Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 34: Đọc văn: Tỏ lòng (Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 10 - Tiết 34: Đọc văn: Tỏ lòng (Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão)

1. Tiết 34: ( ThuËt hoµi ) Phạm Ngũ Lão
2. I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả - Phạm Ngũ Lão (1255-1320) là danh tướng thời Trần. - Ông là người “văn võ toàn tài”, có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông. v TácTác phẩmphẩm :: ++ ThuËtThuËt hoµihoµi ++ ViÕngViÕng Th­îngTh­îng t­íngt­íng quècquèc c«ngc«ng H­ngH­ngđđ ¹o¹o đđ¹i¹i V­¬ngV­¬ng
3. 2. T¸c phÈm: a. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Bài thơ ra đời trong không khí quyết chiến quyết thắng giặc Mông-Nguyên của quân đội nhà Trần. b. Nhan ®Ò: - ThuËt: KÓ, bµy tá Bµy tá nçi lßng - Hoµi : Mang trong lßng Đề tài quen thuộc của VHTĐ : “nói chí” c. Thể loại và bố cục: * ThÓ lo¹i: ThÊt ng«n tø tuyÖt đ­êng luËt * Bố cục: 2 c©u ®Çu: Hình tượng con ng­êi vµ qu©n ®éi thêi TrÇn 2 phÇn 2 c©u ®Çu: Hình tượng con ng­êi vµ qu©n ®éi thêi TrÇn 2 c©u cuèi: Nçi lßng cña t¸c gi¶
4. II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN 1.Hai câu đầu: Hình tượng con người và quân đội thời Trần a.Câu 1: Hình tượng người tráng sĩ. Hành sóc giang san kháp kỉ thu - Hành động: “Hoành sóc” Tư thế hiên ngang, vững chãi, (cầm ngang “ngọn giáo) -Tầm vóc: sẵn sàng chiến đấu +Không gian: giang sơn”(non sông, đất nước) rộng lớn +Thời gian:“kháp kỉ thu”(mấy mùa thu) Dài lâu, không hạn định hành động, tầm vóc của người tráng sĩ lớn lao, kì vĩ, sánh cùng trời đất Dựng lên chân dung người tráng sĩ vệ quốc thuở “bình Nguyên” hùng dũng, hiên ngang, oai phong, lẫm liệt, mang tầm vóc vũ trụ.
5. b.Câu 2: Hình tượng quân đội thời Trần Tam quân tì hổ khí thôn ngưu - Hình ảnh: “tam quân”(ba quân) Tượng trưng: quân đội-dân tộc thời Trần - Thủ pháp: So sánh phóng đại: + Tì hổ (như hổ báo) Cụ thể hóa sức mạnh thể chất của toàn dân tộc: Vô địch, phi thường. Khí thế nuốt trôi trâu + Khí thôn ngưu Khí thế át sao Ngưu Khái quát hóa sức mạnh tinh thần của dân tộc: Sức mạnh tiến công như vũ bão, thần tốc,khí thế “xung thiên”, quyết chiến quyết thắng mọi kẻ thù xâm lược Thể hiện sự ngợi ca, niềm tự hào về sức mạnh dân tộc.
6. Giặc Mông-Nguyên xâm lược
7. Trận Vân Đồn của Trần Khánh Dư, quân ta thắng lớn
8. Trận Tây Kết-Hưng Đạo Vương chém đầu Toa Đô
9. Trận Vạn Kiếp-Hưng Đạo Vương cùng các tướng đại thắng
10. Trận biên giới-Phạm Ngũ Lão cùng các tướng phục kích Thoát Hoan
11. Trận trên sông Bạch Đằng 1288
12. Kháng chiến thắng lợi
13. ØNgôn từ hàm súc, hình ảnh hoành tráng,NT so sánh, phóng đại + giọng điệu hào hùng thể hiện sinh động hình tượng người tráng sĩ lồng trong hình tượng dân tộc mang ý nghĩa khái quát, gợi lên hào khí dân tộc thời Trần - “Hào khí Đông A”
14. Hào khí Đông A: Tâm hồn, khí phách dân tộc thời Trần + Tư tưởng độc lập tự cường, tự hào dân tộc + Ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ thù xâm lược Đây còn là lối chơi chữ: Chữ “Đông” + boä A = chữõ “Trần” Hào khí Đông A: Hào khí thời Trần
15. 2.Hai câu cuối: Nỗi lòng tác giả. a. Câu 3: Cái “chí” của người anh hùng. “Công danh nam tử còn vương nợ” Lập công: Làm nên sự nghiệp - “Công danh” Lập danh: Để lại tiếng thơm Lý tưởng sống chung của người trai thời phong kiến. - “Nợ” Ý thức về nghĩa vụ, trách nhiệm công dân với đất nước trong hoàn cảnh giặc xâm lăng Cái “chí” thể hiện ở lí tưởng sống đẹp đẽ: Quyết tâm thực hiện, hoàn thành trách nhiệm đối với đất nước.
16. b. Câu 4: Cái “tâm” của người anh hùng “Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu” Vì tự thấy kém cỏi so với Vũ hầu về tài thao lược Nỗi “thẹn” Vì chưa báo đáp được ơn vua, nợ nước Cái “tâm” thể hiện ở hoài bão cao cả: mong có được tài cao, chí lớn đóng góp cho đất nước Cái “tâm” của con người có nhân cách lớn.
17. 2.Hai câu cuối: Nỗi lòng tác giả Giọng thơ trầm lắng Hai câu thơ là lời bày tỏ niềm trăn trở về khát vọng lập công danh để thỏa “chí nam nhi” và cũng là khát vọng được đem tài trí “tận trung báo quốc”-Lẽ sống lớn của con người thời đại Đông A.
18. III. TỔNG KẾT 1. NGHỆ THUẬT: - Ngôn từ cô đọng, hàm súc, thiên về thủ pháp gợi, gây ấn tượng. - Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi: + Xây dựng hình tượng lớn lao, kì vĩ. + Hào khí thời đại, tầm vóc, chí hướng của người anh hùng. - Hình ảnh giàu sức biểu cảm. 2. NỘI DUNG: Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc.
19. Baøi taäp cuûng coá : Choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát cho töøng caâu hoûi döôùi ñaây : Caâu 1: Nhöõng taùc phaåm cuûa taùc giaû Phaïm Nguõ Laõo laø A. “Toû loøng” vaø “Caùo beänh baûo moïi ngöôøi”. B. “Toû loøng” vaø “Caûnh ngaøy heø”. C.C “Toû loøng” vaø “Vieáng Thöôïng töôùng quoác coâng Höng Ñaïo Ñaïi Vöông”. D. “Toû loøng” vaø “Phoø giaù veà kinh”.
20. Caâu 2: Chuû theå tröõ tình cuûa “Toû loøng” laø : A. moät nhaø nho. B. moät nhaø sö. C. moät nhaø vua. DD. moät vò töôùng. Caâu 3: Hình aûnh “Hoaønh soùc” theå hieän : A. khí theá suïc soâi. B. tö theá hieân ngang. C. loøng can ñaûm. D. yù chí maïnh meõ.
21. Caâu 4: Cuïm töø “khí theá nuoát troâi traâu” ñöôïc hieåu laø: A. khí phaùch maïnh meõ. B. khí phaùch anh huøng. C. khí phaùch laõo luyeän. D. khí phaùch hieân ngang. Caâu 5: Baøi “Toû loøng” gôïi cho em caûm nhaän ñöôïc: AA. Lyù töôûng cuûa ngöôøi trai treû thôøi Traàn. B. YÙ chí saét ñaù cuûa con ngöôøi thôøi Traàn. C. Öôùc mô coâng haàu, khanh töôùng cuûa con ngöôøi thôøi Traàn. D. YÙ nguyeän veà söï hy sinh cuûa con ngöôøi thôøi Traàn