Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết số 25: Hành động nói

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết số 25: Hành động nói

1. KiÓm tra bµi cò : Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc, chøc n¨ng cña c©u phñ ®Þnh. Cho ví dụ.
2. - C©u phñ ®Þnh lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ phñ ®Þnh như­: kh«ng, ch¼ng, ch¶, ch­a, kh«ng ph¶i (lµ), ch¼ng ph¶i(lµ), ®©u cã ph¶i(lµ), ®©u(cã) - C©u phñ ®Þnh dïng ®Ó: + Th«ng b¸o, x¸c nhËn kh«ng cã sù vËt, sù viÖc, tÝnh chÊt, quan hÖ nµo ®ã (c©u phñ ®Þnh miªu t¶). + Ph¶n b¸c mét ý kiÕn, mét nhËn ®Þnh (c©u phñ ®Þnh b¸c bá).
3. TiÕt 95. Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI I. Hµnh ®éng nãi lµ g×? 1. Ng÷ liÖu (SGK- Trang 62) MÑ con LÝ Th«ng ®ang ngñ, bçng nghe tiÕng gäi cöa. Ngì lµ hån oan cña Th¹ch Sanh hiÖn vÒ, mÑ con h¾n ho¶ng sî, van l¹y rèi rÝt. Khi Th¹ch Sanh vµo nhµ kÓ cho nghe chuyÖn giÕt ch»n tinh, chóng míi hoµn hån. Như­ng LÝ Th«ng bçng n¶y ra kÕ kh¸c. H¾n nãi: - Con tr¨n Êy lµ cña vua nu«i ®· l©u. Nay em giÕt nã, tÊt kh«ng khái bÞ téi chÕt. Th«i, b©y giê nh©n trêi ch­ưa s¸ng em h·y trèn ngay ®i. Cã chuyÖn g× ®Ó anh ë nhµ lo liÖu. - Th¹ch Sanh lại thËt thµ tin ngay. Chµng véi v· tõ gi· mÑ con LÝ Th«ng, trë vÒ tóp lÒu cò d­ưới gèc ®a, kiÕm cñi nu«i th©n. (Thạch Sanh)
4. Lời của Lý Thông Con tr¨n Êy lµ cña vua nu«i ®· l©u. Nay em giÕt nã, tÊt kh«ng khái bÞ téi chÕt. Th«i, b©y giê nh©n trêi ch­ưa s¸ng em h·y trèn ngay ®i. Cã chuyÖn g× ®Ó anh ë nhµ lo liÖu.
5. TiÕt 95. Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI I. Hµnh ®éng nãi lµ g×? 1. Ng÷ liÖu (SGK- Trang 62) 2. KÕt luËn - Môc ®Ých: LÝ Th«ng ®uæi Thạch Sanh ®i nh»m c­ướp c«ng cña Th¹ch Sanh. - C©uLÝ nãi Th«ng thÓ hiÖn: ®¹t đ­ược“Th«i,môc b©y ®Ých. giê nh©n trêi ch­ưa s¸ng em h·y trèn ngay ®i.” “Chµng- LÝ véi Th«ng v· tõ thùc gi· mÑhiÖn con ®­ượ LÝc Th«ng,môc ®Ých trë Êy vÒ b»ngtóp lÒu cò d­ưới gèc ®a, kiÕm cñi nu«i th©n.” phương tiÖn lêi nãi. -> Lêi nãi cña LÝ Th«ng lµ mét hµnh ®éng v× nã cã tÝnh môc ®Ých. => Hµnh ®éng cña LÝ Th«ng lµ hµnh ®éng nãi.
6. TiÕt 95. Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Ghi nhí 1: Hµnh ®éng nãi lµ hµnh ®éng ®­ược thùc hiÖn b»ng lêi nãi nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh.
7. TiÕt 95. Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI I. Hµnh ®éng nãi lµ g×? 1. Ng÷ liÖu ( SGK- Trang 62) 2. KÕt luËn II. Mét sè kiÓu hµnh ®éng nãi th­ường gÆp 1. Ng÷ liÖu: (SGK- Trang 62,63)
8. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI VDVD 1.Xác1.Xác địnhđịnh mụcmục đíchđích củacủa hànhhành độngđộng nói:nói: LLời của Lý Thông MMục đích - (1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. trình bày (2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. đe doạ (3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy. trốn đi ngay đi. điều khiển (4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. hứa hẹn
9. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI VD 2. Sgk- T 63 ChØ ra c¸c hµnh ®éng nãi trong ®o¹n trÝch sau vµ cho biÕt môc ®Ých cña mçi hµnh ®éng. (Thảo luận 5p) C¸i TÝ ch­ưa hiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b»ng giäng luèng cuèng: - VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u ? §iÓm thªm mét “gi©y” nøc në, chÞ DËu ngã con b»ng c¸ch xãt xa: - Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi. C¸i TÝ nghe nãi gi·y n¶y, gièng như­ sÐt ®¸nh bªn tai, nã liÖng cñ khoai vµo ræ vµ ßa lªn khãc. ( ) Chõng như­ lóc n·y thÊy b¾t c¶ chã lín, chã con, c¸i TÝ vÉn t­ưởng nh÷ng con vËt Êy sÏ ®i thÕ m¹ng cho m×nh, cho nªn nã ®· v÷ng d¹ ngåi im. B©y giê nghe mÑ giôc nã ph¶i ®i, nã l¹i nhÕch nh¸c, mÕu khãc: - U nhÊt ®Þnh b¸n con ®Êy ư?U kh«ng cho con ë nhµ n÷a ư? Khèn n¹n th©n con thÕ nµy! Trêi ¬i! (Ng« tÊt Tè, T¾t ®Ìn)
10. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Xác định mục đích của hành động nói: hµnhhµnh ®éng®éng nãinãi MMục đích - VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u? hái - Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi. b¸o tin - U nhÊt ®Þnh b¸n con ®Êy ư­? Khèn n¹n th©n con thÕ nµy! Trêi ¬i! béc lé c¶m xóc .
11. HÀNH ĐỘNG NÓI ­(1)Ông lão ơi! LỜI CÁ VÀNG (2)Ông sinh phúc thả Hành động nói Mục đích tôi trở về biển khơi. (3. T«i sÏ xin đền ơn câu 1 bộc lộ cảm xúc ông, ông muốn gì câu 2 điều khiển cũng được. câu 3 hứa hẹn
12. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh hµnh ®éng nãi vµ môc ®Ých nãi trong nh÷ng c©u sau (®o¹n trÝch L·o H¹c. (Sgk/ 64) Hµnh ®éng nãi môc ®Ých “Cậu vàng đi đời rồi , ông giáo B¸o tin ạ!”, Bán rồi, họ vừa bắt xong” Cụ bán rồi?; “thÕ nã cho b¾t µ? ” §Ó hái Khốn nạn Ông giáo ơi! Béc lé c¶m xóc C¸c c©u cßn l¹i Tr×nh bµy
13. Mét sè kiÓu hµnh ®éng nãi th­ường gÆp Hµnh ®éng nãi Môc ®Ých Hµnh ®éng hái Hái, rñ rª Hµnh ®éng tr×nh bµy Th«ng b¸o, nªu ý kiÕn, t¶, kÓ Hµnh ®éng ®iÒu khiÓn Yªu cÇu, ®Ò nghÞ, ®e däa Hµnh ®éng høa hÑn Høa hÑn Hµnh ®éng béc lé c¶m Béc lé c¶m xóc xóc
14. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Ghi nhí 2: Ng­ười ta dùa theo môc ®Ých cña hµnh ®éng nãi mµ ®Æt tªn cho nã. Nh÷ng kiÓu hµnh ®éng nãi th­ường gÆp lµ hái, tr×nh bµy (b¸o tin, kÓ, t¶, nªu ý kiÕn, dù ®o¸n, ), ®iÒu khiÓn (cÇu khiÕn, ®e däa, th¸ch thøc, ), høa hÑn, béc lé c¶m xóc.
15. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Bµi tËp më réng: A. CËu võa ®i du lÞch vÒ ®Êy µ? B. GËt ®Çu. A. Cã vui kh«ng? B. L¾c ®Çu. Em h·y cho biÕt ®o¹n v¨n trªn cã nh÷ng hµnh ®éng-> Cã nãi hµnh nµo? ®éng hái vµ hµnh ®éng gËt ®Çu, l¾c ®Çu (x¸c nhËn vµ b¸c bá). →Như­ vËy hµnh ®éng nãi cã thÓ diÔn ra b»ng lêi nãi t­ương øng víi c¸c kiÓu c©u, còng cã thÓ b»ng cö chØ, ®iÖu bé, nh­ưng d¹ng ®iÓn h×nh cña hµnh ®éng nãi vÉn lµ b»ng lêi nãi.
16. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Ghi nhí: Hµnh ®éng nãi lµ hµnh ®éng ®­ược thùc hiÖn b»ng lêi nãi nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Ng­ười ta dùa theo môc ®Ých cña hµnh ®éng nãi mµ ®Æt tªn cho nã. Nh÷ng kiÓu hµnh ®éng nãi th­ường gÆp lµ hái, tr×nh bµy (b¸o tin, kÓ, t¶, nªu ý kiÕn , dù ®o¸n, ), ®iÒu khiÓn (cÇu khiÕn, ®e däa, th¸ch thøc, ), høa hÑn, béc lé c¶m xóc. Chó ý: Trong qu¸ tr×nh giao tiÕp, cÇn x¸c ®Þnh râ ®èi t­ượng giao tiÕp ®Ó cã nh÷ng hµnh ®éng nãi phï hîp, ®¹t hiÖu qu¶ giao tiÕp cao.
17. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI III. LuyÖn tËp Bµi tËp 1: TrÇn Quèc TuÊn viÕt HÞch t­ướng sÜ Trần Quốc Tuấnnh»m viết môc “ Hịch ®Ých tướng g×? H·y sĩ” nhằmx¸c ®Þnh mục đích khích lệ môctướng ®Ých sĩ họccña tậphµnh Binh ®éng thư nãi yếu thÓ lược và lòng yêu nướchiÖn ë của mét tướng c©u trong sĩ. bµi hÞch vµ - Mục đích củavai hành trß cñađộng c©u nói Êy trong ®èi câuvíi viÖcvăn“ thùcNay ta bảo thật các ngươi làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo hiÖnNhai”: môc Khuyên ®Ých chung.tướng sĩ luôn cảnh giác cao trước kẻ thù và phải chăm chỉ tập luyện võ nghệ sẵn sàng đánh giặc. - Vai trò của câu văn trên trong việc thực hiện mục đích chung là khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ trong việc bảo vệ đất nước.
18. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Bµi tËp 2:a Hµnh ®éng nãi Môc ®Ých B¸c trai ®· kh¸ råi chø? hµnh ®éng hái C¶m ¬n cô mái mÖt l¾m. hµnh ®éng tr×nh bµy Nµy, b¶o b¸c Êy cho hoµn hån. hµnh ®éng ®iÒu khiÓn V©ng, ch¸u còng cßn g×. høa hÑn, béc lé c¶m xóc ThÕ th× ph¶i giôc råi ®Êy! hµnh ®éng ®iÒu khiÓn b. Hµnh ®éng nãi Môc ®Ých §©y lµ trêi cã ý lµm viÖc lín. tr×nh bµy Chóng t«i nguyÖn tæ quèc! høa hÑn
19. TiÕt 95 Phần Tiếng Việt HÀNH ĐỘNG NÓI Bµi tËp 3 : X¸c ®Þnh kiÓu hµnh ®éng nãi ®­ược thùc hiÖn trong c©u chøa tõ “høa”. - Anh ph¶i høa víi em hµnh ®éng ®iÒu kh«ng bao giê ®Ó chóng khiÓn ngåi c¸ch xa nhau. - Anh høa ®i. hµnh ®éng ®iÒu khiÓn - Anh xin høa. hµnh ®éng høa
20. Như­ vËy, kh«ng ph¶i c©u nµo cã tõ høa còng lµ thùc hiÖn hµnh ®éng høa. Hµnh ®éng høa chØ ®­ược thùc hiÖn khi ng­ười nãi c©u høa ®ã ph¶i thuéc ng«i thø nhÊt.
21. Các kiểu câu phân loại theo mục đích nói thường được dùng để thực hiện những hành động nói nào? STT Kiểu câu Thực hiện hành động nói 1 Cảm thán Bộc lộ cảm xúc 2 Nghi vấn Hỏi 3 Cầu khiến Điều khiển 4 Trần thuật Trình bày, hứa hẹn
22. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ * Sưu tầm, tìm một số bài văn, đoạn văn trong đó có sử dụng hành động nói. * Làm thêm các bài tập trong Sách bài tập. * Chuẩn bị bài “ Hành động nói “ (tt) + Tìm hiểu cách thực hiện hành động nói. Sgk/70 + Xem trước các bài tập sgk/71,72,73