Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 107: Hịch tướng sĩ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 107: Hịch tướng sĩ

1. LỊCH SỬ NHÀ TRẦN CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG GIẶC MÔNG-NGUYÊN LẦN THỨ 2 2
2. TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288 2
3. TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288 3
4. TRẬN BẠCH ĐẰNG NĂM 1288 4
5. TIẾT 107 – VĂN BẢN: HỊCH TƯỚNG SĨ TRẦN QUỐC TUẤN 6
6. I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả -Trần Quốc Tuấn (1231 ? -1300) tước Hưng Đạo Vương là 1 danh tướng kiệt xuất thời Trần -Là người có phẩm chất cao đẹp, văn võ song toàn và có công lao lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên - Ông được nhân dân tôn là “Đức thánh Trần” và lập đền thờ ở nhiều nơi Chân dung Trần Quốc Tuấn (Hưng Đạo Vương) 7
7. Chân dung Trần Quốc Tuấn Hào khí Đông A 8
8. Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Nam Định Tượng đài Trần Quốc Tuấn ở Trường Sa 9
9. 2. Tác phẩm a, Hoàn cảnh sáng tác -Tên chữ Hán: “Dụ chư tỳ tướng” - Ra đời trước cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên lần thứ 2 (1285) và được công bố vào tháng 9/ 1284 tại cuộc duyệt binh ở Đông Thăng Long, nhằm nêu cao quyết tâm đánh giặc, thắng giặc 10
10. b,Thể loại: Hịch -Là thể văn nghị luận thời xưa, được vua chúa,tướng lĩnh 1 phong trào để cổ động, thuyết phục, đấu tranh chống thù trong giặc ngoài -Kết cấu chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục -Thường được viết theo thể văn biền ngẫu 11
11. - Bố cục bài hịch: Gồm 4 phần + Phần mở đầu: Nêu vấn đề + Phần thứ 2: Nêu truyền thống vẻ vang trong sử sách + Phần thứ 3: Nhận định tình hình, phân tích phải trái + Phần kết thúc: Nêu chủ trương cụ thể và kêu gọi đấu tranh 12
12. * So sánh giữa hịch và chiếu - Giống nhau: Thể văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, viết bằng văn xuôi hoặc văn vần. Dùng để ban bố công khai do vua, tướng lĩnh biên soạn. - Khác nhau về chức năng HỊCH CHIẾU - Dùng để cổ vũ, kêu gọi, khích lệ - Dùng để ban bố mệnh lệnh. tinh thần, cũng có khi khuyên nhủ, răn dạy thần dân và người dưới quyền. 13
13. Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ Trần Quốc Tuấn I. Tìm hiểu chung -Phần 1:Nêu gương trung thần 2.Tác phẩm nghĩa sĩ trong sử sách để khích c,Bố cục: 4 phần lệ ý chí lập công danh, xả thân vì -Phần 1: Từ đầu “còn lưu tiếng nước tốt!” -Phần 2:Lột tả sự ngang ngược và tội ác của kẻ thù đồng thời nói -Phần 2: Từ “Huống chi” đến lên long căm thù giặc. “cũng vui lòng.” -Phần 3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai (Mối ân tình của chủ -Phần 3: Từ “Các ngươi” đến “có tướng đối với quân sĩ, phê phán được không?” tướng sĩ dưới quyền) -Phần 4: Còn lại -Phần 4: Nêu nhiệm vụ cấp bách khích lệ tư tưởng sẳn sàng chiến đấu, quyết thắng của tướng sĩ 14
14. II. Tìm hiểu văn bản: 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ - Những nhân vật được nêu gương: Kỉ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang → Địa vị khác nhau (làm tướng, gia nhân, quan nhỏ) song đều trung thành, không sợ nguy hiểm, xả thân vì chủ tướng, vì nước. - NT: Liệt kê, dẫn chứng: xác thực, khách quan, tiêu biểu (từ xa đến gần, từ xưa đến nay) => Khích lệ ý chí lập công danh, xả thân vì nước, lòng trung quân ái quốc của các tướng sĩ. 15 15
15. II. Tìm hiểu văn bản: 1.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ - Những nhân vật được nêu gương: Kỉ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang → Địa vị khác nhau (làm tướng, gia nhân, quan nhỏ) song đều trung thành, không sợ nguy hiểm, xả thân vì chủ tướng, vì nước. - NT: Liệt kê, dẫn chứng: xác thực, khách quan, tiêu biểu (từ xa đến gần, từ xưa đến nay) => Khích lệ ý chí lập công danh, xả thân vì nước, lòng 16trung quân ái quốc của các tướng sĩ.
16. 2. Sự ngang ngược và tội ác của giặc *Tội ác của kẻ thù Sự ngang ngược và tội ác của giặc - Kẻ thù tham lam, tàn bạo: Đòi ngọc Tácđ ượgiảc đãlộ tsửtả dụngnhư lụa, hạch sách vàng bạc vét kiệt của nghệthế thuậtnào? gì để lột tả kho có hạn, hun dữ như hổ đói. bảnTìm chấtchi củatiế tgiặc?nói - Giặc ngang ngược: Đi lại nghênh lên điều đó? ngang ngoài đường, bắt nạt tể phụ, sỉ mắng triều đình. - Hình ảnh ẩn dụ “lưỡi cú mèo”, “thân dê chó”. => Với việc sử dụng biện pháp liệt kê, những hình ảnh ẩn dụ, so sánh, giọng điệu mỉa mai, châm biếm, kinh bỉ, tác giả đã lột tả sự ngang ngược, tham lam, tàn bạo của kẻ thù 17 17
17. 3/ Lòng yêu nước và căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn: “Ta thường tới bữa quên ăn, + Tới bữa quên ăn, nửa đêm mất nửa đêm vỗ gối; ruột đau như ngủ cắtLòng, nước căm mắt thù đầm giặc đìa của; chỉ TQT cămthể tức hiện chưa qua xả thái thịt độlột da, + ruột đau như cắt, nước mắt đầm vànuốt hành gan động uống như máu thế quân nào? thù. đìa Dẫu cho trăm thân này phơi + xả thịt lột da, nuốt gan uống máu ngoài nội cỏ, nghìn xác này quân thù gói trong da ngựa, ta cũng vui + trăm thân phơi ngoài cỏ, nghìn lòng” xác gói da ngựa _ vui lòng - NT: Động từ mạnh (xả, lột, nuốt, uống ), câu văn biền ngẫu, nói quá, giọng văn thống thiết, căm hờn 18 18
18. 3/ Lòng yêu nước và căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn: - Quên ăn, mất ngủ, đau đến thắt tim, thắt ruột. - Uất ức, căm tức khi chưa trả được thù, sẵn sàng hi sinh để rửa mối nhục cho đất nước. -> TQT là tấm gương yêu nước bất khuất →động viên to lớn đối với tướng sĩ. => Bày tỏ tấm lòng lo lắng, đau xót cho đất nước; căm tức kẻ thù, sẵn sàng hy sinh vì đất nước 19
19. * Mối quan hệ giữa TQT đối với tướng sĩ: - Quan hệ chủ tướng Mối quan hệ giữa TQT đối → Khích lệ tinh thần trung với tướng sĩ là mối quan hệ quân, ái quốc. gì? - Quan hệ cùng cảnh ngộ Mối quan hệ đó đã khích lệ → khích lệ ý thức trách nhiệm tướng sĩ ra sao? và nghĩa vụ của mỗi người đối với đạo vua tôi và tình cốt nhục. 20
20. * Thái độ và hành động sai trái của tướng sĩ: - Trần Quốc Tuấn phê phán nghiêm Sai lầm của tướng sĩ khắc hành động hưởng lạc, thái độ được nhắc trên các bang quang của tướng sĩ trước vận phương diện nào? mệnh của đất nước: vui chọi gà, cờ bạc, ham săn bắn, thích rượu ngon, mê tiếng hát → Hậu quả tai hại khôn lường: mất Hậu quả của cách sống hết sinh lực và nhuệ khí đánh đó như thế nào? giặc→ nước mất nhà tan. 21
21. 4. Nghệ thuật 5. Ý nghĩa - Lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc Hịch tướng sĩ nêu lên vấn bén. Luận điểm rõ ràng, luận để nhận thức và hành động cứ chính xác. trước nguy cơ đất nước bị => Khích lệ lòng căm thù xâm lược giặc, nỗi nhục mất nước, lòng trung quân ái quốc, lòng ân nghĩa, thuỷ chung của những người cùng cảnh ngộ. 22
22. * Những việc nên làm: - Nêu cao tinh thần cảnh giác. - Huấn luyện quân sĩ, tập dược cung tên. - Học binh thư yếu lược; là sách Tác giả khuyên răn chọn lọc binh pháp của các nhà tướng sĩ điều gì? cầm quân nổi tiếng trong lịch sử. 23
23. BÀI TẬP CỦNG CỐ Câu 1: Sự ngang ngược và tội ác của giặc được lột tả như thế nào? Tìm chi tiết nói lên điều đó? Câu 2: Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để lột tả bản chất của giặc? Câu 3: Lòng căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn thể hiện qua thái độ và hành động như thế nào? Câu 4: Mối quan hệ giữa Trần Quốc Tuấn đối với tướng sĩ là mối quan hệ gì? 24