Tài liệu Giáo dục An toàn giao thông (Dành cho học sinh Lớp 5)

Nội dung text: Tài liệu Giáo dục An toàn giao thông (Dành cho học sinh Lớp 5)

1. TRỊNH HOÀI THU CHỦ BIÊN NGUYỄN VĂN QUYẾT  BÙI VIỆT HÙNG TRỊNH CAO KHẢI  NGUYỄN THỊ HẠNH  PHẠM THỊ NGỌC BÍCH HƯỚNG DẪN GIÁO VIÊN SỬ DỤNG
2. MỤC LỤC PHẦN 1. HƯỚNG DẪN CHUNG 5 I. Căn cứ xây dựng tài liệu 5 II. Quan điểm xây dựng tài liệu 5 III. Mục tiêu xây dựng tài liệu 8 IV. Yêu cầu cần đạt 8 V. Cấu trúc và nội dung tài liệu 10 VI. Hình thức tổ chức dạy học nội dung giáo dục an toàn giao thông 11 VII. Một số lưu ý về phương pháp dạy học nội dung giáo dục an toàn giao thông 12 PHẦN 2. HƯỚNG DẪN DẠY HỌC CÁC BÀI CỤ THỂ 15 Bài 1. Điều khiển xe đạp chuyển hướng an toàn 15 Bài 2. Phòng tránh tai nạn giao thông nơi tầm nhìn bị che khuất 21 Bài 3. Tham gia giao thông đường hàng không an toàn 26 Bài 4. Ứng xử khi gặp sự cố giao thông 33 Bài 5. Em làm tuyên truyền viên an toàn giao thông 39 2
3. LỜI GIỚI THIỆU Căn cứ Nghị quyết số 12/NQ–CP ngày 19/02/2019 của Chính phủ về việc thực hiện tăng cường bảo đảm trật tự an toàn giao thông và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019 – 2021, Bộ GDĐT đã phối hợp với Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia và các cơ quan liên quan biên soạn bộ Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học. Bộ tài liệu đã được Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt theo Quyết định số 4667/QĐ–BGDĐT ngày 24/12/2020 để sử dụng tổ chức giáo dục ATGT cho học sinh tiểu học và tổ chức Chương trình “An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ” từ năm học 2020 – 2021. Bộ sách Hướng dẫn giáo viên sử dụng tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học được biên soạn giúp giáo viên tổ chức tốt các hoạt động của học sinh, thực hiện được mục tiêu, yêu cầu, nội dung của bộ tài liệu nêu trên. Giáo viên có thể sử dụng tài liệu này theo các hình thức như: tổ chức giờ học ATGT theo từng chủ đề, bài học; thực hiện tích hợp nội dung giáo dục ATGT vào quá trình dạy học các môn học, hoạt động giáo dục; lựa chọn nội dung giáo dục ATGT để tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hoặc hoạt động trải nghiệm. Bộ sách này tập trung vào việc gợi ý giáo viên xây dựng kế hoạch bài giảng theo hướng dạy học tích cực, phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh và đặc điểm địa phương. Trên cơ sở đưa ra các phương án gợi ý giải quyết những vấn đề cơ bản về an toàn giao thông mà tài liệu đề cập, giáo viên cần chủ động điều chỉnh cấu trúc, bổ sung các nội dung, thiết kế các hoạt động dạy học sao cho phù hợp, hiệu quả. Nhóm tác giả trân trọng giới thiệu và mong đón nhận các ý kiến đóng góp của bạn đọc để bộ sách ngày càng hoàn thiện. 3
4. GIẢI THÍCH VIẾT TẮT ATGT: an toàn giao thông GDĐT: giáo dục đào tạo GDNGLL: giáo dục ngoài giờ lên lớp GV: giáo viên HS: học sinh 4
5. PHẦN 1. HƯỚNG DẪN CHUNG – Chương trình bảo đảm tính chỉnh thể, sự nhất quán và phát triển liên tục qua các lớp. Chương trình được thiết kế theo hướng vừa đồng tâm, vừa tuyến tính, xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 5 với các mạch nội dung giáo dục (chủ đề) thống nhất: 1. Trường học an toàn 2. Chấp hành hiệu lệnh giao thông 3. Đi bộ an toàn 4. Ngồi an toàn trên các phương tiện giao thông I. CĂN CỨ XÂY DỰNG TÀI LIỆU 5. Điều khiển phương tiện giao thông an toàn Bộ Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học (sau 6. Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông đây gọi tắt là bộ tài liệu) được xây dựng dựa trên các căn cứ sau: 7. Phòng tránh tai nạn giao thông – Nghị Quyết số 12/NQ–CP, ngày 19/2/2019 của Chính phủ về tăng cường 8. Xử lí những tình huống giao thông bảo đảm trật tự ATGT và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019 – 2021, trong đó giao nhiệm vụ cho Bộ GDĐT “Hoàn thiện chương trình, tài liệu giảng dạy và – Ma trận các chủ đề và bài học: đưa nội dung giáo dục pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và văn hoá giao thông vào trong chương trình chính khoá dưới hình thức tích hợp vào nội dung một số môn học và hoạt động giáo dục từ giáo dục mầm non đến giáo dục phổ thông trung học, tăng thêm thời lượng thực hành, trải nghiệm thực tế, đảm bảo thời lượng tối thiểu 5 tiết/học kì đối với học sinh lớp đầu cấp và 3 tiết/1 học kì đối với học sinh các lớp khác ”; – Kế hoạch số 417/KH–BGDĐT ngày 17/3/2019 về tăng cường công tác giáo dục ATGT trong trường học giai đoạn 2019 – 2021; – Kế hoạch số 919/KH–BGDĐT ngày 29/8/2019 về việc khảo sát, đánh giá thực trạng tài liệu ATGT cấp tiểu học, chỉnh lí, biên soạn tài liệu giáo dục ATGT đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018. II. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG TÀI LIỆU Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học tuân thủ các định hướng nêu trong Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đồng thời, nhấn mạnh các quan điểm sau: – Tài liệu được xây dựng dựa trên lí thuyết hoạt động, lí thuyết về nhân cách, lí thuyết học tập trải nghiệm và lí luận giáo dục nói chung; các ưu điểm của chương trình hoạt động GDNGLL; kinh nghiệm trong nước và quốc tế về xây dựng và phát triển chương trình giáo dục nói chung và giáo dục ATGT nói riêng. 5
6. – Chương trình bảo đảm tính chỉnh thể, sự nhất quán và phát triển liên tục qua các lớp. Chương trình được thiết kế theo hướng vừa đồng tâm, vừa tuyến tính, xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 5 với các mạch nội dung giáo dục (chủ đề) thống nhất: 1. Trường học an toàn 2. Chấp hành hiệu lệnh giao thông 3. Đi bộ an toàn 4. Ngồi an toàn trên các phương tiện giao thông I. CĂN CỨ XÂY DỰNG TÀI LIỆU 5. Điều khiển phương tiện giao thông an toàn Bộ Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học (sau 6. Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông đây gọi tắt là bộ tài liệu) được xây dựng dựa trên các căn cứ sau: 7. Phòng tránh tai nạn giao thông – Nghị Quyết số 12/NQ–CP, ngày 19/2/2019 của Chính phủ về tăng cường 8. Xử lí những tình huống giao thông bảo đảm trật tự ATGT và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019 – 2021, trong đó giao nhiệm vụ cho Bộ GDĐT “Hoàn thiện chương trình, tài liệu giảng dạy và – Ma trận các chủ đề và bài học: đưa nội dung giáo dục pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và văn hoá giao thông vào trong chương trình chính khoá dưới hình thức tích hợp vào STT TÊN TÊN BÀI HỌC nội dung một số môn học và hoạt động giáo dục từ giáo dục mầm non đến giáo CHỦ ĐỀ Lớp 1 Lớp 2 Lớp 3 Lớp 4 Lớp 5 dục phổ thông trung học, tăng thêm thời lượng thực hành, trải nghiệm thực tế, đảm bảo thời lượng tối thiểu 5 tiết/học kì đối với học sinh lớp đầu cấp và 3 1 Trường Đường em Cổng Em làm tiết/1 học kì đối với học sinh các lớp khác ”; học an tới trường trường an tuyên – Kế hoạch số 417/KH–BGDĐT ngày 17/3/2019 về tăng cường công tác toàn toàn giao truyền viên giáo dục ATGT trong trường học giai đoạn 2019 – 2021; thông an toàn giao thông – Kế hoạch số 919/KH–BGDĐT ngày 29/8/2019 về việc khảo sát, đánh giá thực trạng tài liệu ATGT cấp tiểu học, chỉnh lí, biên soạn tài liệu giáo dục ATGT 2 Chấp hành Đèn tín Biển báo Biển báo Hiệu lệnh đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018. hiệu lệnh hiệu giao hiệu giao hiệu giao của người giao thông thông thông thông điều khiển II. QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG TÀI LIỆU đường bộ đường bộ giao thông Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học tuân thủ 3 Đi bộ an Đi bộ trên Đi bộ qua Đi bộ tại các định hướng nêu trong Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đồng toàn đường an đường an những nơi thời, nhấn mạnh các quan điểm sau: toàn toàn đường – Tài liệu được xây dựng dựa trên lí thuyết hoạt động, lí thuyết về nhân giao nhau cách, lí thuyết học tập trải nghiệm và lí luận giáo dục nói chung; các ưu điểm của chương trình hoạt động GDNGLL; kinh nghiệm trong nước và quốc tế về Những nơi xây dựng và phát triển chương trình giáo dục nói chung và giáo dục ATGT vui chơi an nói riêng. toàn 6
7. STT TÊN TÊN BÀI HỌC CHỦ ĐỀ Lớp 1 Lớp 2 Lớp 3 Lớp 4 Lớp 5 4 Ngồi an Ngồi an Tham gia An toàn Tham gia toàn trên toàn giao thông giao thông giao thông các trên các an toàn trên đường đường phương phương phương thuỷ hàng tiện giao tiện giao tiện giao không an thông thông thông toàn công cộng 5 Điều khiển Làm quen Điều khiển Điều khiển phương với xe đạp xe đạp an xe đạp tiện giao toàn chuyển thông an hướng toàn an toàn 6 Đội mũ Nhớ đội Chọn và bảo hiểm mũ bảo đội mũ khi tham hiểm bảo hiểm gia giao đúng cách thông 7 Phòng Lên, xuống Hậu quả Phòng tránh tai xe đạp, xe của tai nạn tránh tai nạn giao máy an giao thông nạn giao thông toàn thông nơi tầm nhìn bị che khuất Dự đoán để phòng tránh tai nạn giao thông đường bộ 8 Xử lí Ứng xử khi những tình gặp sự cố huống giao thông giao thông 7
8. – Tài liệu bảo đảm tính mở, linh hoạt. Các nhà trường và giáo viên chủ Khởi động: Giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh động lựa chọn nội dung, phương thức, không gian, thời gian hoạt động phù nghiệm của các em về các vấn đề có liên quan đến chủ đề bài học. hợp với hoàn cảnh và điều kiện của mình trên nguyên tắc bảo đảm mục tiêu giáo dục và các yêu cầu cần đạt đối với mỗi lớp học và toàn cấp học. Khám phá: Giúp học sinh tìm hiểu, khám phá nội dung kiến thức theo chủ đề bài học. III. MỤC TIÊU XÂY DỰNG TÀI LIỆU Thực hành: Giúp học sinh sử dụng những kiến thức vừa tiếp thu ở phần – Đưa nội dung giáo dục pháp luật về bảo đảm trật tự, ATGT và văn hoá Khám phá và những kiến thức các em đã có để xử lí, giải quyết những giao thông vào trong chương trình chính khoá dưới hình thức lồng ghép, tích nhiệm vụ, tình huống giao thông cụ thể. hợp vào nội dung một số môn học và hoạt động giáo dục. Vận dụng: Giúp học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được – Bước đầu hình thành nhận thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn học vào thực tiễn tham gia giao thông. cho học sinh tiểu học. Cuối mỗi bài học còn có phần Tự đánh giá: Giúp học sinh tự đánh giá kiến thức, kĩ năng mình đã đạt được sau bài học. Học sinh có thể nhìn lại những IV. YÊU CẦU CẦN ĐẠT việc mình đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt để tiếp tục phát huy hoặc khắc phục. 1. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu Tài liệu được thiết kế linh hoạt nhằm giúp giáo viên có thể lựa chọn các Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học góp nội dung phù hợp để tích hợp vào một số môn học và hoạt động giáo dục phần hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu theo các mức trong quá trình giảng dạy để cung cấp cho học sinh các kiến thức, kĩ năng về độ phù hợp với nội dung giáo dục, cấp học đã được quy định tại Chương trình trật tự, ATGT và văn hoá giao thông. Giáo dục phổ thông 2018. VI. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC AN TOÀN 2. Yêu cầu cần đạt về năng lực GIAO THÔNG – Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học góp Nhà trường và giáo viên chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức phần hình thành và phát triển các năng lực chung gồm: tự chủ và tự học, giao dạy học đối với các nội dung giáo dục ATGT. Tuỳ điều kiện cụ thể của địa tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo... phương, nhà trường và đối tượng học sinh, giáo dục ATGT có thể được thực – Tài liệu Giáo dục an toàn giao thông – dành cho học sinh Tiểu học góp hiện theo các hình thức sau: phần hình thành và phát triển cho học sinh các năng lực nhận thức về ATGT; 1. Tích hợp trong các môn học vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào thực tiễn tham gia giao thông để đảm bảo an toàn. Biểu hiện của các thành phần năng lực này được trình bày trong Thực hiện tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục ATGT trong quá trình dạy bảng sau: học một số môn học trong Chương trình giáo dục tiểu học (Chương trình ban hành theo Quyết định 16/2006 cũng như Chương trình giáo dục phổ thông V. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG TÀI LIỆU 2018) như: Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Tiếng Việt, Mĩ thuật, Âm nhạc, Giáo dục Năng lực Biểu hiện công dân...). Tuỳ thuộc vào mục tiêu, nội dung và yêu cầu cần đạt của bài 1. Cấu trúc bộ tài liệu: học/mạch kiến thức, việc tích hợp nội dung giáo dục ATGT được thực hiện Hiểu biết về an – Nhận biết được các vấn đề về ATGT: những quy tắc, Bộ Tài liệu bao gồm 5 cuốn, từ lớp 1 đến lớp 5 (mỗi lớp 1 cuốn), được biên theo một trong ba mức độ: toàn phần, bộ phận, liên hệ (Phần VII). toàn giao thông quy định khi tham gia giao thông; những tình soạn theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học dựa trên 2. Đưa giáo dục ATGT trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục huống, hành vi tham gia giao thông an toàn và nền tảng cuốn An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ đã được cấp phát cho ngoài giờ lên lớp (với Chương trình giáo dục tiểu học hiện hành), hoạt không an toàn. nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước. động trải nghiệm và hoạt động tập thể nói chung (với Chương trình giáo Mỗi cuốn gồm có 5 bài học, mỗi bài học được thiết kế theo 4 pha hoạt dục phổ thông 2018). động (giai đoạn): Khởi động, Khám phá, Thực hành, Vận dụng. 8 – Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể giáo dục ATGT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả – Chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh học tập độc lập và hợp tác để trong nhà trường. năng hành động của học sinh. Tránh lan man, sa đà, gượng ép, ảnh hưởng đạt được các mục tiêu bài học với việc tổ chức các hoạt động: trải nghiệm, – Tổ chức hội thi về ATGT: hiểu biết về ATGT; vẽ, viết, hùng biện, sáng tác đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. quan sát đối tượng học tập (tranh ảnh, mô hình vật thật, môi trường xung thơ ca, báo chí, tiểu phẩm về đề tài giáo dục ATGT; thi tuyên truyền viên giỏi – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ toàn phần quanh), đọc thông tin... để khám phá kiến thức, hình thành kĩ năng. về giáo dục ATGT; thi hùng biện về đề tài ATGT; tổ chức các trò chơi về giáo Khi chuẩn bị bài dạy và tổ chức dạy học, giáo viên thiết kế và tiến hành các – Đặc biệt quan tâm khai thác vốn sống của học sinh và sự liên hệ chặt chẽ dục ATGT;... hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu của bộ môn và đạt được mục giữa kiến thức đã học với môi trường sống của học sinh. Chú trọng việc áp 3. Xây dựng nội dung giáo dục ATGT thành bài học theo các chủ đề cụ thể tiêu của bài học. dụng kiến thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn và văn hoá giao thông vào thực tế. như các bài học trong sách giáo khoa các môn học và tổ chức dạy học với 2. Đối với hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phương pháp, hình thức tương tự các bài học trong các môn học ở tiểu học. Hoạt động tập thể, hoạt động GDNGLL ở tiểu học rất đa dạng và phong – Quan tâm tới tính tương tác của các bài học về giáo dục ATGT vì qua học phú. Các hoạt động GDNGLL ở tiểu học là điều kiện thuận lợi và phù hợp với tập nội dung giáo dục ATGT, học sinh không chỉ được tương tác với giáo viên VII. MỘT SỐ LƯU Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO mà còn với cả phụ huynh và cộng đồng. DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG nhu cầu tham gia hoạt động tập thể của học sinh tiểu học. Với các hình thức đa dạng, phong phú, hoạt động GDNGLL sẽ giúp cho việc chuyển tải các nội 1. Đối với các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục ATGT dung giáo dục, đặc biệt là giáo dục ATGT tới học sinh một cách nhẹ nhàng, tự – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ bộ phận nhiên và hấp dẫn. Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục ATGT Giáo dục ATGT có thể được thực hiện với các phương pháp và hình thức nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục ATGT cụ thể. tổ chức như: chào cờ, trò chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, chiến dịch... Giáo Việc thực hiện mục tiêu của bài học là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục viên cần vận dụng linh hoạt và kết hợp một cách sáng tạo vào từng nội dung ATGT. Vì vậy: và hình thức cụ thể của mỗi hoạt động. + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác Nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL được xây dựng trên cơ sở định nội dung giáo dục ATGT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông mục tiêu, yêu cầu của cấp học, phối hợp giữa các nội dung, hình thức hoạt qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, dụng cụ dạy học gì động mang tính xã hội – chính trị, tính pháp luật, vui chơi giải trí, văn hoá để việc dạy học ATGT đạt hiệu quả. nghệ thuật và hoạt động theo hứng thú sở thích, học tập của học sinh. Khi + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm thực hiện, giáo viên cần chủ động, linh hoạt và sáng tạo, tránh trùng lặp, đơn bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm điệu. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với lứa nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục tuổi học sinh tiểu học. Trên cơ sở đó phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ ATGT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. động của học sinh. Để tổ chức hoạt động GDNGLL đạt hiệu quả, các bước tiến hành cần chặt chẽ và khoa học, ví dụ: đặt tên cho hoạt động và xác định yêu – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ liên hệ cầu giáo dục; xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động; Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục ATGT không được nêu rõ chuẩn bị cho hoạt động (thời gian, địa điểm, kinh phí, người phối hợp tổ chức trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ hoạt động); tiến hành hoạt động; đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành sung các kiến thức giáo dục ATGT cho phù hợp. Vì vậy: hoạt động. + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những 3. Tổ chức dạy học nội dung giáo dục ATGT như một bài học cụ thể vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về kiến thức, có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài học nội dung giáo dục ATGT được thực hiện như với các bài học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm học, môn Đạo đức... Phương pháp dạy học cần tập trung một số vấn đề: bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức
9. Năng lực Biểu hiện Khởi động: Giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của các em về các vấn đề có liên quan đến chủ đề bài học. Kĩ năng tham – Nêu và thực hiện được một số biện pháp tham gia Khám phá: Giúp học sinh tìm hiểu, khám phá nội dung kiến thức theo gia giao thông giao thông đảm bảo an toàn trong thực tế. chủ đề bài học. an toàn – Dự đoán và phòng tránh những tình huống, hành vi Thực hành: Giúp học sinh sử dụng những kiến thức vừa tiếp thu ở phần không an toàn có thể xảy ra khi tham gia giao thông. Khám phá và những kiến thức các em đã có để xử lí, giải quyết những – Chia sẻ, góp ý với mọi người về cách tham gia giao nhiệm vụ, tình huống giao thông cụ thể. thông an toàn, phòng tránh những tình huống, hành vi tham gia giao thông không an toàn. Vận dụng: Giúp học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được học vào thực tiễn tham gia giao thông. Cuối mỗi bài học còn có phần Tự đánh giá: Giúp học sinh tự đánh giá kiến 3. Yêu cầu cần đạt cụ thể đối với học sinh lớp 5 thức, kĩ năng mình đã đạt được sau bài học. Học sinh có thể nhìn lại những việc mình đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt để tiếp tục phát huy hoặc khắc phục. Bài số Tên bài Yêu cầu cần đạt Tài liệu được thiết kế linh hoạt nhằm giúp giáo viên có thể lựa chọn các nội dung phù hợp để tích hợp vào một số môn học và hoạt động giáo dục Bài 1 Điều khiển – Hiểu và ghi nhớ cách điều khiển xe đạp chuyển trong quá trình giảng dạy để cung cấp cho học sinh các kiến thức, kĩ năng về xe đạp hướng an toàn; trật tự, ATGT và văn hoá giao thông. chuyển – Biết cách phối hợp các động tác điều khiển xe hướng an đạp khi chuyển hướng; VI. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC AN TOÀN toàn – Có ý thức chấp hành các quy định về điều khiển GIAO THÔNG xe đạp khi tham gia giao thông; Nhà trường và giáo viên chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức – Thực hiện, chia sẻ và hướng dẫn cho người khác dạy học đối với các nội dung giáo dục ATGT. Tuỳ điều kiện cụ thể của địa cùng thực hiện. phương, nhà trường và đối tượng học sinh, giáo dục ATGT có thể được thực hiện theo các hình thức sau: Bài 2 Phòng tránh – Nhận biết được một số tình huống có thể xảy 1. Tích hợp trong các môn học tai nạn giao ra tai nạn giao thông ở những nơi bị che khuất thông nơi tầm nhìn. Thực hiện tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục ATGT trong quá trình dạy tầm nhìn – Có khả năng dự đoán và biết cách phòng tránh học một số môn học trong Chương trình giáo dục tiểu học (Chương trình ban bị che khuất các tình huống có thể xảy ra tai nạn giao thông ở hành theo Quyết định 16/2006 cũng như Chương trình giáo dục phổ thông những nơi tầm nhìn bị che khuất; V. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG TÀI LIỆU 2018) như: Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Tiếng Việt, Mĩ thuật, Âm nhạc, Giáo dục công dân...). Tuỳ thuộc vào mục tiêu, nội dung và yêu cầu cần đạt của bài – Chia sẻ với người khác về cách phòng tránh 1. Cấu trúc bộ tài liệu: học/mạch kiến thức, việc tích hợp nội dung giáo dục ATGT được thực hiện tai nạn giao thông ở những nơi tầm nhìn bị Bộ Tài liệu bao gồm 5 cuốn, từ lớp 1 đến lớp 5 (mỗi lớp 1 cuốn), được biên theo một trong ba mức độ: toàn phần, bộ phận, liên hệ (Phần VII). che khuất. soạn theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học dựa trên 2. Đưa giáo dục ATGT trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục nền tảng cuốn An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ đã được cấp phát cho ngoài giờ lên lớp (với Chương trình giáo dục tiểu học hiện hành), hoạt Bài 3 Tham gia – Tìm hiểu một số quy định khi tham gia giao nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước. giao thông thông đường hàng không. động trải nghiệm và hoạt động tập thể nói chung (với Chương trình giáo Mỗi cuốn gồm có 5 bài học, mỗi bài học được thiết kế theo 4 pha hoạt dục phổ thông 2018). động (giai đoạn): Khởi động, Khám phá, Thực hành, Vận dụng. 9 – Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể giáo dục ATGT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả – Chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh học tập độc lập và hợp tác để trong nhà trường. năng hành động của học sinh. Tránh lan man, sa đà, gượng ép, ảnh hưởng đạt được các mục tiêu bài học với việc tổ chức các hoạt động: trải nghiệm, – Tổ chức hội thi về ATGT: hiểu biết về ATGT; vẽ, viết, hùng biện, sáng tác đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. quan sát đối tượng học tập (tranh ảnh, mô hình vật thật, môi trường xung thơ ca, báo chí, tiểu phẩm về đề tài giáo dục ATGT; thi tuyên truyền viên giỏi – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ toàn phần quanh), đọc thông tin... để khám phá kiến thức, hình thành kĩ năng. về giáo dục ATGT; thi hùng biện về đề tài ATGT; tổ chức các trò chơi về giáo Khi chuẩn bị bài dạy và tổ chức dạy học, giáo viên thiết kế và tiến hành các – Đặc biệt quan tâm khai thác vốn sống của học sinh và sự liên hệ chặt chẽ dục ATGT;... hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu của bộ môn và đạt được mục giữa kiến thức đã học với môi trường sống của học sinh. Chú trọng việc áp 3. Xây dựng nội dung giáo dục ATGT thành bài học theo các chủ đề cụ thể tiêu của bài học. dụng kiến thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn và văn hoá giao thông vào thực tế. như các bài học trong sách giáo khoa các môn học và tổ chức dạy học với 2. Đối với hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phương pháp, hình thức tương tự các bài học trong các môn học ở tiểu học. Hoạt động tập thể, hoạt động GDNGLL ở tiểu học rất đa dạng và phong – Quan tâm tới tính tương tác của các bài học về giáo dục ATGT vì qua học phú. Các hoạt động GDNGLL ở tiểu học là điều kiện thuận lợi và phù hợp với tập nội dung giáo dục ATGT, học sinh không chỉ được tương tác với giáo viên VII. MỘT SỐ LƯU Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO mà còn với cả phụ huynh và cộng đồng. DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG nhu cầu tham gia hoạt động tập thể của học sinh tiểu học. Với các hình thức đa dạng, phong phú, hoạt động GDNGLL sẽ giúp cho việc chuyển tải các nội 1. Đối với các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục ATGT dung giáo dục, đặc biệt là giáo dục ATGT tới học sinh một cách nhẹ nhàng, tự – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ bộ phận nhiên và hấp dẫn. Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục ATGT Giáo dục ATGT có thể được thực hiện với các phương pháp và hình thức nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục ATGT cụ thể. tổ chức như: chào cờ, trò chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, chiến dịch... Giáo Việc thực hiện mục tiêu của bài học là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục viên cần vận dụng linh hoạt và kết hợp một cách sáng tạo vào từng nội dung ATGT. Vì vậy: và hình thức cụ thể của mỗi hoạt động. + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác Nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL được xây dựng trên cơ sở định nội dung giáo dục ATGT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông mục tiêu, yêu cầu của cấp học, phối hợp giữa các nội dung, hình thức hoạt qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, dụng cụ dạy học gì động mang tính xã hội – chính trị, tính pháp luật, vui chơi giải trí, văn hoá để việc dạy học ATGT đạt hiệu quả. nghệ thuật và hoạt động theo hứng thú sở thích, học tập của học sinh. Khi + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm thực hiện, giáo viên cần chủ động, linh hoạt và sáng tạo, tránh trùng lặp, đơn bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm điệu. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với lứa nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục tuổi học sinh tiểu học. Trên cơ sở đó phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ ATGT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. động của học sinh. Để tổ chức hoạt động GDNGLL đạt hiệu quả, các bước tiến hành cần chặt chẽ và khoa học, ví dụ: đặt tên cho hoạt động và xác định yêu – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ liên hệ cầu giáo dục; xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động; Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục ATGT không được nêu rõ chuẩn bị cho hoạt động (thời gian, địa điểm, kinh phí, người phối hợp tổ chức trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ hoạt động); tiến hành hoạt động; đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành sung các kiến thức giáo dục ATGT cho phù hợp. Vì vậy: hoạt động. + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những 3. Tổ chức dạy học nội dung giáo dục ATGT như một bài học cụ thể vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về kiến thức, có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài học nội dung giáo dục ATGT được thực hiện như với các bài học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm học, môn Đạo đức... Phương pháp dạy học cần tập trung một số vấn đề: bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức
10. Bài số Tên bài Yêu cầu cần đạt Khởi động: Giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của các em về các vấn đề có liên quan đến chủ đề bài học. đường hàng – Tuân thủ thực hiện các quy định về giao thông Khám phá: Giúp học sinh tìm hiểu, khám phá nội dung kiến thức theo không an toàn đường hàng không để đảm bảo an toàn. chủ đề bài học. – Biết cách xử lí một số sự cố đơn giản khi tham gia Thực hành: Giúp học sinh sử dụng những kiến thức vừa tiếp thu ở phần giao thông đường hàng không. Khám phá và những kiến thức các em đã có để xử lí, giải quyết những – Chia sẻ, nhắc nhở mọi người thực hiện các quy nhiệm vụ, tình huống giao thông cụ thể. định khi tham gia giao thông đường hàng không. Vận dụng: Giúp học sinh vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được Bài 4 Ứng xử khi – Nhận biết một số sự cố giao thông thường gặp; học vào thực tiễn tham gia giao thông. gặp sự cố – Biết cách xử lí một số tình huống giao thông Cuối mỗi bài học còn có phần Tự đánh giá: Giúp học sinh tự đánh giá kiến giao thông không an toàn; thức, kĩ năng mình đã đạt được sau bài học. Học sinh có thể nhìn lại những – Thực hiện, chia sẻ với người khác về những kĩ việc mình đã thực hiện tốt hoặc chưa tốt để tiếp tục phát huy hoặc khắc phục. năng xử lí sự cố giao thông. Tài liệu được thiết kế linh hoạt nhằm giúp giáo viên có thể lựa chọn các nội dung phù hợp để tích hợp vào một số môn học và hoạt động giáo dục Bài 5 Em làm – Ôn tập lại những kiến thức về an toàn giao thông trong quá trình giảng dạy để cung cấp cho học sinh các kiến thức, kĩ năng về tuyên truyền và các kĩ năng tham gia giao thông an toàn đã học; trật tự, ATGT và văn hoá giao thông. viên an toàn – Biết cách (nắm được các bước) chuẩn bị một bài VI. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC AN TOÀN giao thông tuyên truyền hoặc thuyết trình về nội dung an GIAO THÔNG toàn giao thông: lựa chọn chủ đề, sắp xếp các ý tưởng, viết bài tuyên truyền hoặc thuyết trình Nhà trường và giáo viên chủ động trong việc lựa chọn hình thức tổ chức – Chuẩn bị tâm thế để trở thành một tuyên truyền dạy học đối với các nội dung giáo dục ATGT. Tuỳ điều kiện cụ thể của địa viên an toàn giao thông; phương, nhà trường và đối tượng học sinh, giáo dục ATGT có thể được thực hiện theo các hình thức sau: – Trình bày được nội dung về an toàn giao thông trước một nhóm học sinh, lớp học hoặc 1. Tích hợp trong các môn học toàn trường. Thực hiện tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục ATGT trong quá trình dạy học một số môn học trong Chương trình giáo dục tiểu học (Chương trình ban hành theo Quyết định 16/2006 cũng như Chương trình giáo dục phổ thông V. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG TÀI LIỆU 2018) như: Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức, Tiếng Việt, Mĩ thuật, Âm nhạc, Giáo dục công dân...). Tuỳ thuộc vào mục tiêu, nội dung và yêu cầu cần đạt của bài 1. Cấu trúc bộ tài liệu: học/mạch kiến thức, việc tích hợp nội dung giáo dục ATGT được thực hiện Bộ Tài liệu bao gồm 5 cuốn, từ lớp 1 đến lớp 5 (mỗi lớp 1 cuốn), được biên theo một trong ba mức độ: toàn phần, bộ phận, liên hệ (Phần VII). soạn theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học dựa trên 2. Đưa giáo dục ATGT trở thành một nội dung của hoạt động giáo dục nền tảng cuốn An toàn giao thông cho nụ cười trẻ thơ đã được cấp phát cho ngoài giờ lên lớp (với Chương trình giáo dục tiểu học hiện hành), hoạt nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước. động trải nghiệm và hoạt động tập thể nói chung (với Chương trình giáo Mỗi cuốn gồm có 5 bài học, mỗi bài học được thiết kế theo 4 pha hoạt dục phổ thông 2018). động (giai đoạn): Khởi động, Khám phá, Thực hành, Vận dụng. 10 – Lồng ghép vào các hoạt động văn nghệ, câu lạc bộ, sinh hoạt tập thể giáo dục ATGT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả – Chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh học tập độc lập và hợp tác để trong nhà trường. năng hành động của học sinh. Tránh lan man, sa đà, gượng ép, ảnh hưởng đạt được các mục tiêu bài học với việc tổ chức các hoạt động: trải nghiệm, – Tổ chức hội thi về ATGT: hiểu biết về ATGT; vẽ, viết, hùng biện, sáng tác đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. quan sát đối tượng học tập (tranh ảnh, mô hình vật thật, môi trường xung thơ ca, báo chí, tiểu phẩm về đề tài giáo dục ATGT; thi tuyên truyền viên giỏi – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ toàn phần quanh), đọc thông tin... để khám phá kiến thức, hình thành kĩ năng. về giáo dục ATGT; thi hùng biện về đề tài ATGT; tổ chức các trò chơi về giáo Khi chuẩn bị bài dạy và tổ chức dạy học, giáo viên thiết kế và tiến hành các – Đặc biệt quan tâm khai thác vốn sống của học sinh và sự liên hệ chặt chẽ dục ATGT;... hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu của bộ môn và đạt được mục giữa kiến thức đã học với môi trường sống của học sinh. Chú trọng việc áp 3. Xây dựng nội dung giáo dục ATGT thành bài học theo các chủ đề cụ thể tiêu của bài học. dụng kiến thức, kĩ năng tham gia giao thông an toàn và văn hoá giao thông vào thực tế. như các bài học trong sách giáo khoa các môn học và tổ chức dạy học với 2. Đối với hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phương pháp, hình thức tương tự các bài học trong các môn học ở tiểu học. Hoạt động tập thể, hoạt động GDNGLL ở tiểu học rất đa dạng và phong – Quan tâm tới tính tương tác của các bài học về giáo dục ATGT vì qua học phú. Các hoạt động GDNGLL ở tiểu học là điều kiện thuận lợi và phù hợp với tập nội dung giáo dục ATGT, học sinh không chỉ được tương tác với giáo viên VII. MỘT SỐ LƯU Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO mà còn với cả phụ huynh và cộng đồng. DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG nhu cầu tham gia hoạt động tập thể của học sinh tiểu học. Với các hình thức đa dạng, phong phú, hoạt động GDNGLL sẽ giúp cho việc chuyển tải các nội 1. Đối với các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục ATGT dung giáo dục, đặc biệt là giáo dục ATGT tới học sinh một cách nhẹ nhàng, tự – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ bộ phận nhiên và hấp dẫn. Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục ATGT Giáo dục ATGT có thể được thực hiện với các phương pháp và hình thức nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục ATGT cụ thể. tổ chức như: chào cờ, trò chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, chiến dịch... Giáo Việc thực hiện mục tiêu của bài học là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục viên cần vận dụng linh hoạt và kết hợp một cách sáng tạo vào từng nội dung ATGT. Vì vậy: và hình thức cụ thể của mỗi hoạt động. + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác Nội dung, chương trình hoạt động GDNGLL được xây dựng trên cơ sở định nội dung giáo dục ATGT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông mục tiêu, yêu cầu của cấp học, phối hợp giữa các nội dung, hình thức hoạt qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, dụng cụ dạy học gì động mang tính xã hội – chính trị, tính pháp luật, vui chơi giải trí, văn hoá để việc dạy học ATGT đạt hiệu quả. nghệ thuật và hoạt động theo hứng thú sở thích, học tập của học sinh. Khi + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm thực hiện, giáo viên cần chủ động, linh hoạt và sáng tạo, tránh trùng lặp, đơn bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm điệu. Giáo viên cần lựa chọn các hình thức mới mẻ, hấp dẫn, phù hợp với lứa nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục tuổi học sinh tiểu học. Trên cơ sở đó phát huy được tính tự giác, tích cực, chủ ATGT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. động của học sinh. Để tổ chức hoạt động GDNGLL đạt hiệu quả, các bước tiến hành cần chặt chẽ và khoa học, ví dụ: đặt tên cho hoạt động và xác định yêu – Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục ATGT ở mức độ liên hệ cầu giáo dục; xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động; Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục ATGT không được nêu rõ chuẩn bị cho hoạt động (thời gian, địa điểm, kinh phí, người phối hợp tổ chức trong sách giáo khoa nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ hoạt động); tiến hành hoạt động; đánh giá, rút kinh nghiệm sau khi tiến hành sung các kiến thức giáo dục ATGT cho phù hợp. Vì vậy: hoạt động. + Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần có ý thức tích hợp, đưa ra những 3. Tổ chức dạy học nội dung giáo dục ATGT như một bài học cụ thể vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về kiến thức, có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học bài học nội dung giáo dục ATGT được thực hiện như với các bài học môn Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa + Khi tổ chức giảng dạy, giáo viên tiến hành các hoạt động dạy học đảm học, môn Đạo đức... Phương pháp dạy học cần tập trung một số vấn đề: bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức