Bài giảng Ngữ văn lớp 11 - Tuần 23: Đọc văn: Chiều tối (Mộ - Hồ Chí Minh)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn lớp 11 - Tuần 23: Đọc văn: Chiều tối (Mộ - Hồ Chí Minh)

1. KHỞI ĐỘNG Những thông tin sau đề cập đến tập thơ nào? Của ai? -Là bảo vật của quốc gia. -Là tập nhật kí thơ viết bằng chữ hán. -Gồm 79 trang,134 bài,được dịch ra gần 20 ngôn ngữ khác nhau. -Sáng tác trong thời gian tác giả bị giam cầm trong lao tù dưới chế độ Tưởng Giới Thạch. - Trung Quốc 1942-1943. Tập ‘’Nhật ký trong tù’’ – Hồ Chí Minh
2. CHIỀU TỐI (Mộ) _Hồ Chí Minh_
3. I. TÌMTÌM HIỂUHIỂU CHUNGCHUNG 1. Tác giả - Hồ Chí Minh (1980 -1969) - Quê: Nam Đàn, Nghệ An. - Người không chỉ là một nhà chính trị lỗi lạc mà còn là một nhà văn nhà thơ lớn của dân tộc. - Phong cách nghệ thuật vừa cổ điển vừa hiện đại. (1980 – 1969)
4. I.I. TÌMTÌM HIỂUHIỂU CHUNGCHUNG 2. Tác phẩm a. Xuất xứ - Bài thơ số 31 trong tập nhật kí trong tù. b. Hoàn cảnh sáng tác - Mùa thu 1942, Bác bị chuyển lao từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo qua một vùng sơn cước vào lúc chiều tối. (1942 – 1943)
5. I.I. TÌMTÌM HIỂUHIỂU CHUNGCHUNG 3. Thể loại, bố cục - Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt. - Bố cục: 2 phần 暮 + 2 câu thơ đầu - bức tranh thiên nhiên 倦 鳥 歸 林 尋 宿 樹， + 2 câu thơ cuối - bức tranh 孤 雲 慢 慢 度 天 空。 sinh hoạt về cuộc sống 山 村 少 女 磨 包 粟，包 粟 磨 完 爐 已 烘
6. II.II. ĐỌCĐỌC HIỂUHIỂU CHICHI TIẾTTIẾT 1. Đọc *So sánh giữa phiên âm và dịch thơ Câu 2: Cô vân: chòm mây lẻ chòm mây lẻ Mạn mạn: chậm chậm, trôi lững lờ. lững lờ Bản dich: Chòm mây trôi nhẹ. Không diễn tả được vẻ đơn độc và nhịp bay chậm chậm của chòm mây.
7. Câu 3: “Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc” - Sơn thôn thiếu nữ dịch: cô em làm mất sự trang trọng của câu thơ Đường. - Dịch thừa chữ tối (trong nguyên tác không có chữ tối mà vẫn rõ ý tối nguyên tác hàm súc và kín đáo hơn). Bản dịch tuy trôi chảy nhưng làm mất đi tự nhiên và sáng tạo trong thơ Bác.
8. 2. Phân tích Bức tranh thiên a.Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên. nhiên trong hai câu đầu được miêu tả Hình ảnh tượng trưng, ước lệ: thông qua những hình ảnh nào? -Cánh chim chiều mệt mỏi đang bay về tổ. + H/ả cánh chim không gian êm đềm, tĩnh lặng của tạo vật. - Chòm mây lẻ loi, trôi chậm chậm giữa bầu trời. + H/ả chòm mây gợi nên cái bát ngát thi vị của bầu trời. Khung cảnh thiên nhiên được phác họa bằng những nét chấm phá bằng bút pháp cổ điển.
9. a. Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên cũng là bức tranh tâm trạng. - Tác giả đã sử dụng từ ngữ rất tài tình, vừa gợi tả vừa gợi cảm (quyện điểu, cô vân). - Không phải chỉ quan sát trạng thái bên ngoài mà còn cảm nhận sâu sắc trạng thái bên trong của sự vật => Cảm nhận tinh tế; tâm hồn tự do; phong thái ung dung của người chiến sĩ cách mạng.
10. Hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc qua cái nhìn trìu mến của người tù Thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên và một phong thái ung dung, tự tại. Đồng thời qua đó ta thấy được nghị lực phi thường của Bác.
11. Một bức tranh thiên nhiên mang vẻ đẹp cổ điển nhưng bình dị, gần gũi. Thiên nhiên không chỉ có hình xác mà còn có hồn, có tâm trạng. Từ đó em cảm nhận như thế nào về bức tranh thiên nhiên trong Con người hòa hợp, tương giao với thiên nhiênhai câu thơ đầu? . Hai câu đầu tả cảnh nhưng ngụ tình. Đó là cảnh ngộ và tâm trạng của người tù xa xứ - những tình cảm rất nhân bản Hai câu thơ không nói “thép” nhưng lại rất “thép”
12. b. Hai câu cuối: bức tranh cuộc sống con người Em hãy cho biết từ hai câu đầu đến hai câu cuối mạch thơ đã vận động và chuyển đổi như thế nào ? Hai câu đầu Hai câu sau Không gian: rộng (núi - Không gian: xóm núi rừng hoang vu) ấm áp Thời gian: chiều tà Thời gian: đêm tối nhưng bừng sáng ánh lửa hồng Mạch thơ có sự vận động liên hoàn. Con người nổi bật lên như là trung tâm của bức tranh “Chiều tối”.
13. b. Hai câu cuối: bức tranh cuộc sống con người Hình ảnh: * Thiếu nữ xóm núi xay ngô Cuộc sống lao động cần mẫn, bình dị Ở hai câu thơ cuối xuất hiện những * Lò than rực hồng khi ngô đã xay xonghình ảnh nào? Những hình ảnh đó Sự ấm cúng, sum họp của cuộc sống gia đình.gợi cho em những suy nghĩ gì? è Đem lại cho người đi đường lúc chiều hôm chút hơi ấm của sự sống.
14. Bếp lửa rực hồng Chiếc cối xay
15. “Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng” Điệp ngữ theo lối vắt dòng từ câu 3 sang câu 4: + Động tác lao động nặng nhọc, đều đều của cô gái đang Tâm hồn nhà cách mạng đã vươn lên hoàn xay ngôcảnh khắc nghiệt để đồng cảm với niềm vui chung, đời thường của người dân nước bạn.Hai câu thơ cuối sử dụng + Sự kiên nhẫn, bền bỉ, cuộc sống vất vả cần cù của cô gái biện pháp nghệ thuật gì? lao động trung quốc. + Sự vận chuyển của thời gian.
16. Chữ “Hồng”: nhãn tự sự vận động từ bóng tối đến sự sống và ánh sáng. Bức tranh đời sống với những nét tả thực sinh động: Lấy sáng để tả tối, lấy không gian tả thời gian (lấy lò than hồng để tả cảnh vào tối). Lấy cảnh tả tình (cảnh sinh hoạt đầm ấm của người dân niềm tin yêu vào cuộc sống).
17. •Bài thơ mang vẻ đẹp cổ điển: - Ở thể thơ tứ tuyệt hàm súc. Em hãy chỉ ra chất cổ điển và tính hiện đại trong bài thơ “Chiều tối”? - Hình ảnh đậm tính ước lệ, tượng trưng, - Bút pháp gợi tả chấm phá, cốt ghi lấy linh hồn của tạo vật. - Tư thế của nhân vật trữ tình nhàn tản, ung dung.
18. * Tính hiện đại thể hiện ở việc: Miêu tả con người như là trung tâm của bức tranh thiên nhiên. Mạch thơ vận động hướng về sự sống và ánh sáng. Tinh thần lạc quan cách mạng của nhân vật trữ tình.
19. III.III. TỔNGTỔNG KẾTKẾT 1. Nội dung Chiều tối Bức tranh thiên Bức tranh cuộc nhiên sống con người Tâm hồn tinh tế, Tình yêu con rung cảm trước Tình yêu thiên Quan sát tinh tế, người và cuộc vẻ đẹp thiên nhiên sâu sắc nhạy cảm sống nhiên Tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, và ý chí vượt lên mọi hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh
20. 2. Nghệ thuật Tiêu biểu cho phong cách thơ + Hiện đại , cổ điển + Hướng về sự vận động phát triển tới ánh sáng tương lai.
21. IV.IV. ThựcThực hànhhành :: TRÒTRÒ CHƠICHƠI ÔÔ CHỮCHỮ Câu 48621375 :: HaiHai Từcâucâu Từđược Trong thơthơ đượcHìnhThời cuối đầucoi bàiTên lặp giantượng là thểthể ‘‘Chiều nhãn chữlại hiệnsánghiện trongtrữ hán tự tối’’ rõrõ táctình của củađặctinhbài cóbài trongbài bàithơ điểmbao thầnthơ thơ thơ ‘‘ nhiêu bài ‘‘ gìchiềugì ‘‘chiều là trongtrongthơchiều gìhình tối’’ ?làtối’’? thơthơ tối’’ai ảnh là? của củagìlà ? ? gì HCM?HCM? ? M Ộ B Ố N H Ồ C H Í M I N H T R Ữ T Ì N H T H É P 1 0 - 1 9 4 2 H Ồ N G M A B A O T Ú C
22. IV.IV. ThựcThực hànhhành :: TRÒTRÒ CHƠICHƠI ÔÔ CHỮCHỮ M Ộ B Ố N H Ồ C H Í M I N H T R Ữ T Ì N H T H É P 1 0 - 1 9 4 2 H Ồ N G M A B A O T Ú C
23. Dặn dò 1. Sưu tầm 1 số bài thơ có hình ảnh cánh chim và chòm mây trong thơ ca trung đại . 2. Học thuộc bài thơ «chiều tối» 3. Soạn bài «từ ấy»-Tố Hữu