Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 86: Trao duyên

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 86: Trao duyên

1. Tiết: 86 T R A O D U Y Ê N (Trích “Truyện Kiều” Nguyễn Du
2. I. Đọc hiểu tiểu dẫn 1 Vị trí đoạn trích: + Từ câu 723 - 756/ 3254 - Phần đầu +Mở đầu cho “đoạn trường tân “Truyện Kiều” thanh” 15 năm lưu lạc của Thuý Kiều. - Khi gia đình + Kiều quyết định bán mình chuộc cha. + Đành xa lìa người trai đã thề nguyền, Kiều gặp đính ước. sự biến + Trao duyên cho em là Thuý Vân.
3. 2. Nhan đề: Trao duyên - Lạ, bất bình thường. - Nhan đề gây cho ta nhiều băn khoăn: Tại sao lại Trao duyên? Trao đi một tình yêu đẹp, thiêng liêng, chung thủy => Phản ánh được một nghịch cảnh éo le, một bi kịch đầy nước mắt.
4. Một mình nàng, ngọn đèn khuya Áo đầm giọt tủi, tóc se mái sầu Nỗi riêng riêng những bàn hoàn Dầu trong trắng đĩa lệ tràn tấm khăn
5. Nghĩ đâu rẽ cửa chia nhà tự tôi Vì ta khăng khít cho người dở dang
6. Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân Trong đèn, nghé án, ân cần an ủi
7. Cậy em, em có chịu lời, Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
8. Kể từ khi gặp chàng Kim Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề
9. Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa
10. Bản chữ Nôm đoạn trích “Trao Duyên” Ông Vũ Văn Kính khảo lục
11. II- Đọc hiểu văn bản 1. Đọc: -Nhịp điệu chậm, giọng tha thiết, càng về sau càng khẩn thiết, nghẹn ngào 2. Bố cục :
12. Gợi ý tìm bố cục * Cuộc trao duyên: Thuý Kiều Trực tiếp Gián tiếp Thuý Vân Trả lời: Đoạn 1 :Thuý Kiều - Thuý Vân Kim Trọng Đoạn 2: Thuý Kiều - Kim Trọng
13. “Cậy em, em có chịu lời, 1. Thuý Kiều trao duyên cho Thuý Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa. Vân Giữa đường đứt gánh tương tư, Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em. -Đặt vấn Kể từ khi gặp chàng Kim, đề thuyết Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề. phục để Sự đâu sóng gió bất kì, trao Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai. duyên Ngày xuân em hãy còn dài, (12 câu) Xót tình máu mủ thay lời nước non. Chị dù thịt nát xương mòn, Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây. Chiếc vành với bức tờ mây, - Trao kỷ Duyên này thì giữ vật này của chung. vật (6 câu) Dù em nên vợ nên chồng, Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên. Mất người còn chút của tin, Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.
14. Mai sau dù có bao giờ, Đốt lò hương ấy so tơ phím này. - Thuý Kiều Trông ra ngọn cỏ lá cây, tâm sự với Thấy hiu hiu gió thì hay chị về. Thuý Vân Hồn còn mang nặng lời thề, (8câu) Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai. Dạ đài cách mặt khuất lời, Rưới xin giọt nước cho người thác oan. Bây giờ trâm gẫy gương tan, Thuý Kiều Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân ! 2. hướng Trăm nghìn gửi lại tình quân, đến Kim Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi ! Trọng trong nỗi Phận sao phận bạc như vôi ! tuyệt Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng. vọng Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang! Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!”
15. 2. Bố cục : Chia làm 2 phần - Kiều trao duyên cho Thuý Vân ( 26 câu) + Đặt vấn đề thuyết phục để trao duyên (12 câu) + Trao kỷ vật tâm sự với Thuý Vân (14 câu) -> Trao kỷ vật (6 câu) -> Tâm sự (8 câu) - Kiều hướng đến Kim Trọng trong nỗi đau tuyệt vọng (8 câu còn lại)
16. 3. Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật 3.1- Kiều trao duyên cho Thuý Vân ( 26 câu) Thảo luận nhóm: 5 phút
17. N1: Tìm và phân tích N2: Kỉ niệm về tình yêu ngôn ngữ,hành động với KimTrọng được Kiều của Kiều trong kể lại ntn qua 4 câu 4 câu thơ đầu? thơ tiếp theo? N3: Thuý Kiều đã dùng N4: Những kỉ vật mà Kiều những lí lẽ gì để thuyết trao cho Vân, tâm trạng phục Thuý Vân thay khi trao kỉ vật, tại sao lại nói: mình nối duuyên duyên thì giữ, với Kim Trọng? vật của chung?
18. 3. Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật. 3.1. Kiều trao duyên cho Thuý Vân ( 26 câu) a.Thuý Kiều đặt vấn đề trao duyên với em (12 câu đầu) */ 4 câu đầu N1: Tìm và phân tích Cậy em, em có chịu lời,ngôn ngữ,hành động Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ củathưa Kiều. trong Giữa đường đứt ghánh4 tương câu thơ tư, đầu? Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.
19. - Đoạn thơ mở ra với một tư thế lạ: Chị thỉnh cầu em và hạ mình lạy em  Báo hiệu điều không bình thường. Cậy em, em có chịu lời
20. Cậy em, em có chịu lời, Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa. Giữa đường đứt ghánh tương tư, Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em. “Cậy”: Tin tưởng mà gửi gắm, hi vọng. + Từ ngữ: “Chịu”: Bắt buộc, thông cảm mà chấp nhận. “Thưa”: Sự trang trọng Mặc em: Uỷ thác, giao phó trách nhiệm cho em thực hiện. Lời lẽ, ngôn ngữ khẩn khoản, thiết tha với tất cả niềm hi vọng, tin tưởng và gửi gắm.
21. + Hành động: Lạy, thưa -> Cử chỉ khác thường, hạ mình, van lơn, tạo không khí trang trọng cho buổi trao duyên -> Đặt Vân vào tình huống khó xử, không thể từ chối. Hàm ẩn sự biết ơn đến khắc cốt ghi tâm. + Thành Đứt gánh tương tư: sự dở dang lỡ làng của ngữ: mối tình Kim – Kiều. + Điển tích: Keo loan chắp mối tơ thừa: Kiều thấu hiểu hoàn cảnh cuả Vân. Þ Ngôn ngữ và hành động đầy sức thuyết phục khiến Vân không thể chối từ
22. * 4 câu thơ Kể từ khi gặp chàng Kim, tiếp: Khi ngàyN2: quạt Kỉ niệm ước, về khi tình đêm yêu chén thề -Kiều nhắc lại hai biến với Sự KimTrọng đâu sóng được gió bất Kiều kì, cố lớn nhất trong Hiếu tình kể lạikhôn ntn lẽ qua hai 4bề câu vẹn hai. cuộc đời mình. thơ tiếp theo? + Gặp chàng Kim, thề nguyền đính ước. -> Khi gặp, khi ngày, khi đêm -> trạng ngữ chỉ thời gian cho thấy sự gắn bó và tình cảm thiêng liêng, sâu nặng.
23. + Sóng gió bất kì: Gia đình mắc nạn. Kiều phải hi sinh tình yêu để làm tròn chữ hiếu, chữ tình đành giang dở Mong Vân hiểu mà nối duyên trả nghĩa cho Kim Trọng.
24. Ngày xuân em hãy còn dài, */ 4 câu tiếp: Thuý Xót tình máu mủ, thay lời nước non Kiều dựng lời lẽN3: để Những lí lẽ đểCh thuyếtị dù thị t nát xương mòn, thuyết phục Thuýphục ThuýVân VânNgậ mnối cườ duyêni chín suối hãy còn thơm lây. : với Kim Trọng? Nhận xét về - Ngày xuân cáchcòn dài: sử dụngEm còn ngôn ngữ trẻ, đẹp, son rỗi của Nguyễn Du - Xót tình máu mủ: Ràng buộc bằng tình ruột thịt - Thay lời nước non: Nhờ trả nghĩa, nhấn mạnh tình cảm thiêng liêng, sâu nặng - Ngậm cười chín suối còn thơm lây: Dẫu chết cũng thấy được an ủi
25. -> Thành ngữ: tình máu mủ, lời nước non, thịt nát xương mòn, ngậm cười chín suối -> Ngôn ngữ chọn lọc, chính xác, độc đáo, có sự kết hợp của cách nói của văn chương quý tộc và ngôn ngữ bình dân. à cách nói khéo léo, chặt chẽ, có lí, có tình, dùng lý trí kìm nén cảm xúc khiến Thúy Vân không thể từ chối
26. b. Thuý Kiều trao kỉ vật và dặn dò em: b1. Trao kỉ vật cho Thúy Vân Chiếc vành với bức tờ mây, Duyên nàyN4: Nhữngthì giữ kỉ vật vật nàymà Kiều của chung. Dùtrao em chonên Vân, vợ tâmnên trạng chồng, Xót ngườikhi mệnhtrao kỉ bạcvật, tạiắt saolòng lại chẳng nói: quên. Mất ngườiduyên còn thì chút giữ, của tin, Phím đàn với mảnhvật của hương chung? nguyền ngày xưa.
27. b. Thuý Kiều trao kỉ vật và dặn dò em: b1. Trao kỉ vật cho Thúy Vân - Kỉ vật được nhắc đến: Sẵn tay khăn gấm, quạt quỳ, Với Quạt ước => Nghệcành thuật thoa ấyước tức thì đổi trao lệ,tượng trưng Chén thề ÞKỉ Chénniệm hà đẹp sánh gắn giọng với quỳnh Chiếc vành Xuyến vàngtương đôi chiếc, khăn là đêm thề nguyềnmột vuông Tiên thề cùng thảo một Bức tờ mây Þ Minh chứngchương cho Phím đàn tình yêuSo lần sâu dây nặng, vũ dây văn đẹp, thiêng liêng và Mảnh hương say đắmĐài của sen Kim nối sáp, lò đào nguyền Trọng - Thúythêm Kiều. hương Vầng trăng vằng vặc giữa trời, Đinh ninh hai miệng một lời song song.
28. - Cách trao: Từng kỉ vật một “Của tin”: Vật làm tin – giữa Kim và Kiêu. “Của chung”:Của Kim Trọng, của chị, của em. “duyên thì giữ, vật của chung”: Duyên trao đi nhưng vẫn muốn níu giữ những kỉ vật tình yêu lại cho mình. Câu thơ như bẻ làm đôi Thời gian tâm lí. Còn-Mất. Xưa: Đẹp đẽ Giằng xé Riêng-Chung. Nay: Tan vỡ Hạnh phúc-Bất hạnh Sự luyến tiếc, đau đớn, bi kịch duyên trao đi mà tình không trao đươc, tình cảm át lí trí, Kiều rơi vào bế tắc, sống trong thế giới mộng mị của cái chết và âm hồn.
29. - Ý nghĩa của việc trao kỉ vật Theo em vì những lí do + Thể hiệngì màthái Kiều độ dứt trao tình. kỷ vật cho Thuý Vân? Điều đó + Để Vânchứng không tỏ bị Kiều khó xửlà người khi gặp như thế nào? chàng Kim nên trao kỷ vật làm tin. => Sự chu đáo, có lòng độ lượng và đức hi sinh, luôn lo lắng và hiểu cho người trước khi nghĩ đến mình
30. Thảo luận nhóm theo bàn: 3 phút Dựa vào bố cục, nội dung phần 1 với từ khóa: Thúy Kiều trao duyên cho Thúy Vân, em hãy thảo luận định hướng cách vẽ bản đồ tư duy tổng kết phần nội dung đã học
31. Hướng dẫn về nhà - Nắm vững nội dung bài học - Tiếp tục học và rèn luyện cách vẽ bản đồ tư duy nội dung bài học - Soạn tiết 2 bài Trao duyên, tiếp tục hoàn thiện bản đồ tư duy về nội dung bài học ở tiết sau