Bài giảng Ngữ văn 6 - Bài học đường đời đầu tiên (trích: Dế mèn phiêu lưu ký)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 6 - Bài học đường đời đầu tiên (trích: Dế mèn phiêu lưu ký)

1. BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN TRÍCH: DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÝ
2. Tác giả - Sinh năm 1920, tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội. - Ông viết văn từ trước CM tháng Tám/1945. - Ông có nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi. Tô Hoài
3. Những tác phẩm viết cho thiếu nhi
4. Truyện Dế Mèn phiêu lưu ký được xuất bản lần đầu năm 1941.
5. Chương I : Kể về lai lịch và bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
6. Chương II, III: Kể chuyện Dế Mèn bị bọn trẻ con bắt đi chọi nhau với các con dế khác. Mèn trốn thoát. Trên đường về gặp chị Nhà Trò bị sa vào lưới của bọn Nhện độc ác. Mèn đánh tan bọn Nhện cứu chị Nhà Trò yếu ớt.
7. Bảy chương còn lại : Kể về cuộc phiêu lưu của Mèn và Trũi - người anh em kết nghĩa – nguy hiểm, vất vả nhưng đầy ý nghĩa.
8. + Thể loại: truyện dài + Nhân vật: Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc + Ngôi kể: thứ nhất (theo lời kể của Dế Mèn) + PTBĐ: tự sự, biểu cảm, miêu tả.
9. tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng
10. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to ra và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.
11. Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu. Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai cũng quen thuộc mình cả. Không nói, có lẽ họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he. Ấy vậy, tôi cho là tôi giỏi. Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ, khiến mỗi lần thấy tôi đi qua, các chị phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên nhìn trộm. Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên. Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.
12. Bức chân dung tự họa của Dế Mèn Hình dáng Hành động Suy nghĩ - chàng dế thanh niên - đạp phanh phách cường tráng - Tôi tợn lắm. + càng: mẫm bóng - vũ lên phành phạch - Tôi cho là tôi giỏi + vuốt: cứng, nhọn hoắt - nhai ngoàm ngoạp + cánh: dài tận chấm đuôi - Tôi tưởng: lầm cử một màu nâu bóng mỡ - trịnh trọng vuốt râu chỉ ngông cuồng là tài + đầu: to, rất bướng - cà khịa, quát nạt, đá ba, càng tưởng tôi là + răng: đen nhánh ghẹo tay ghê gớm, có thể + râu: dài, cong sắp đứng đầu thiên hạ rồi. => Dế Mèn khỏe Dế Mèn kiêu căng tự phụ, xem mạnh, cường tráng, thường mọi người, hung hăng hống có vẻ đẹp hùng dũng hách, xốc nổi. của con nhà võ.
13. nét đẹp khỏe đẹp, cường tráng, mạnh mẽ, tự tin Theo em hình ảnh Dế Mèn đẹp ở chỗ nào và chưa đẹp ở điểm nào? nét chưa đẹp kiêu căng, tự phụ, xốc nổi, hung hăng, hống hách.
14. Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế. Choắt nọ có lẽ cũng trạc tuổi tôi. Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên tôi coi thường và gã cũng sợ tôi lắm. Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo ghi lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Đã vậy, tính nết lại ăn xổi ở thì (thật chỉ vì ốm đau luôn, không làm được), có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất, không biết đào sâu rồi khoét ra nhiều ngách như hang tôi.
15. Một hôm, tôi sang chơi, thấy trong nhà luộm thuộm, bề bộn, tôi bảo: - Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế! Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng. Ngộ có kẻ nào đến phá thì thật chú chết ngay đuôi! Này thử xem: khi chú chui vào tổ, lưng chú phải lồm cồm đụng sát lên tận mặt đất, làm cho ai trên vệ cỏ nhìn sang cũng biết chú đương đi đứng chỗ nào trong tổ. Phỏng thử có thằng chim cắt nó nhòm thấy, nó tưởng mồi, nó mổ cho một phát, nhất định trúng giữa lưng chú, thì chú có mà đi đời! Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn.
16. Tôi chui tọt ngay vào hang, lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ. Bụng nghĩ thú vị: “Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè vỡ đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!” Mỗi câu “Chối này” chị Cốc lại giáng một mỏ xuống. Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất. Rúc trong hang mà bị trúng hai mỏ, Choắt quẹo xương sống, lăn ra kêu váng. Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thin thít. Như đã hả cơn tức, chị Cốc đứng rỉa lông cánh một lát nữa rồi lại bay là xuống đầm nước, không chút để ý cảnh khổ đau vừa gây ra. Biết chị Cốc đi rồi, tôi mới mon men bò lên. Trông thấy tôi, Dế Choắt khóc thảm thiết.
17. Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này: - Thôi tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn ăn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi. Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nắm mộ to
18. Những bài học sâu sắc em rút ra từ nhân vật Dế Mèn? Em học tập được gì từ nhân vật Dế Choắt?
19. + Bài học về thói kiêu căng, ngạo mạn, ích kỷ (từ Dế Mèn): kiêu căng, hống hách, ngang ngược, ích kỷ không chỉ làm hại người khác mà còn gây ra hậu quả cho bản thân phải ân hận suốt đời. + Bài học về tình thân ái, lòng bao dung nhân hậu (từ Dế Choắt): nên biết sống đoàn kết, tôn trọng, bao dung tha thứ cho lỗi lầm của người khác.
20. Tổng kết 1. Nghệ thuật - Cách miêu tả loài vật sinh động, trí tưởng tượng độc đáo. - Sử dụng các biện pháp tu từ: nhân hóa, so sánh - Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất, tự nhiên, hấp dẫn. 2. Nội dung - Tính kiêu căng, hống hách, ích kỉ sẽ dẫn đến tội ác khiến ta phải ân hận suốt đời. - Hãy sống yêu thương, đồng cảm, tự tin, khiêm nhường
21. Luyện tập, vận dụng 1. Hãy đọc diễn cảm/đọc phân vai một đoạn mà em thích nhất trong VB. 2. Em hãy bày tỏ suy nghĩ về 1 nhân vật trong đoạn truyện (Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc)
22. Ở đoạn cuối truyện, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đứng lặng hồi lâu trước nấm mồ của người bạn xấu số. Em thử hình dung tâm trạng của Dế Mèn và viết một đoạn văn diễn tả lại tâm trạng ấy theo lời của Dế Mèn.  Ân hận vì thói ngông cuồng, dại dột của mình đã dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choắt.  Tự hứa thay đổi tính nết, từ bỏ thói hung hăng, ngỗ nghịch, kiêu ngạo.  Xin Dế Choắt tha thứ và khắc ghi câu chuyện đau lòng do mình gây ra là một bài học đường đời.