Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 87: Ngắm trăng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 87: Ngắm trăng

1. KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: Đọc thuộc lòng bài thơ “TỨC CẢNH PÁC BÓ”? Câu 2: Qua bài thơ, em thấy Bác Hồ là người như thế nào? Đáp án: Câu 1: Sáng ra bờ suối, tối vào hang, Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng. Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng, Cuộc đời cách mạng thật là sang. Câu 2: Bác Hồ là người luôn tràn đầy niềm lạc quan, tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng.
2. TIẾT 87: Ngắm trăng (Vọng nguyệt) -Hồ Chí Minh - I. Tìm hiểu chung - Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969 ) tên khai sinh 1. Tác giả , tác phẩm là NguyễnHãy Sinh nêu Cung hiểu biết của - Bác là emvị lãnh về táctụ vĩ giả đại Hồ của Chí dân tộc, là người chèoMinh lái và con tác thuyền phẩm cách Vọng mạng Việt Nam cậpnguyệt bến vinh ? quang. - Người không chỉ là chiến sĩ cách mạng kiệt suất mà còn là nhà văn, nhà thơ lớn, danh nhân văn hóa thế giới. * Bài thơ Vọng nguyệt (trích trong tập “Nhật ký trong tù”) sáng tác trong khoảng thời gian Bác bị Tưởng Giới Thạch vô cớ bắt giam ở Quảng Tây- Trung Quốc ( 8/1942 – 9/1943 )
3. Nhật ký trong tù (tên Hán là Ngục trung nhật ký) là một tác phẩm văn học gồm 133 bài thơ bằng chữ Hán của Hồ Chí Minh viết từ ngày 29 tháng 8 năm 1942 đến ngày 10 tháng 9 năm 1943
4. *Đọc, hiểu chú thích Phiên âm Ngục trung vô tửu diệc vô hoa, Đối thử lương tiêu nại nhược hà? Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt , Nguyệt tòng song khích khán thi gia. Dịch nghĩa Trong tù không rượu cũng không hoa, Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào? Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng, Từ ngoài khe cửa, trăng ngắm nhà thơ. Dịch thơ ( bản dịch của Nam Trân) Trong tù không rượu cũng không hoa, Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ; Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ, Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
5. I Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: Hồ Chí Minh (1890-1969). 2. Tác phẩm: - Xuất xứ: rút ra từ tập thơ “Nhật kí trong tù”. - Hoàn cảnh sáng tác: Bác Hồ viết tại nhà tù ở tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc), từ tháng 8 -1942 đến tháng 9 - 1943. ? Hãy cho biết thể loại bài - Thể loại: thơ thất ngôn tứ tuyệt. thơ. Xác định bố cục của bài. - Bố cục: 4 phần( Khai, thừa, chuyển hợp.) chia theo thể thơ ( Nếu chia theo nội dung: 2 phần + 2 câu đầu: Hoàn cảnh ngắm trăng + 2 câu cuối: Cuộc ngắm trăng.
6. I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết 1. Hai câu đầu: Tâm hồn nghệ sĩ của Bác Phiên âm: Ngục trung vô tửu diệc vô hoa, Đối thử lương tiêu nại nhược hà? Dịch thơ: Trong tù không rượu cũng không hoa, Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ; Theo em,Bác là người như Tác giả sử dụng biện pháp - Hoàn cảnh trong tù, không rượu, thế nào với trăng? Tình yêu Quanghệ câuthuật thơ gìthứtrong hai, emhai thấycâu hoa. trăng có giúp được gì cho tâmthơ trạngđầu? củaTác Bácdụng Hồcủa nhưbiện thế → Điệp từ “vô” nhấn mạnh sự thiếu BácBác trongngắm trănghoàn trongcảnh hoànnày nào?pháp nghệ thuật đó? thốn về vật chất. haycảnhkhông? nào? → Bác bối rối, xao xuyến trước trăng đẹp. Tình yêu với trăng đã giúp Bác vượt
7. I. Tìm hiểu chung: II. Tìm hiểu chi tiết 1. Hai câu đầu: Tâm hồn nghệ sĩ của Bác. - Hoàn cảnh ngắm trăng: trong tù, bị đày đọa khổ sở Không rượu, không hoa để thưởng lãm, khơi gợi nguồn thi Hứng - Câu nghi vấn thể hiện tâm trạng xốn xang, bối rối trước cảnh trăng đẹp Tâm hồn nghệ sĩ đích thực của Người: tình yêu thiên nhiên say đắm, dù là thân tù nhưng vẫn rung động mãnh liệt trước vẻ đẹp của trăng
8. 2. Hai câu thơ cuối – tinh thần lạc quan của Bác Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt Nhận xét cấu Nguyệt tòng song khích khán thi gia trúc của hai câu cuối Người ngắm trăng soi ngoài của sổ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. Nhân Song Minh nguyệt Nguyệt Song Thi gia -> Cấu trúc đối xứng Sự hài hòa giữa chất THÉP và chất TÌNH Cuộc vượt ngục về tinh thần=> chất THÉP Tình cảm giao hòa giữa trăng và người=> chất TÌNH
9. NHÀ TÙ ĐEN TỐI VẦNG TRĂNG THƠ MỘNG Song Sắt THẾ GIỚI CỦA TỰ DO VÀ THẾ GIỚI CỦA SỰ TÀN BẠO CÁI ĐẸP Song sắt nhà tù đã trở nên bất lực, vô nghĩa - Sức mạnh tinh thần kỳ diệu, phong thái ung dung của người chiến sĩ vượt lên cảnh ngục tù -Tình yêu thiên nhiên mãnh liệt, tâm hồn thi nhân say đắm của một nghệ sĩ đích thực
10. 2. Hai câu thơ cuối – tinh thần lạc quan của Bác - Cấu trúc đối xứng : + Người vượt song sắt nhà tù để đến với vầng trăng tự do + Trăng cũng vượt song sắt nhà tù để ngắm nhà thơ - Cuộc vượt ngục về tinh thần => chất thép - Tình cảm giữa trăng và người => chất tình -Nghệ thuật nhân hóa “ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ” => Kẻ tri âm tìm đến người tri kỉ ( Bác và trăng là đôi bạn tri âm đã vượt qua song sắt nhà tù để đến với nhau. -> Bác là người yêu thiên nhiên, có tinh thần lạc quan, nghị lực phi thường.
11. I. Tìm hiểu chung. II. Tìm hiểu chi tiết. ? Hãy nêu đặc điểm nghệ III.Tổng kết: thuật, giá trị nội dung 1. Nghệ thuật - Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt chính của văn bản? - Điệp từ, nghệ thuật đối, nhân hóa - Sự kết hợp hài hòa giữa cổ điển- hiện đại; thi sĩ-chiến sĩ 2. Nội dung chính: Ngắm trăng là bài thơ giản dị mà hàm xúc, cho thấy tình yêu thiên nhiên đến say mê và phong thái ung dung của Bác Hồ ngay cả trong cảnh ngục tù cực khổ tối tăm. 3. Ý nghĩa văn bản: Tác phẩm thể hiện sự tôn vinh cái đẹp của tự nhiên, của tâm hồn con người bất chấp hoàn cảnh ngục tù.
12. ? Qua bài thơ ta thấy Bác là người như thế nào. Qua bài thơ, ta thấy Bác vừa là người rất yêu thiên nhiên, vừa là người chiến sĩ với chất thép sáng ngời, một phong thái ung dung tự tại, vượt lên trên sự khắc nghiệt của nhà tù.
13. ? Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nhận xét: Thơ của Bác đầy trăng. Hãy sưu tầm một số bài thơ của Bác viết về trăng mà em biết: - Trung thu - Đêm thu - Đêm lạnh - Cảnh khuya - Rằm tháng giêng - Tin thắng trận - Đi thuyền trên sông Đáy
14. Hướng dẫn học sinh học ở nhà + Học thuộc lòng bài thơ (phần phiên âm và dịch thơ). + Nắm lại nội dung và nghệ thuật của văn bản. + Soạn bài tiếp theo: ĐI ĐƯỜNG.