Bài giảng Sinh học 9 - Bài dạy số 13: Di truyền liên kết

Nội dung text: Bài giảng Sinh học 9 - Bài dạy số 13: Di truyền liên kết

1. SINH HỌC 9 CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GiỜ LỚP 9N4
2. KiÓm tra bµi cò 1. Trình bày ngắn gọn thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen? 2. Nếu lấy cá thể F1 có KG AaBb lai phân tích thì kết quả FB sẽ như thế nào? FB: TLKG: 1 AaBb : 1 Aabb : 1 aaBb : 1 aabb TLKH: 1 vµng, tr¬n : 1 vµng, nh￿n 1 xanh, tr¬n : 1 xanh, nh￿n 3. Phát biểu quy luật di truyền độc lâp của Menđen? Các cặp nhân tố di truyền (cặp gen) đã phân li độc lập trong quá trình phát sinh giao tử. S¬ ®å gi¶i thÝch lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Men®en
3. Moocgan cũng tiến hành phép lai tương tự như trên nhưng ở trên đối tượng ruồi giấm, vậy kết quả như thế nào? Có gì khác so với kết quả của Menđen? Baøi taäp : ÔÛ ruoài giaám, tính traïng thaân xaùm laø troäi hoaøn toaøn so vôùi thaân ñen, tính traïng caùnh daøi laø troäi hoaøn toaøn so vôùi tính traïng caùnh cuït. Ngöôøi ta cho lai giöõa ruoài giaám thaân xaùm, caùnh daøi thuaàn chuûng vôùi ruoài thaân ñen, caùnh cuït thuaàn chuûng ñöôïc F1 taát caû ruoài thaân xaùm, caùnh daøi. Tieáp tuïc cho F1 lai vôùi nhau, haõy döï ñoaùn tæ leä kieåu hình ôû F2. Neáu cho F1 lai phaân tích thì thu ñöôïc keát quaû nhö theá naøo veà tæ leä kieåu hình ? Theo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû quy luaät phaân li ñoäc laäp thì coù theå döï ñoaùn ôû F2 seõ thu ñöôïc tæ leä kieåu hình laø : 9 xaùm, daøi : 3 xaùm, cuït : 3 ñen, daøi : 1 ñen, cuït. Neáu cho F1 lai phaân tích thì coù theå döï ñoaùn tæ leä kieåu hình FB thu ñöôïc laø: 1 xaùm, daøi : 1 xaùm, cuït : 1 ñen, daøi : 1 ñen, cuït.
4. 3-4 ngày 1 ngày Trứng 1 ngày Dòi 1 1 ngày 2-3 ngày Dòi 2 1 ngày Dòi 3 Ruồi giấm và Ruồi giấm và NST của ruồi giấm chu trình sống
5. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan * ￿èi t­îng nghiªn cøu: Ruåi giÊm + DÔ nu«i trong èng nghiÖm. + ￿Î nhiÒu. + Vßng ®êi ng¾n (12 – 14 ngµy). + Cã nhiÒu biÕn dÞ dÔ quan s¸t, sè l­îng NST Ýt (2n = 8).
6. Thomas Hunt Morgan (1866 - 1945)
7. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan (tc) * Đối tượng nghiên cứu: Ruồi giấm * TiÕn hµnh thÝ nghiÖm Pt/c : X 1. T¹i sao phÐp lai giữa ruåi ®ùc1 víi F ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt ®­îc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch? F1 : 2. Moocgan tiến hành phép lai phân tích nhằm mục đích gì? PB: X 3. Giải thích vì sao tỉ lệ kiểu hình 1 : 1, F1 : Moocgan lại cho rằng các gen quy định màu sắc thân và dạng cánh cùng nằm trên một NST (liên kết gen)? FB: 1 : 1 Hình 13. Cơ sở tế bào học của di truyền liên kết
8. Câu 1 : Tại sao phép lai giữa ruồi đực F1 với ruồi cái thân đen, cánh cụt được gọi là phép lai phân tích? Vì đây là phép lai giữa cá thể mang kiểu hình trội với cá thể mang kiểu hình lặn Câu 2: Moocgan tiến hành phép lai phân tích nhằm mục đích gì? Nhằm xác định kiểu gen của ruồi đực F1.
9. 3. Giải thích vì sao tỉ lệ kiểu hình 1 : 1, Moocgan lại cho rằng các gen quy định màu sắc thân và dạng cánh cùng nằm trên một NST (liên kết gen)? Kết quả lai phân tích có hai tổ hợp, mà ruồi thân đen, cánh cụt cho 1 loại giao tử (bv). F1 cũng chỉ cho 2 loại giao tử BV và bv. Do đó các gen nằm trên cùng 1 NST và chúng liên kết với nhau
10. Hiện tượng Di truyÒn liªn kÕt lµ gì? Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.
11. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan * ￿èi t­îng nghiªn cøu: Ruåi giÊm B B b b * TiÕn hµnh thÝ nghiÖm Ptc : X V v v * Gi¶i thÝch V B Giao tử P : ; b Quy öôùc gen : V v B: quy ñònh thaân xaùm F : B b b: quy ñònh thaân ñen 1 V: quy ñònh caùnh daøi V v Lai phân tích B b b b v: quy ñònh caùnh cuït F PB : 1 X V v v v B b b Giao tử PB : , ; V v v B b FB : V v b B b b b v v v V v
12. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan (tc) * ￿èi t­îng nghiªn cøu: Ruåi giÊm * TiÕn hµnh thÝ nghiÖm * Gi¶i thÝch * KÕt luËn Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh. ? H×nh 13. C¬ së tÕ bµo häc cña di truyÒn liªn kÕt
13. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm + ë ruåi giÊm, 2n = 8 nh­ng tÕ bµo cã tính trạng được di truyền cùng nhau, được kho¶ng 4000 gen. VËy sù ph©n bè gen trªn quy định bởi các gen trên một NST cùng NST sÏ nh­ thÕ nµo? phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh. Mçi NST sÏ mang nhiÒu gen, c¸c gen ph©n bè däc theo chiÒu dµi cña NST t¹o thµnh II. ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt nhãm gen liªn kÕt. * Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiÒu + Nh­ vËy, ë ruåi giÊm cã bao nhiªu nhãm gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt. gen liªn kÕt? Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài Cã 4 nhãm gen liªn kÕt t­¬ng øng víi sè tương ứng với số NST trong bộ đơn n = 4. bội của loài (n).
14. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan H·y so s¸nh TLKH F trong tr­êng hîp ph©n li Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm 2 ®éc lËp vµ di truyÒn liªn kÕt? tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh. II. ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt * Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiÒu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt. Sè nhãm gen liªn kÕt ë mçi loµi t­¬ng øng víi sè NST trong bé ®¬n béi cña loµi (n).
15. So sánh kết quả phép lai F1 trong hai trường hợp di truyền độc lập và di truyền liên kết Đặc điểm so sánh Di truyền độc lập Di truyền liên kết F1 Vàng, trơn x xanh, nhăn Xám, dài x đen, cụt AABB aabb BV bv bv bv G AB; Ab; aB; ab ab .BV ; bv bv FB ­ Kiểu hình 1 vàng, trơn : 1 vàng nhăn 1 đen, cụt : 1 xám, dài 1 xanh, trơn : 1 xanh nhăn Không xuất hiện biến dị Biến dị tổ hợp vàng, nhăn ; xanh, trơn tổ hợp
16. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh. II. ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt * Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiÒu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt. Sè nhãm gen liªn kÕt ë mçi loµi t­¬ng øng víi sè NST trong bé ®¬n béi cña loµi (n). * Liªn kÕt gen kh«ng t¹o ra hay lµm h¹n + Trong chọn giống, di truyền liên kết chÕ sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp. có ý nghĩa gì? Dùa vµo di truyÒn liªn kÕt, ng­êi ta cã thÓ chän ®­îc những nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®­îc di truyÒn cïng víi nhau.
17. Bµi tËp tr¾c nghiÖm Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt trong mçi c©u sau ®©y: Câu 1: Ruồi giấm được xem là đối tượng thuận lợi cho việc nghiên cứu di truyền vì: A. Dễ dàng được nuôi trong ống nghiệm. B. Đẻ nhiều, vòng đời ngắn. C. Số NST ít, dễ quan sát biến dị. D. Câu A, B, C đều đúng. C©u 2: ￿Ó ph¸t hiÖn ra quy luËt liªn kÕt gen, Moocgan ®· thùc hiÖn: A. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi nhau. B. Cho ruåi ®ùc F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt. C. Cho ruåi c¸i th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi ®ùc th©n ®en, c¸nh côt. D. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt t¹p giao víi nhau. C©u 3: HiÖn t­îng di truyÒn liªn kÕt lµ do: A. C¸c cÆp gen qui ®Þnh c¸c cÆp tÝnh tr¹ng n»m trªn c¸c cÆp NST kh¸c nhau. B. C¸c cÆp gen qui ®Þnh c¸c cÆp tÝnh tr¹ng n»m trªn cïng mét cÆp NST. C. C¸c gen ph©n li ®éc lËp trong gi¶m ph©n. D. C¸c gen tæ hîp tù do trong gi¶m ph©n. Câu 4: Hiện tượng liên kết gen có ý nghĩa gì? A. Làm tăng tính đa dạng của sinh giới. B. Hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp. C. Đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhóm gen quý. D. Cả B, C đều đúng.
18. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt KÕt luËn Di truyÒn liªn kÕt lµ hiÖn t­îng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­îc di truyÒn cïng nhau, ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn mét NST cïng ph©n li trong qu¸ trình ph©n bµo. Dùa vµo di truyÒn liªn kÕt, ng­êi ta cã thÓ chän ®­îc những nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®­îc di truyÒn cïng víi nhau.
19. C¶m ¬n c¸c em !
20. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ 1. Häc bµi theo néi dung SGK. 2. ¤n l¹i sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST qua nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. 3. Lµm c¸c bµi tËp 3, 4 vµo vë bµi tËp. Bµi tËp 3: ￿Æc ®iÓm so Di truyÒn ®éc lËp Di truyÒn liªn kÕt s¸nh F1 lai ph©n tÝch Vµng, tr¬n x Xanh, nhăn X¸m, dµi x đen, côt AaBb aabb BV bv bv bv Giao tö AB:Ab:aB:ab ab BV : bv bv FB 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb BV bv KiÓu gen 1 vµng, tr¬n : 1 vµng, nhăn bv bv KiÓu hinh̀ 1 xanh, tr¬n : 1 xanh, nhăn 1 x¸m, dµi : 1 ®en, côt BiÕn dÞ tæ hîp 1 vµng, nhăn : 1 xanh, tr¬n Kh«ng Bµi tËp 4: ý c
21. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt PhiÕu häc tËp Nhãm: Líp: H·y quan s¸t s¬ ®å thÝ nghiÖm cña Moocgan trªn ruåi giÊm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: 1. T¹i sao phÐp lai gi÷a ruåi ®ùc F1 víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt ®­îc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch? Pt/c : X . . 2. Moocgan tiÕn hµnh phÐp lai ph©n tÝch nh»m môc F : ®Ých g×? 1 PB: X 3. Gi¶i thÝch v× sao tØ lÖ kiÓu h×nh 1 : 1, Moocgan l¹i F1 : cho r»ng c¸c gen quy ®Þnh mµu s¾c th©n vµ d¹ng c¸nh cïng n»m trªn mét NST (liªn kÕt gen)? FB: 1 : 1 .
22. Bµi 13. Di truyÒn liªn kÕt Bµi tËp tr¾c nghiÖm Nhãm: . Líp: . §iÓm: Chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt trong mçi c©u sau ®©y: C©u 1: Ruåi giÊm ®­îc xem lµ ®èi t­îng thuËn lîi cho viÖc nghiªn cøu di truyÒn v×: A. DÔ dµng ®­îc nu«i trong èng nghiÖm. B. §Î nhiÒu, vßng ®êi ng¾n. C. Sè NST Ýt, dÔ ph¸t sinh biÕn dÞ. D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng. C©u 2: §Ó ph¸t hiÖn ra quy luËt liªn kÕt gen, Moocgan ®· thùc hiÖn: A. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi nhau. B. Cho ruåi ®ùc F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt. C. Cho ruåi c¸i th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi ®ùc th©n ®en, c¸nh côt. D. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt t¹p giao víi nhau. C©u 3: HiÖn t­îng di truyÒn liªn kÕt lµ do: A. C¸c cÆp gen qui ®Þnh c¸c cÆp tÝnh tr¹ng n»m trªn c¸c cÆp NST kh¸c nhau. B. C¸c cÆp gen qui ®Þnh c¸c cÆp tÝnh tr¹ng n»m trªn cïng mét cÆp NST. C. C¸c gen ph©n li ®éc lËp trong gi¶m ph©n. D. C¸c gen tæ hîp tù do trong gi¶m ph©n. C©u 4: HiÖn t­îng liªn kÕt gen cã ý nghÜa g×? A. Lµm t¨ng tÝnh ®a d¹ng cña sinh giíi. B. H¹n chÕ sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp. C. §¶m b¶o sù di truyÒn bÒn v÷ng cña tõng nhãm gen quý. D. C¶ B, C ®Òu ®óng.