Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Địa lí - Năm học 2022-2023 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Địa lí - Năm học 2022-2023 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THPT CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học: 2022-2023 ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: ĐỊA LÍ (Thời gian làm bài 180 phút, không kể phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm có 04 trang) CÂU NỘI DUNG Câu 1 a) Tại sao ở Xích đạo có góc nhập xạ lớn nhất, nhưng nhiệt độ trung bình thấp hơn (4 điểm) ở chí tuyến? - Xích đạo: có diện tích đại dương lớn, quá trình bốc hơi xảy ra mạnh làm cho bầu trời nhiều mây, độ trong của khí quyển giảm do đó lượng bức xạ mặt trời trực tiếp xuống bề mặt đất ít hơn. Mặt khác, đây cũng là vùng có lượng mưa lớn, lớp thảm thực vật phát triển nên lượng nhiệt thực tế bề mặt đất hấp thụ được ít hơn vùng chí tuyến. - Chí tuyến: là vùng ngự trị của áp cao cận chí tuyến, xuất hiện các dòng giáng làm cho bầu trời quang đãng, trong sáng, ít mây, bức xạ mặt trời trực tiếp lớn. Đây cũng là vùng ít mưa, lớp phủ thực vật kém phát triển và có diện tích lục địa lớn nên làm cho lượng nhiệt thực tế mặt đất hấp thụ được lớn hơn nhiều so với vùng xích đạo. b) Chứng minh rằng nhiệt độ không khí trên bề mặt Trái Đất thay đổi theo quy luật địa đới. - Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ Xích đạo về cực (từ vĩ độ thấp lên vĩ độ cao). - Biên độ nhiệt năm tăng dần từ Xích đạo về cực (từ vĩ độ thấp lên vĩ độ cao). - Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất. Từ Bắc cực đến Nam cực có 7 vòng đai nhiệt: + Vòng đai nóng: nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +200C của hai bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 300B và 300N). + Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +200C và đường đẳng nhiệt +100C của tháng nóng nhất. + Hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu, nằm giữa đường đẳng nhiệt +100C và 00C của tháng nóng nhất. + Hai vòng đai băng tuyết vĩnh cửu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 00C. Câu 2 a) Giải thích tại sao các hang động cacxtơ và các đồng bằng phù sa châu thổ thường (4 điểm) có ở miền khí hậu xích đạo nóng ẩm và khí hậu gió mùa ẩm ướt? - Hang động cacxtơ là dạng địa hình được hình thành do quá trình phong hoá hoá học. Nước mưa kết hợp với đá vôi tạo thành muối tan, bào mòn các khe nứt qua hàng triệu triệu năm để hình thành hang động. Quá trình phong hoá hoá học diễn ra rất mạnh mẽ trong điều kiện khí hậu nóng ẩm của xích đạo và nhiệt đới ẩm. - Đồng bằng phù sa châu thổ được hình thành do kết quả của quá trình xâm thực, bào mòn, vận chuyển, bồi tụ vật chất. Các vật chất bị bào mòn, được vận chuyển và bồi tụ vào những vùng thấp để hình thành nên đồng bằng châu thổ. Quá trình này xảy ra Trang 1/4
2. CÂU NỘI DUNG thuận lợi trong điều kiện khí hậu có mưa nhiều, nóng ẩm của xích đạo và nhiệt đới ẩm. b) Tại sao ở các vùng vĩ độ cao lại có hiện tượng đêm trắng? - Hiện tượng đêm trắng chỉ xảy ra ở các vùng vĩ độ cao về mùa hạ, khi ngày dài hơn đêm rõ rệt. (diễn giải) - Ở vùng vĩ độ cao trên vòng cực (từ vĩ độ 66033’ đến cực) có ngày Mặt Trời chưa kịp lặn xuống đã mọc lên ngay, nghĩa là hoàn toàn không có đêm. Ở các vùng này mùa hạ có đêm ngắn bao nhiêu thì mùa đông lại có đêm dài bấy nhiêu. Ở nửa cầu Nam thì ngược lại với nửa cầu Bắc. - Nguyên nhân của hiện tượng này là do độ nghiêng của trục Trái Đất trên mặt phẳng quỹ đạo trong quá trình vận động của Trái Đất quanh Mặt Trời sinh ra. Câu 3 Phân biệt tỉ số giới tính với tỉ lệ giới tính. Cơ cấu dân số theo giới có ảnh hưởng (3 điểm) như thế nào đến phát triển kinh tế và tổ chức đời sống xã hội của các quốc gia? Phân biệt tỉ số giới tính với tỉ lệ giới tính - Tỉ số giới tính: số nam so với 100 nữ - Tỉ lệ giới tính: tương quan giữa số nam (nữ) so với tổng số dân. Cơ cấu dân số theo giới có ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và tổ chức đời sống xã hội của các nước - Ảnh hưởng đến phát triển kinh tế: ảnh hưởng đến phân công lao động, phân bố sản xuất, hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia (diễn giải). - Ảnh hưởng đến tổ chức đời sống xã hội: ảnh hưởng đến cấu trúc gia đình, bình đẳng giới, an ninh xã hội của quốc gia (diễn giải). Câu 4 a) Chứng minh sự phát triển của các ngành dịch vụ có vai trò thúc đẩy sự phát (4 điểm) triển các ngành sản xuất vật chất và trở thành một động lực của sự tăng trưởng kinh tế. - Các ngành thương mại, giao thông vận tải tham gia vào việc cung ứng nguyên vật liệu, bán thành phẩm và vào việc phân phối, tiêu thụ sản phẩm, như vậy là tác động đầu vào và đầu ra của sản xuất. (diễn giải) - Các dịch vụ về tài chính càng có ý nghĩa càng lớn khi quy mô sản xuất ngày càng mở rộng. (diễn giải) - Trong điều kiện cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật hiện đại, khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, thì các dịch vụ nghề nghiệp có vai trò quan trọng tạo ra năng suất lao động cao trong các ngành công nghệ cao. (diễn giải) - Sự phát triển mạnh mẽ của giao thông vận tải và thông tin liên lạc (nhất là viễn thông) tạo ra cơ sở hạ tầng mới cho việc quản lí xã hội, quản lí nền kinh tế, làm thay đổi quan niệm của con người về không gian, về khoảng cách, làm tăng thêm vai trò của yếu tố thời gian. (diễn giải) - Các trung tâm kinh tế lớn nhất thế giới như Hoa Kì, EU, Nhật Bản đều là các nền kinh tế với công nghiệp chế tạo có công nghệ cao và dịch vụ phát triển. Trang 2/4
3. CÂU NỘI DUNG b) Phân tích những ảnh hưởng của điều kiện kinh tế đến sự hình thành và phát triển ngành du lịch. Các quốc gia có nền kinh tế phát triển thì có các ngành kinh tế phát triển đáp ứng phần lớn nhu cầu vật chất cần thiết cho sự phát triển ngành du lịch: - Sự phát triển của nông nghiệp và công nghiệp thực phẩm có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển ngành du lịch, đây là cơ sở cung ứng nhiều hàng hoá thiết yếu cho ngành du lịch (diễn giải). - Kinh tế phát triển tạo điều kiện phát triển giao thông vận tải, một trong những nhân tố chính cho sự phát triển du lịch, nhất là du lịch quốc tế. Giao thông vận tải ảnh hưởng đến phát triển du lịch cả về phương diện số lượng và chất lượng. (diễn giải). - Sự tiến bộ của khoa học – kĩ thuật nhiều thành tựu được áp dụng vào sản xuất, điều kiện kinh tế phát triển nhu cầu nghỉ ngơi giải trí càng cao. Ở các nước phát triển du lịch trở thành nhu cầu không thể thiếu trong cuộc sống (diễn giải). Câu 5 Nêu ý nghĩa của việc tính cự li vận chuyển trung bình. Giải thích tại sao trong cơ (3 điểm) cấu khối lượng hàng hóa vận chuyển, đường ô tô chiếm tỉ trọng lớn nhất còn trong cơ cấu khối lượng hàng hóa luân chuyển thì đường biển chiếm tỉ trọng cao nhất? Ý nghĩa của việc tính cự li vận chuyển trung bình Cự li vận chuyển trung bình là tỉ số giữa khối lượng luân chuyển và khối lượng vận chuyển tính bằng km. Cự li vận chuyển trung bình chính là quãng đường dùng làm căn cứ để tính giá cước vận tải và giá vé. Trong cơ cấu khối lượng hàng hóa vận chuyển, đường ô tô chiếm tỉ trọng lớn nhất còn trong cơ cấu khối lượng hàng hóa luân chuyển thì đường biển chiếm tỉ trọng cao nhất vì: - Trong vận chuyển hàng hóa, đường ô tô chiếm tỉ trọng lớn nhất vì: loại đường này có nhiều ưu điểm như sự tiện lợi, tính cơ động, khả năng thích nghi cao với các điều kiện địa hình, vận chuyển hàng hóa nặng, tốc độ nhanh, là phương tiện trung gian cho nhiều loại hình vận tải khác. - Trong luân chuyển hàng hóa, đường biển chiếm tỉ trọng cao nhất vì nó chủ yếu vận chuyển trên các tuyến đường quốc tế với chiều dài lớn. Câu 6 a) Dựa vào số liệu đã cho, tính cán cân thương mại của khu vực Đông Nam Á, giai (2 điểm) đoạn 2005 – 2020. Cán cân thương mại của khu vực Đông Nam Á, giai đoạn 2005 – 2020 (Đơn vị: tỉ USD) Năm 2005 2010 2015 2020 Cán cân thương mại 70,3 125,5 124,5 149,7 b) Nhận xét tình hình xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ, cán cân thương mại của khu vực Đông Nam Á, giai đoạn 2005 – 2020. Trang 3/4
4. CÂU NỘI DUNG - Giá trị xuất, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của khu vực Đông Nam Á có xu hướng tăng liên tục qua các năm (dẫn chứng). - Giá trị xuất khẩu cao hơn giá trị nhập khẩu vì thế cán cân thương mại luôn dương và có xu hướng tăng từ năm 2005 đến năm 2020 (dẫn chứng). * Nếu thí sinh có cách trả lời khác đáp án nhưng đúng thì giám khảo vẫn chấm theo biểu điểm của Hướng dẫn chấm./. ------ Hết ------ Trang 4/4