Chuyên đề Dạy hát Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cho học sinh ở trường Trung học Cơ sở

Nội dung text: Chuyên đề Dạy hát Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cho học sinh ở trường Trung học Cơ sở

1. ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN NGHI XUÂN TRƯỜNG THCS TIÊN YÊN Chuyên đề: “Dạy hát Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cho học sinh ở trường Trung học Cơ sở”. Người thực hiện: Trần Thị Ngọc Năm học: 2019-2020
2. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trải qua hơn bốn ngàn năm lịch sử, đất nước ta đã hình thành nên một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đó: Âm nhạc dân gian nói chung, dân ca nói riêng là tinh hoa văn hóa đặc sắc, là linh hồn của dân tộc. Ngay từ thuở ấu thơ, mỗi trẻ em trong cộng đồng dân tộc Việt đã được tắm mình trong những âm điệu ngọt ngào, thiết tha của những câu hát ru. Những làn điệu dân ca tiêu biểu, đặc sắc của từng vùng miền đã làm rung động tâm hồn mỗi người dânViệt. Cho đến ngày nay, những di sản nghệ thuật quý báu ấy vẫn là những nguồn sữa dinh dưỡng để bồi bổ, nuôi dưỡng tâm hồn cho mỗi con người. Một nhà văn hoá đã ví dân ca “ Như dòng sông mênh mông tình đất, tình người, chắt lọc từ mạch nguồn cuộc sống, chảy qua nhiều thời đại, phản ánh tâm tư tình cảm, ước mơ khát vọng của con người trên mảnh đất quê hương của mình ”. Hát dân ca là một trong những tinh hoa văn hóa của dân tộc Việt Nam, đã và đang được gìn giữ, phát triển. Hiện nay, Dân ca Ví, Dặm Nghệ Tĩnh đã được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hòa chung với không khí đó, nhiều nơi trên toàn tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh , đặc biệt là ở các trường học đã tiến hành các biện pháp đưa một số làn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh vào tập hát cho học sinh nhưng chỉ tập hát thôi cho các em mà không cho các em được tìm hiểu nguồn gốc, hiểu cái hay, cái đẹp và chất trí tuệ trong dân ca Xứ Nghệ thì khó mà đi vào lòng của trẻ thơ. Vì vậy, việc dạy hát dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh ở trường THCS sẽ góp phần giúp học sinh yêu thích, tự hào và có thể hát được những bài hát dân ca của quê hương mình. II. MỤC ĐÍCH: - Giúp giáo viên có những phương pháp dạy hát hiệu quả nhất giúp học sinh tìm hiểu, yêu thích và hát tốt một số làn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh - Qua việc hướng dẫn học hát, giáo dục cho các em có tình cảm, đạo đức trong sáng, lành mạnh, hướng tới những điều thiện và cái đẹp trong cuộc sống . 1
3. - Xây dựng khả năng tham gia hoạt động âm nhạc, giúp cho việc phát triển toàn diện cân bằng và hài hoà. - Phát hiện những học sinh có năng khiếu về hát dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh, động viên và giúp các em phát triển năng khiếu của mình. - Giúp học sinh hát đúng, tập hát diễn cảm và bước đầu tập luyện một số kĩ năng, giúp các em hiểu biết về một số làn điệu dân ca tiêu biểu và một vài sinh hoạt âm nhạc trong đời sống xã hội, cung cấp cho các em thêm một số kiến thức mang tính văn hoá âm nhạc. III. NỘI DUNG * Nội dung, chương trình bao gồm: Nội dung1: Giới thiệu, tìm hiểu và học hát các làn điệu. 1. Kiến thức - Giúp học sinh có được những hiểu biết cơ bản, ý nghĩa, giá trị về nội dung, nghệ thuật hay nguồn gốc xuất xứ của các thể loại dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh. - Học sinh biết hát những làn điệu cơ bản qua 6 bài hát. 2. Kĩ năng - Nhận biết đúng các làn điệu. - Hát đúng cao độ, trường độ và hát diễn cảm. - Tập biểu diễn một số bài. 3. Thái độ - Giáo dục thái độ yêu mến, tự hào cũng như ý thức giữ gìn, phát huy những làn điệu dân ca xứ Nghệ. - Giáo dục các em yêu thích dân ca, hào hứng tham gia các hoạt động hát về dân ca trong và ngoài nhà trường và có thể hướng dẫn lại các bài đã học cho những người chưa biết. Các em biết tuyên truyền cho mọi người về cái hay, cái đẹp của dân ca xứ Nghệ. Phần Nội dung Hình thức 2
4. - Giới thiệu vài nét về Xứ Nghệ và dân ca 1 Ví, Giặm Nghệ Tĩnh - Nghe, xem và tìm hiểu. - Những làn điệu chính: Ví, Giặm, Hò Giới thiệu và học hát các làn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh: - Hò bơi thuyền - Hò khoan đi đường - Nghe giới thiệu, tìm 2 - Ví đò đưa Sông Lam hiểu và học hát. - Giặm ( Giặm xẩm, dặm nối) - Hát giận thương: Hà Tĩnh yêu thương - Hát đồng dao. - Xem băng hình và nghe 3 - Nghe giới thiệu về bài: Bác Hồ của em tìm hiểu. - Giới thiệu bài hát viết cho thiếu nhi dựa trên làn điệu Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh: - Nghe, tìm hiểu và cảm 4 Tổ khúc Dân ca Nghệ Tĩnh: Công thầy, nhận. nghĩa mẹ.Soạn lời: Hồng Lựu 5 Tập biểu diễn Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh - Tập luyện. Phần 1. Xứ Nghệ và Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh 1. Vài nét về xứ Nghệ và Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh Nghệ Tĩnh là tên gọi chung của hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh, có cùng chung dãy núi Hồng Lĩnh, có chung dòng sông Lam, có chung giọng nói và phong tục, là một vùng đất địa linh, nhân kiệt, có rừng núi trùng điệp, đồng bằng phì nhiêu, sông ngòi chi chít, bờ biển trải dài trên 200km. Đặc điểm xuất xứ của Âm nhạc cổ truyền Nghệ Tĩnh là hình thành từ lao động sản xuất nhưng lại được phát triển về chiều sâu bởi nhờ trí tuệ uyên thâm của các đồ nho, khiến cho người nghe thường cảm nhận rằng dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh lắng đọng và sâu đằm. Về thể loại: Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh là loại hình dân ca phong phú và đa dạng với nhiều làn điệu và có ở nhiều vùng, nhiều nơi. Có thể được chia thành 3 loại chính: Ví, Giặm, Hò. Trong mỗi một thể loại có những làn điệu riêng mang dáng dấp sinh hoạt, lao động của từng phường hội hay thôn làng. 3
5. 2. Một số làn điệu của dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh : - Bài: "Ví phường vải". - Bài “Ví đò đưa sông La”. - Bài: "Hò khoan đi đường". - Bài “Hò bơi thuyền”. - Bài: “Dặm cửa quyền” Phần 2. Giới thiệu các làn điệu, bài hát dân ca Nghệ Tĩnh Bài 1. Hò Bơi thuyền. a. Giới thiệu về Hò bơi thuyền: Hò bơi thuyền là một làn điệu thể loại Hò trên sông. Hò trên sông là một điệu hò theo nhịp khoan thai, thường là chèo xuôi dòng hay đi trong nước lặng, không phải lao động vất vả cật lực, người hò trong tư thế khoan thai, gửi nỗi niềm vào tiếng hát, giọng hò, nhờ nhịp hò để đưa nhịp chèo, nhẹ nhàng như cánh võng đưa. Bởi vậy mà âm hưởng của điệu hò trên sông nghe gần với âm hưởng của ví đò đưa xuôi ngược. b. Hò bơi thuyền Sưu tầm và ghi âm: Lê Hàm - Vi Phong Hò ơ..ơ ..ơ Khoan dô khoan Nước sông lam dào dạt Đây cảnh đẹp Nam Đàn 4
6. Là khoan dô khoan Ai đi chợ Sa nam mà xem thuyền xem bến Hò ơ.. Khoan dô khoan Ngày xưa Mai Hắc Đế quyết cứu nước phất cờ Là khoan dô khoan Vân sơn núi lô nhô rồng bên mây ấp ủ Phủ long rồng ấp ủ Hò ơ.. Khoan dô khoan Hò ơ .. Khoan dô khoan là khoan dô khoan. Bài 2: Hò khoan đi đường. a. Giới thiệu về hò khoan đi đường: Hò khoan đi đường còn gọi là “Hò đường trường”. Là một loại hò vừa đi đường vừa hò, dùng tiếng hò để quên đi mệt nhọc, đường dài. Ngày xưa những người đi buôn bán với nhau lập thành các phường hội, họ đi bộ và cùng rủ nhau đi cho có bạn như: Phường bán bông, Phường chè, Phường nón, Phường đan Các phường buôn như vậy rủ nhau đi chợ phải gánh gồng mươi lăm cây số, ra đi khi trăng non mới mọc để đến kịp chợ khi trời tờ mờ sáng. Trên đường đi để bớt ngái ngủ, một người hò lên, cả đoàn xô theo để giục giục giã bước chân nhanh nhanh đến chợ. Và những câu hò khoan sinh ra từ đó. b. Làn điệu Hò khoan đi đường Người hát: Đức Bằng Sưu tầm và ghi âm: Lê Hàm Ơ! Hồng Sơn cao ngất mấy trùng Khoan ơi hỡi hò khoan Ơ! Lam Giang mấy trượng Khoan ơi hỡi hò khoan Ơ! Thì lòng bấy nhiêu Khoan ơi hỡi hò khoan Ơi hỡi hò khoan dô ơi dô là hò khoan! Ơi hỡi hò khoan dô ơi dô là hò khoan! Bài hát 3: Ví đò đưa Sông Lam. a. Giới thiệu về điệu ví: Hát ví là một hệ thống làn điệu tiêu biểu nhất của dân ca Nghệ Tĩnh. Hát ví thường là hát tự do, không có tiết tấu từng khuôn nhịp, người hát có thể co giãn một cách ngẫu hứng. 5
7. b. Ví đò đưa: Ví đò đưa gồm có ví đò đưa sông La, đò đưa sông Lam, đò đưa nước ngược và đò đưa chuyển qua Phường vải, là những điệu ví mà môi trường diễn xướng là trên sông nước, hát khi đưa đò, vừa hát vừa lao động như chống chèo, vượt suối để diễn tả tâm tình và đời sống lao động của mình. Ảnh: Đò đưa sông La Ví đò đưa sông Lam Người hát: Nguyễn Trung Phong Ghi âm:Đào Việt Hưng Ơ ơ . Chứ ai biết nước sông Lam răng là trong là đục Thì biết sống cuộc đời răng là nhục là ơ vinh Thuyền em lên thác xuống ơ ơ ghềnh Nước non là nghĩa (hị) là tình ai ơi! Bài hát 4. Hát dặm: a.Giới thiệu về hát Giặm (Dặm): Dặm là một thể hát nói bằng thơ ngụ ngôn . Khác với Ví, Dặm là thể hát có tiết tấu rõ ràng, có phách mạnh, phách nhẹ, có nhịp nội, nhịp ngooại. Thông thường một bài dặm có nhiều khổ, mỗi khổ có 5 câu( Câu 5 thường điệp lại câu 4), mỗi câu có 5 từ Tuy vậy, có những bài dặm không phân khổ rõ ràng Các làn điệu của dặm như: Dặm nối, dặm ru, dặm xẩm, dặm cửa quyền .. b. Dặm xẩm: Bà con ơi nghĩ ơ lại 6
8. Cảnh nước mất nhà ơ tan (Chứ) nổi thống khổ muôn ơ vàn Khác chi loài trâu ơ ngựa Mà nỏ khác loài ơ trâu ơ ngựa. Bài hát 5. Hát giận thương: Hà Tĩnh yêu thương a. Làn điệu giận mà thương: Giận mà thương là một làn điệu do cố tác giả Nguyễn Trung Phong sáng tác trong vở kịch ngắn “Khi ban đội đi vắng”. Câu chuyện về một anh chồng muốn bỏ việc hợp tác, nhân khi bạn đội đi vắng, bị một anh bạn rủ rê đòi đi một chuyến buôn ngược chợ Lường. Cô vợ vừa giận vừa thương vừa hát để khuyên chồng nên mới gọi là điệu hát giận mà thương hay là giận thương..Hát giận mà thương là làn điệu phổ biến và dễ hát với ý nghĩa nhắn nhủ tâm tình, khuyên răn b. Nội dung bài hát “Hà Tĩnh yêu thương”: Ca ngợi cảnh đẹp của Hà Tĩnh với Núi Hồng trùng điệp soi bóng dòng La xanh thơ mộng cũng như con người nơi đây thủy chung, mến khách gửi trọn niềm tin cùng bè bạn gần xa. Bài hát: Hà Tĩnh yêu thương Soạn lời: Viết Hoài Ví: Người ơi! Ai về Hà Tĩnh quê ta Mà xem phong cảnh sông la núi Hồng 7
9. Núi non trăm ngọn điệp trùng Sông xanh như ánh gương trong sáng ngời Giận thương: Đây Hồng lĩnh ngàn năm xanh tươi Dãi đất lành nặng tình yêu dấu Nên ngày xưa chim Phượng hoàng ghé đậu Cho quê hương thêm vóc dáng tự hào Đàn chim hỡi bay về đâu Ngoài biển cả hay nơi rừng sâu. Nhớ chăng em nơi non xưa Hồng Lĩnh Giờ Thông xanh bốn mùa rợp bóng Gọi mời chim ơ..ơ trở lại nơi này. ............... Dòng nước mát ngày thêm xanh trong Nặng tình đời mang phù sa màu mỡ Cho quê hương bốn màu hoa nở Ngọt ngào thêm bao câu ví dặm hò. Chèo vỗ nhịp hòa khúc đò đưa Dòng sông gợi muôn vần thơ Đượm tình người sông La Hồng Lĩnh Lời yêu thương từ quê ta Hà Tĩnh Gửi niềm tin ơ ơ cùng bè bạn xa ..ơ ..gần. Bài 6: Hát đồng dao. Hát đồng dao là thơ ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam. Đồng dao, bao gồm nhiêu loại: Các bài hát, câu hat trẻ em, lời hát trong các trò chơi, Nói chung, đồng dao trong các trò chơi trẻ em ở các vùng miền đều khá giống nhau ở nội dung, chỉ khác một vài tiếng địa phương. - Lời ca thường là vãn ba, vãn tư. + Ví dụ: Nu na Nu nống Đánh trống phất cờ 8
10. Mở cuộc thi đua Chân ai sạch sẽ . Phần 3: Nghe giới thiệu về bài: “Bác Hồ của em”. 1.Giới thiệu bài: Làn điệu Hát khuyên: Là làn điệu do nhạc sĩ Thanh Lưu sáng tác trong vở “ khi ban đội đi vắng”, làn điệu phát triển dựa trên các làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh, và đã được phổ biến rộng rãi, nhiều người đã đặt lời mới dựa trên làn điệu này. Bài hát “Bác Hồ của em” được cô giáo Bích Thủy soạn lời dựa trên làn điệu hát khuyên. Bài hát như một lời tri ân, một lời cảm ơn vị lãnh tụ, người cha già , người thầy đáng kính của dân tộc Việt Nam. Lời ca tiếng hát làm cho ta thêm gần gũi Bác Hồ kính yêu. Tình yêu thương vô bờ bến của Người dành cho mọi lớp người trong xã hội đã được khắc họa một cách sâu sắc nhất. Ca khúc đã đem lại một cảm giác ấm áp, gần gũi khiến bao người xúc động. 2. Nghe bài hát “Bác Hồ của em ” qua đĩa VCD . Phần 4: Giới thiệu bài hát viết cho thiếu nhi dựa trên làn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh Tổ khúc dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh: “Công thầy, nghĩa mẹ”. 1.Giới thiệu bài: Từ bao đời nay, tôn sư trọng đạo vốn được xem là một trong những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Mối quan hệ thầy trò tượng trưng cho nét đẹp văn hóa ứng xử của nhân dân Việt Nam. Người thầy như điểm sáng trí tuệ sưởi ấm tâm 9
11. hồn học trò. Tìm trong lịch sử dân tộc có biết bao bậc thầy vĩ đại, cả đời tận trung, vì dân, vì nước. Tâm hồn, cốt cách, phẩm chất của những người thầy, đạo làm con làm trò được lưu lại trong những áng ca dao trữ tình mà thắm đượm tính nhân văn sâu sắc.Trong câu hát giản đơn mà thắm đượm nghĩa tình. 2. Nghe bài tổ khúc Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh: “Công thầy nghĩa mẹ” qua đĩa hát . 3. Lời bài hát: Tổ khúc dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh “ Công thầy nghĩa mẹ”. Dân ca Nghệ Tĩnh Ví : Ơ . công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy Bao la trời biển, cao dày bằng non Con xin khắc dạ ghi tâm Ơn thầy cô cha mẹ, đạo làm con đáp đền. Dặm kể: Nhớ câu tiên học lễ Rồi hậu mới học văn Lời xưa đã khuyên răn Ta nhắc nhau học tập Ta luyện rèn học tập. Dặm nối: Đạo làm trò (rồi mi) phải nhớ Câu nhất tự (rồi mị) vi sư Bán tự cũng (rồi mị) vi sư Tình thầy tựa (rồi mị) lòng cha Nghĩa cô như (rồi mi) lòng mẹ Mà thầy cô là . (Ơ) cha mẹ. Dặm Đức Sơn: Ơn ơ thầy sánh ơ tựa trời ơ cao Chữ cù lao dưỡng ơ dục Biết ơ bao nhọc ơ nhằn Tình thầy tựa ánh ơ trăng Soi sáng con đi muôn dặm (mà) nẻo đường Vẫn canh cánh trong lòng chữ ơn thầy nghĩa mẹ 10
12. Nhớ ơn thầy cô cha (ơ) mẹ. Nội dung 2: DẠY HỌC HÁT DÂN CA VÍ, GIẶM NGHỆ TĨNH I. Mục tiêu: Mỗi bài hát, làn điệu dạy trong một tiết ở trường Trung học Cơ sở với thời lượng là 45 phút. Dạy hát nhằm đạt được các mục tiêu sau: 1. Phẩm chất: Học hát Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh nhằm hình thành cho các em những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, đó là phẩm chất tự hào, trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm, nhân ái, yêu nước, yêu âm nhạc.. 2.Năng lực: Dạy hát dân ca nhằm phát triển cho học sinh những năng lực cơ bản nói chung và năng lực âm nhạc nói riêng ,đó là năng lực thẩm mĩ, năng lực ngôn ngữ, năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo. 3. Kiến thức: Học xong mỗi bài hát, làn điệu dân ca giúp học sinh thêm hiểu biết về đời sống tinh thần cũng như cuộc sống, lao động sinh hoạt của ông cha ngày trước; Giúp nâng cao khả năng nhận thức và hiểu biết của các em; Giúp phát triển năng lực ngôn ngữ, lời ca của bài hát làm vốn ngôn ngữ của học sinh trở nên phong phú và sinh động hơn. 4. Kĩ năng (đây là mục tiêu trọng tâm): Dạy hát dân ca nhằm phát triển kĩ năng âm nhạc của học sinh, giúp các em hát đúng giai điệu và lời ca, biết cách hát tự nhiên, biết lấy hơi, hát rõ lời và thể hiện được sắc thái, tình cảm của bài hát. Dạy hát dân ca còn giúp học sinh biết trình bày bài hát theo hình thức đơn ca, song ca, hát xướng, hát xô, hòa giọng . 5. Thái độ: Dạy hát nhằm giáo dục học sinh những tình cảm tốt đẹp, giúp các em thêm yêu thích âm nhạc đặc biệt là vốn âm nhạc cổ truyền của dân tộc, có khả năng tham gia ca hát ở trong và ngoài trường học. II. Quy trình dạy học hát: Sau khi đã xây dựng chương trình tôi đã tiến hành tìm hiểu và dạy các bài hát dân ca trong chương trình trên cho học sinh theo quy trình dạy học hát như sau: Bước 1: Giới thiệu bài hát: - Giới thiệu và giải thích cho học sinh về làn điệu và xuất xứ của làn điệu. Ví dụ: Ví phường vải là lối hát của hội Phường vải, ví trèo non là lối hát của những người đi núi lấy củi để các em có được những hiểu về thể loại và 11
13. xuất xứ của nó trong lao động và sinh hoạt văn hóa của người dân xứ Nghệ. - Giới thiệu về bài hát: Giáo viên giới thiệu vài nét ngắn gọn về bài hát, nội dung, xuất xứ hay là tác giả soạn lời cho làn điệu mà các em đang học - Có thể giới thiệu bài hát bằng cách phương tiện trực quan như xem tranh ảnh, băng hình diễn tả nội dung của làn điệu dân ca. Bước 2: Nghe hát mẫu: Giáo viên có thể thực hiện với các hình thức như sau: - Giáo viên trình bày bài hát, làn điệu dân ca. - Dùng băng đĩa nhạc sưu tầm để cho học sinh nghe làn điệu, bài hát sẽ học Bước 3: Tìm hiểu bài hát, giải thích từ khó: - GV cho HS tìm hiểu về số chỉ nhịp, về cao độ, trường độ trong bài. - Hướng dẫn HS nhận biết những chỗ luyến láy, giải thích các từ khó. Bước 4: Khởi động giọng: - Cho học sinh khởi động giọng bằng cách đọc thang âm Mi – La – Đô của dân ca Nghệ Tĩnh, luyện tập hơi thở với các nguyên âm a,u,ô vì Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đặc biệt là các làn điệu ví rất cần nhiều hơi để hát các câu dài. Bước 5. Dạy hát : Để dạy hát dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cho học sinh chúng ta nên tiến hành theo các bước như sau: - Phân chia bài hát ra thành từng câu ngắn để các em có đủ hơi và không mệt khi tập. Sau khi hát mẫu, kết hợp với phần đệm đàn GV bắt nhịp cho các em hát.. Dạy hát từng câu nối tiếp nhau sau đó ghép lại từng đoạn và cả bài. - Ở một số câu hát cần sự luyến, ngân thì dành nhiều thời gian tập luyện hơn. Sau khi giáo viên hát mẫu xong, có thể cho một số em hát tốt hát lại, nếu có chỗ chưa đúng thì sửa luôn để cả lớp cùng nghe và nhận biết. - Khi dạy hát, GV không hát cùng với học sinh. Khi các em hát xong, GV cho các em tái hiện lại câu hát, GV đệm đàn và lắng nghe để sửa sai cho các em. 12
14. - Tùy theo từng bài, từng điệu hát mà GV có thể hướng dẫn HS hát theo từng trổ, từng câu . - Trong quá trình tập giáo viên cần luôn nhắc nhở các em thể hiện sắc thái, tình cảm của bài hát, làn điệu dân ca. Bước 6. Hát đầy đủ cả bài. - Sau khi tập xong , GV cho HS hát cả bài hát ( 1 đến 2 lần). GV đệm đàn cho học sinh hát . Bước 7: Luyện tập,củng cố, kiểm tra: - Sau khi HS hát thuần thục bài hát GV cho các em củng cố, ôn luyện làn điệu bài hát vừa được học. Có thể cho HS hát theo nhóm, theo tổ, cá nhân, hát đối đáp- hòa giọng, hát Xướng và Xô nhằm giúp cho học sinh nhanh thuộc bài, hát chính xác, có kỹ năng thể hiện tình cảm, sắc thái của bài,giúp học sinh cảm thụ, hiểu được cái hay của bài hát, của làn điệu dân ca . Nội dung 3: CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC KHÁC 1. Tổ chức hội thi hát dân ca. 2. Thành lập “Câu lạc bộ hát dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh”: 3. Mời nghệ nhân, nghệ sỹ nói chuyện, giao lưu về Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh. IV. Ý NGHĨA CỦA CHUYÊN ĐỀ. Tuy chỉ một vài tiết học ít ỏi trong chương trình nhưng với việc đưa dạy hát Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh trong tiết học nội khóa cũng đã góp phần tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp dạy trên, tôi thấy kết quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn), biết cảm nhận về nội dung bài hát, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong học tập. Việc học tốt trong giờ học chính khoá đã giúp HS hoạt động tốt trong các hoạt động ngoại khoá cũng như các hoạt động khác của nhà trường và Đội tổ chức, hình thành cho các em những cảm xúc thẩm mĩ trong sáng và đẹp đẽ. V. KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT. Để triển khai thực hiện việc dạy hát dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh ở trường Trung học Cơ sở có hiệu quả , tôi xin được đề xuất một số ý kiến sau: 13
15. 1. Đối với các cấp quản lí: - Cần có sự hướng dẫn, chỉ đạo đồng bộ từ Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục cho đến các nhà trường và đội ngũ giảng dạy bộ môn Âm nhạc. - Cần tổ chức nhiều hơn nữa các đợt chuyên đề, tập huấn cho đội ngũ giáo viên giảng dạy bộ môn Âm nhạc về dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh để họ có thể truyền lại cho các em học sinh trong quá trình dạy học và tổ chức các hoạt động Âm nhạc ngoại khóa trong nhà trường. - Cần có phòng học bộ môn có đầy đủ các thiết bị phục vụ dạy học để giờ dạy và học của GV và HS đạt kết quả tốt. - Cần có các bài hát, làn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cơ bản, gần gũi, phù hợp với nhận thức cũng như khả năng của các em để tập hợp thành một tập tài liệu để hỗ trợ cho việc đưa dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh vào trường học. 2. Đối với giáo viên. - Giáo viên phải nhiệt tình, tâm huyết, luôn luôn tìm tòi, sáng tạo đổi mới phương pháp dạy học. Cần dành thời gian nghiên cứu nội dung chương trình, lựa chọn những bài hát phù hợp để tập cho học sinh. - Cần đa dạng hóa các hoạt động để các em được tìm hiểu nhiều hơn về dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh như: tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ, mời nghệ nhân về nói chuyện, tổ chức hội thi Tiếng hát dân ca trong đó khuyến khích các tiết mục Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh .... - Có thể tổ chức thi viết lời mới cho các làn điệu dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh trong học sinh để các em thêm hiểu biết và yêu mến dân ca của quê hương mình. * Để đưa Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh vào nhà trường nói chung và trường trung học cơ sở nói riêng thì cần có sự vào cuộc và sự nỗ lực thực sự của các cấp ngành, các nhà trường và toàn xã hội. Để các làn điệu, bài hát trong kho tàng dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh luôn là món ăn tinh thần không thể thiếu được trong đời sống hằng ngày của lớp trẻ hôm nay và mai sau. Tiên Yên , tháng 6 năm 2020 14