Tài Liệu Xây dựng văn hoá nhà Trường Tiểu học

Nội dung text: Tài Liệu Xây dựng văn hoá nhà Trường Tiểu học

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH CHƯƠNG TRÌNH ETEP MÔ ĐUN 6 XÂY DỰNG VĂN HOÁ NHÀ TRƯỜNG TIỂU HỌC (Tài liệu bồi dưỡng giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông cốt cán) VINH - 2021
2. MỤC LỤC I. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ MÔ ĐUN ................................................................ 1 II. YÊU CẦU CẦN ĐẠT CỦA MÔ ĐUN ..................................................................... 2 III. NỘI DUNG CHÍNH .................................................................................................. 2 IV. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG ................................................................. 3 4.1. Kế hoạch bồi dưỡng qua mạng ................................................................................. 3 4.1.1. Mục tiêu bồi dưỡng qua mạng ............................................................................... 3 4.1.2. Nội dung chính của quá trình bồi dưỡng qua mạng .............................................. 4 4.2. Kế hoạch bồi dưỡng trực tiếp ................................................................................... 9 4.2.1. Mục tiêu bồi dưỡng trực tiếp ................................................................................. 9 4.2.2. Nội dung chính của quá trình bồi dưỡng trực tiếp .............................................. 10 V. TÀI LIỆU ĐỌC ........................................................................................................ 17 NỘI DUNG 1 KHÁI QUÁT VỀ VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA GV, HS TRONG XÂY DỰNG VHNT TIỂU HỌC ..................................................... 17 1.1. Khái quát về văn hóa nhà trường tiểu học .............................................................. 17 1.1.1. Khái niệm ............................................................................................................ 17 1.1.2. Các thành tố của văn hóa nhà trường tiểu học .................................................... 21 1.1.3. Vai trò của văn hóa nhà trường tiểu học ............................................................. 37 1.2. Định hướng xây dựng văn hoá nhà trường tiểu học ................................................ 43 1.2.1. Các căn cứ để xây dựng văn hóa nhà trường tiểu học ......................................... 44 1.2.2. Nội dung xây dựng văn hóa nhà trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ................................................................................................................................. 45 1.2.3. Định hướng cách thức xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường ttiểu học ..... 53 1.3. Sự cần thiết của việc xây dựng văn hóa nhà trường và vai trò của giáo viên, học sinh trong việc xây dựng văn hóa nhà trường tiểu học ............................................................. 55 1.3.1. Sự cần thiết của việc xây dựng văn hoá nhà trường ........................................ 56 1.3.2. Vai trò của giáo viên ............................................................................................ 60 1.3.1. Vai trò của học sinh
3. NỘI DUNG 2 XÂY DỰNG VÀ QUẢNG BÁ GIÁ TRỊ CỐT LÕI CỦA NHÀ TRƯỜNG, LỚP HỌC; XÂY DỰNG NIỀM TIN CHO HỌC SINH, ĐỒNG NGHIỆP VÀO GIÁ TRỊ CỐT LÕI CỦA TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................... 62 2.1. Tham gia xây dựng giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học trong trường tiểu học ...... 62 2.1.1. Khái niệm giá trị cốt lõi ....................................................................................... 62 2.1.2. Cơ sở xác định giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học ........................................ 64 2.1.3. Cách thức xây dựng giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học ................................ 69 2.1.4. Một số ví dụ minh họa về các giá trị cốt lõi của trường tiểu học ........................ 72 2.2. Quảng bá giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học ở trường tiểu học ....................... 75 2.2.1. Mục đích quảng bá các giá trị cốt lõi .................................................................. 75 2.2.2. Yêu cầu của việc quảng bá các giá trị cốt lõi ...................................................... 76 2.2.3. Cách thức thực hiện quảng bá các giá trị cốt lõi ................................................. 78 2.3. Xây dựng niềm tin cho bản thân, HS, đồng nghiệp vào giá trị cốt lõi của nhà trường tiểu học ............................................................................................................... 81 2.3.1. Nâng cao nhận thức của bản thân, HS, đồng nghiệp về giá trị cốt lõi ................ 81 2.3.2. Tạo động lực, hình thành thói quen thực hiện giá trị cốt lõi cho bản thân, đồng nghiệp và HS ................................................................................................................. 82 2.3.3. Tham gia phát triển giá trị cốt lõi vào chương trình hành động của nhà trường, lớp học ........................................................................................................................... 84 2.4. Ví dụ minh họa về xây dựng và quảng bá giá trị cốt lõi của nhà trường tiểu học .... 93 NỘI DUNG 3 XÂY DỰNG, THỰC HIỆN VÀ GIÁM SÁT ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN KẾ HOẠCH XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA LÀNH MẠNH, THÂN THIỆN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ................................................................................ 101 3.1. Lập kế hoạch xây dựng môi trường văn hoá, lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học ............................................................................................................................... 101 3.1.1. Môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học ........................... 101 3.1.2. Tham gia lập kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học ............................................................................................................. 102 3.2. Thực hiện kế hoạch kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học .......................................................................................................... 117 3.2.1. Định hướng chung ............................................................................................. 118
4. 3.2.2. Sự tham gia của giáo viên trong việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường ...................................................................................................... 120 3.3. Giám sát, đánh giá việc thực hiện kế hoạch ......................................................... 138 3.3.1. Giám sát và hỗ trợ thực hiện kế hoạch .............................................................. 138 3.3.2. Đánh giá và điều chỉnh kế hoạch ....................................................................... 139 3.4. Ví dụ minh họa ..................................................................................................... 139 3.4.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................... 140 3.4.2. Nội dung khảo sát .............................................................................................. 140 3.4.3. Kết quả khảo sát ................................................................................................ 141 3.4.4. Trao đổi, mở rộng vấn đề ...................... Lỗi! Thẻ đánh dấu không được xác định. NỘI DUNG 4 XÂY DỰNG KẾ HOẠCH TỰ HỌC, KẾ HOẠCH HỖ TRỢ ĐỒNG NGHIỆP VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA LÀNH MẠNH Ở NHÀ TRƯỜNG TIỂU HỌC ..................................................................................................................................... 150 4.1. Xây dựng kế hoạch tự học .................................................................................... 150 4.1.1. Cách thức xây dựng kế hoạch tự học ................................................................ 150 4.1.2. Cấu trúc kế hoạch tự học ................................................................................... 150 4.2. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp về “Xây dựng văn hóa lành mạnh trong nhà trường tiểu học” .................................................................................................... 151 4.2.1. Một số định hướng chung .................................................................................. 151 4.2.2. Kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp về “Xây dựng văn hóa lành mạnh trong nhà trường tiểu học” minh họa ....................................................................................................... 151 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 155 PHỤ LỤC .................................................................................................................... 157 NHÓM PHIẾU ĐÁNH GIÁ VỀ KẾ HOẠCH, QUÁ TRÌNH, KẾT QUẢ TỔ CHỨC XÂY DỰNG VHNT TIỂU HỌC ................................................................................ 157
5. BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU TT Họ và tên Chức danh Đơn vị công tác Trách nhiệm 1. Trẫn Vũ tài PGS.TS Trường Đại học Vinh Trưởng ban 2. Nguyễn Lâm Đức TS Trường Đại học Vinh Phó Trưởng ban Tiểu ban 3 Tên Mô đun: Xây dựng văn hóa nhà trường tiểu học Mã số: GVTH 06 Chức TT Họ và tên Đơn vị công tác Trách nhiệm danh Trưởng 1. Phạm Thị Hương TS Trường Đại học Vinh tiểu ban 2. Thái Thị Hồng Lam TS Trường Đại học Vinh Thư kí 3. Dương Thị Thanh Hải TS Trường Đại học Vinh Ủy viên 4. Nguyễn Thị Thanh Trâm TS Trường Đại học Vinh Ủy viên 5. Võ Thị Vinh TS Trường Đại học Vinh Ủy viên Trường ĐHSP, 6. Hồ Thị Thúy Hằng TS Ủy viên Đại học Thái Nguyên Trường ĐHSP, 7. Phùng Thị Hằng TS Ủy viên Đại học Đà Nẵng
6. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG TÀI LIỆU STT Từ viết tắt Kí hiệu 1 Giáo viên GV 2 Học sinh HS 3 VHNT Văn hóa nhà trường CTGDPT Chương trình Giáo dục phổ thông
7. I. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ MÔ ĐUN Mô đun “Xây dựng văn hóa nhà trường ở trường tiểu học” là một trong những mô đun triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo khóa tập huấn để triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Cùng với mô đun này, giáo viên cơ sở giáo dục cấp tiểu học còn được tham gia học tập, bồi dưỡng các nội dung khác như: “Hướng dẫn thực hiện Chương trình GDPT 2018”, “Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh”, “Kiểm tra, đánh giá học sinh tiểu học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực”; “Xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực”; “Tư vấn và hỗ trợ học sinh tiểu học trong hoạt động giáo dục và dạy học”; “Thực hiện và xây dựng trường học an toàn, phòng chống bạo lực hoc đường ở trường tiểu học”; “Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để thực hiện giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học”; “Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trường tiểu học” và “Ứng dụng công nghệ thông tin khia thác và sử dụng thiết bị công nghệ trong dạy học và giáo dục học sinh tiểu học”. Đây là mô đun được thiết kế dành cho giáo viên tiểu học để trở thành lực lượng cốt cán triển khai các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Đồng thời, mô đun 6 hướng tới mục tiêu bồi dưỡng các giáo viên tham gia tập huấn trở thành lực lượng hỗ trợ giáo viên đại trà trên qua hệ thống LMS. Mô đun “Xây dựng văn hóa nhà trường ở trường tiểu học” đề cập đến những nội dung cơ bản: - Khái quát chung về xây dựng văn hóa nhà trường ở trường tiểu học và vai trò của giáo viên, học sinh trong xây dựng văn hóa nhà trường tiểu học; - Xây dựng và quảng bá các giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học; xây dựng niềm tin cho học sinh, đồng nghiệp vào giá trị cốt lõi. Tổ chức xây dựng và quảng bá các giá trị cốt lõi của nhà trường, xây dựng niềm tin cho mọi thành viên trong nhà trường vào các giá trị cốt lõi đó; Tổ chức xây dựng, thực hiện và giám sát đánh giá thực hiện kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện. Để bồi dưỡng module này, học viên sẽ tham gia khóa bồi dưỡng được thiết kế 1
8. theo phương pháp kết hợp (blended learning), trong đó, có 2 ngày tập huấn theo phương thức giáp mặt (face to face) với tiếp cận tương tác, chú trọng hoạt động, trải nghiệm và định hướng sản phẩm và 7 ngày học tập online qua hệ thống LMS. Tài liệu Mô đun 06 được biên soạn dành cho hai đối tượng khác nhau là người hướng dẫn (facilitator) và người tham gia (participant), đây là một phương thức biên soạn tài liệu hiện đại trong hoạt động đào tạo, bồi dưỡng. II. YÊU CẦU CẦN ĐẠT CỦA MÔ ĐUN Sau khi hoàn thành khóa học, học viên có thể: - Phân tích được sự cần thiết, giá trị cốt lõi (văn hóa ứng xử trong lớp học, trong nhà trường...), cách thức xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường tiểu học; - Đánh giá được sự tham gia của giáo viên, học sinh trong xây dựng văn hóa trường tiểu học thông qua các trường hợp thực tế (Case studies); - Tham gia xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện trong nhà trường, lớp học (hệ thống giá trị cốt lõi, các chương trình hành động, thói quen, hành vi; môi trường cảm xúc, chia sẻ, hợp tác với đồng nghiệp, học sinh; bảo tồn và phát huy văn hóa địa phương, vùng miền, dân tộc, ; hình thành và củng cố văn hóa nhà trường); - Xây dựng được kế hoạch tự học và hỗ trợ đồng nghiệp xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong nhà trường tiểu học. III. NỘI DUNG CHÍNH Tài liệu được biên soạn gồm 4 nội dung bám sát theo Quyết định số 4660/QĐ- BGDĐT ngày 04/12/2019 ban hành danh mục các mô đun bồi dưỡng GVPT để thực hiện BDTX GVPT và CBQLCSGDPT đại trà. Nội dung 1. Khái quát về xây dựng văn hóa nhà trường ở trường tiểu học và vai trò của giáo viên, học sinh trong xây dựng văn hóa nhà trường tiểu học Làm rõ lí luận về văn hóa nhà trường, xây dựng văn hóa nhà trường và vai trò, trách nhiệm của giáo viên, học sinh trong xây dựng văn hóa nhà trường; Các thành tố của VHNT ở trường tiểu học; Định hướng xây dựng văn hóa nhà trường ở trường tiểu học. Nội dung 2. Xây dựng và quảng bá các giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học; Xây dựng niềm tin cho học sinh, giáo viên vào các giá trị cốt lõi của nhà trường tiểu học Phần này tập trung vào các vấn đề chính: khái niệm giá trị cốt lõi, cơ sở xây 2
9. dựng các giá trị cốt lõi của nhà trường lớp học; cách thức xây dựng và quảng bá các giá trị cốt lõi; xây dựng niềm tin cho bản thân, học sinh, đồng nghiệp vào các giá trị cốt lõi và đưa ra trường hợp minh họa về xây dựng và quảng bá các giá trị cốt lõi của một trường tiểu học. Nội dung 3. Xây dựng, thực hiện và giám sát, đánh giá việc thực hiện kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học Nội dung này làm rõ thế nào là môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện trong nhà trường tiểu học; cách thức tham gia của giáo viên vào việc lập kế hoạch và tổ chức thực hiện, giám sát, đánh giá việc thực hiện kế hoạch và minh họa cách tổ chức xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học. Nội dung 4. Xây dựng kế hoạch tự học và hỗ trợ đồng nghiệp trong việc xây dựng môi trường văn hóa thân thiện, lành mạnh trong nhà trường tiểu học Phần này tập trung hướng dẫn HV xây dựng kế hoạch tự học và hỗ trợ đồng nghiệp về xây dựng văn hóa nhà trường ở trường tiểu học và đưa ra mẫu kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp và kế hoạch tự học minh họa. IV. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG 4.1. Kế hoạch bồi dưỡng qua mạng - Thời gian bồi dưỡng qua mạng: 07 ngày - Trước khi tổ chức bồi dưỡng trực tiếp 4.1.1. Mục tiêu bồi dưỡng qua mạng Kết thúc quá trình bồi dưỡng qua mạng, học viên có thể: - Nhận biết được các kiến thức liên quan đến VHNT nhà trường như: VHNT, VHNT tiểu học, văn hóa tổ chức, các biểu hiện của VHNT tiểu học, vai trò của VHNT tiểu học, giá trị cốt lõi của trường tiểu học, ; Xác định được các căn cứ pháp lý để xây dựng VHNT như: Các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chương trình GDPT 2018; Phân tích được vai trò của giáo viên, học sinh trong xây dựng VHNT tiểu học... - Xác định được thế nào là giá trị cốt lõi của một trường tiểu học, cơ sở xây dựng các giá trị cốt lõi, cách thức xây dựng giá trị cốt lõi, cách cách thức xây dựng niềm tin và quảng bá các giá trị cốt lõi. Phân tích được giá trị cốt lõi của một trường hợp cụ thể. - Trình bày được thế nào là văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học; 3
10. Mô tả được các bước lập kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện; Xác định được nhiệm vụ của giáo viên trong việc lập kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học. - Nêu được mức độ tham gia của giáo viên vào việc tổ chức, giám sát, đánh giá việc xây dựng VHNT ở trường tiểu học; Phân tích được cách thức tổ chức xây dựng, thực hiện giám sát, đánh giá viêc thực hiện xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện của một trường hợp cụ thể. 4.1.2. Nội dung chính của quá trình bồi dưỡng qua mạng (1) Khái quát về VHNT và vai trò của giáo viên, học sinh trong xây dựng VHNT tiểu học (2) Xây dựng và quảng bá các giá trị cốt lõi của nhà trường, lớp học; Xây dựng niềm tin cho học sinh, giáo viên vào các giá trị cốt lõi của nhà trường tiểu học (3) Xây dựng, thực hiện và giám sát, đánh giá việc thực hiện kế hoạch xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, thân thiện ở trường tiểu học (4) Xây dựng kế hoạch tự học và hỗ trợ đồng nghiệp trong việc xây dựng môi trường văn hóa thân thiện, lành mạnh trong nhà trường tiểu học. Hoạt động Nội dung chính A. CHUẨN BỊ Giới thiệu mô đun 6 I. Giới thiệu mô đun và hướng dẫn học tập Xem Video mở đầu giới thiệu chung về Mô đun 6, hướng dẫn học qua mạng LMS, yêu cầu cần đạt và địa chỉ trợ giúp học viên khi học Mô đun 6 II. Nhiệm vụ học tập Đây là khóa học được thiết kế theo hình thức học tập kết hợp giữa học qua mạng và học trực tiếp. Vì vậy, nhiệm vụ cụ thể của học viên ở khóa học này là: 1. Nghiên cứu 04 nội dung từ nội dung 01 đến nội dung 04 trong tài liệu; nghiên cứu các học liệu như đồ họa mô đun (inforgraphic), các video, các tài liệu vă bản theo hướng dẫn của từng nhiệm vụ học tập. 2. Hoàn thành các bài tập ở mỗi nhiệm vụ học tập bao 4