. - Hình thức diễn xướng: một người kể – hát (thường là các già bản) một mình vừa kể vừa diễn tất cả các vai bằng các giọng điệu khác nhau bên bếp lửa nhà rông.
8. 2. Tóm tắt sử thi Đăm săn: + Về làm chồng 2 chị em Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn trở thành tù trưởng giàu mạnh. + Đăm Săn đánh các tù trưởng khác đến cướp vợ mình, chiến thắng và trở nên giàu mạnh hơn. + Chặt cây thần, 2 vợ chết, Đăm Săn lên trời nhờ trời cứu sống vợ. + Đăm Săn lại lên hỏi con gái của Trời – nữ thần Mặt Trời làm vợ và bị từ chối. + Trên đường trở về, Đăm Săn bị chết ngập trong rừng sáp đen. + Hồn Đăm Săn biến thành con ruồi đầu thai vào chị gái sinh ra Đăm Săn cháu tiếp nối sự nghiệp cậu mình.
9. 3. Đoạn trích : Chiến thắng Mtao Mxây a) Vị trí đoạn trích: Nằm ở đoạn giữa tác phẩm, viết về đề tài chiến tranh. b) Tóm tắt: - Đăm Săn khiêu chiến và Mtao Mxây đáp lại. - Mtao Mxây múa khiên vụng về. - Đăm Săn đâm trúng nhưng áo của Mtao Mxây không thủng. - Được ông Trời bày kế và giết được kẻ thù. Đăm Săn chiến thắng, thu phục nô lệ và mở tiệc ăn mừng. c) Đại ý: Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Đăm Săn đã chiến thắng, thu phục tôi tớ của kẻ thù, mở tiệc ăn mừng, thể hiện niềm tự hào.
10. II. Đọc – Hiểu văn bản 1. Nguyên nhân xảy ra cuộc chiến: - Mtao Mxây cướp vợ của Đăm Săn. - Để bảo vệ danh dự của bản thân và bộ tộc, giữ gìn hạnh phúc gia đình, Đăm Săn đã chiến đấu đánh lại kẻ thù.  Thể hiện tinh thần thượng võ của người anh hùng.
11. THẢO LUẬN NHÓM Nêu diễn biến và kết quả cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao NHÓM Mxây? HIỆP 1 1 2 2 3 3 4 4
12. 2. Diễn biến cuộc đọ sức  Hiệp một : Đăm Săn Mtao Mxây l Khiêu khích để Mxây l Bị khiêu khích, quá tự tin múa trước. vào bản thân. l Đứng im bình tĩnh, l Múa khiên như trò chơi, thản nhiên, mỉa mai kẻ khiên “kêu lạch xạch như thù. quả mướp khô”,khoe khoang, khoát lát.  Chủ động, tự tin, biết  Kém cỏi, tự cao tự đại, người biết ta. không tự biết mình.
13.  Hiệp hai, ba Đăm Săn Mtao Mxây l Đăm Săn múa trước vừa l Bỏ chạy, bước cao bước khoẻ, vừa đẹp: “vượt đồi thấp, chém trượt khoeo chân tranh, đồi lồ ô, chạy vun kẻ thù, chỉ trúng cái chão cột vút qua phía đông, phía trâu  xuống sức tây”. l Đớp được miếng trầu  l Nhờ Hơ Nhị quăng miếng càng mạnh, múa càng đẹp trầu nhưng không đớp được hơn. l Đâm vào người Mtao Mxây nhưng không thủng. Thấm mệt, vừa chạy, vừa ngủ. l  Yếu sức, hèn hạ  Nhanh nhẹn, mạnh hơn hẳn kẻ thù
14.  Hiệp bốn l Được ông Trời mách bảo l Giáp sắt trở thành vô (dùng chày mòn ném vào dụng vì chày mòn đâm vành tai kẻ thù). vào vành tai (chỗ hiểm). l Làm theo: l Tháo chạy, cùng đường, + Đuổi Mtao Mxây quanh ngã lăn quay ra đất. chuồng lợn, phá tan l Giả đối cầu xin tha mạng chuồng lợn, chuồng trâu, (làm lễ cầu phúc cho dồn Mtao Mxây ngã lăn thêm một trâu, một voi). quay ra đất. l Bị giết chết. + Hỏi tội cướp vợ, giết chết Mxây, chặt đầu bêu ngoài đường.  Chiến thắng, xứng đáng là một anh hùng.  Thất bại thảm hại.
15. Sự can thiệp của miếng trầu thần linh, chiếc chày thần linh có ý nghĩa gì? l Biểu trưng cho sự giúp đỡ của cộng đồng để Đăm Săn thực hiện ý nguyện: cứu vợ, chiến thắng một tù trưởng để làm giàu cho buôn làng mình.
16. 2.Hình tượng Đăm Săn trong tiệc ăn mừng chiến thắng a.Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn với tôi tớ, dân làng Mtao Mxây -Ba lần đối thoại: Dân làng Mtao Mxây tình nguyện, nể trọng, kính phục theo Đăm Săn Đăm Săn đã thu phục được lòng dân
17. 2.Hình tượng Đăm Săn trong tiệc ăn mừng chiến thắng a.Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn với tôi tớ, dân làng Mtao Mxây Lòng mến phục, thái độ tin tưởng tuyệt đối mà mọi người dành cho Đăm Săn
18. 2.Hình tượng Đăm Săn trong tiệc ăn mừng chiến thắng a.Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn với tôi tớ, dân làng Mtao Mxây *Hình ảnh đoàn người trở về Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối . Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước.
19. 2.Hình tượng Đăm Săn trong tiệc ăn mừng chiến thắng b.Quang cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng: Ơ các con, ơ các con, hãy đi lấy rượu bắt trâu! Rượu năm ché, trâu dâng một con để cúng thần, cáo tổ tiên, cầu sức khỏe cho ta mới đi đánh kẻ thù, bắt tù binh, xéo nát đất đai một tù trưởng nhà giàu về. Rượu bảy ché, trâu bảy con để dâng thần, cầu cho ta bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, không ai bì kịp. Hỡi anh em trong nhà, hỡi bà con trong làng, xin mời tất cả đến với ta!
20. 2.Hình tượng Đăm Săn trong tiệc ăn mừng chiến thắng b.Quang cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng: Thế là, bà con xem, nhà Đăm Săn đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Các khách tù trưởng đều từ phương xa đến. Chàng mở tiệc ăn uống linh đình, thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen hết ống le, thịt dê ăn đến cháy đen hết ống lồ ô, máu bò máu trâu đọng đen khắp sàn hiên, dây cồng dây chiêng giăng như mạng nhện, chỉ vàng,chỉ đỏ như hoa dam piết. Cảnh đó, đời ông bác ông cậu xưa làm gì có!
21. Nhận xét quang cảnh buổi tiệc?
22. 2.Hình tượng Đăm Săn trong tiệc ăn mừng chiến thắng b.Quang cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng: * Quang cảnh: -Vật chất: giàu có -Bạn bè: đông đúc -Tôi tớ : chật ních cả nhà -Tiệc tùng: linh đình -Âm thanh: tiếng chiêng, tiếng cồng rộn rã, vui nhộn. => Cuộc sống thịnh vượng, giàu có, sung túc, hùng mạnh.
23. b.Quang cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng: * Hình ảnh Đăm Săn: -Trang phục: -Ngoại hình: -Hành động: - Khí chất:
24. b.Quang cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến* Hình ảnhthắng Đăm: Săn: -Trang phục: Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, đủ giáo gươm. -Ngoại hình: Chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa. Đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch ăn hoa tre Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ. -Hành động: Uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán. - Khí chất: Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ.
25. b.Quang cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng: * Quang cảnh: * Hình ảnh Đăm Săn: Bản lĩnh, khí phách, trí tuệ và sức vóc hơn người.
26. Ca ngợi người anh hùng Đăm Săn nổi bật giữa cộng đồng, thị tộc, không chỉ được thần linh yêu mến mà còn được nhân dân ủng hộ và tin yêu.
27. III.TỔNG KẾT 1.Nghệ thuật -Giọng văn trang trọng hào hùng, ngôn ngữ giàu hình ảnh, dùng kiểu câu cảm thán, hô ngữ, liệt kê . -Sử dụng có hiệu quả lối miêu tả song hành, đòn bẩy, thủ pháp so sánh, phóng đại, đối lập, tăng tiến . 2. Nội dung Đoạn trích khẳng định sức mạnh và ngợi ca vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn – một người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là người anh hùng mang tầm vóc sử thi của dân tộc Ê đê thời cổ đại.
28. III. Tổng kết Ghi nhớ SGK trang 36
29. III.LUYỆN TẬP lTheo em động cơ nào thôi thúc Đăm Săn chiến đấu và chiến thắng kẻ thù? Vì danh dự, hạnh phúc riêng, sự thịnh vượng cho bộ tộc. Đăm Săn được tôn vinh là anh hùng chiến trận, anh hùng văn hóa trong tình yêu, xả thân vì lợi ích, sự phát triển của cộng đồng.