Bài giảng Ngữ văn 9 - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

1. Bài 1 ĐUỔI HÌNH BẮT CHỮ
2. HÌNH 1
3. HÌNH 2 UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN
4. HÌNH 3
5. HÌNH 4
6. Bài 2: Trong các đề bài sau , đề bài nào thuộc bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? A Tác giả Nam Cao và tác phẩm “Lão Hạc”. B Suy nghĩ của em về đạo lí : “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. ÈnĐất ®»ngnước tasau và nghÜathế giới tđangêng trảiminh.qua một dịch bệnh C khủng khiếp covid 19 do vi rút corona gây ra, em có suy nghĩ gì về dịch bệnh này?. Cảm nhận của em về truyện ngắn “Chiếc lược ngà ” D của Nguyễn Quang Sáng?
7. - Thời gian là vàng - Uống nước nhớ nguồn - Một mặt người bằng mười mặt của - Học đi đôi với hành Vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo lí.
8. II/ .T THẾ×m hiÓu NÀO bµiLÀ NGHỊ nghÞ LUẬN luËn VỀ vÒ MỘT métVẤN vÊn ĐỀ®Ò TƯ tƯ TƯỞNGtƯëng, , ĐẠO ®¹o LÍ lÝ Bài tập 1: trong các ví dụ sau, ví dụ nào nêu lên tư tưởng, suy nghĩ của con người ? Ví dụ nào là đạo đức , lối sống của con người ? a.Thời gian là vàng b.Học đi đôi với hành tư tưởng, suy nghĩ tư tưởng c. Một mặt người bằng mười mặt của d. Uống nước nhớ nguồn đạo đức , lối sống đạo lí ThÕVấn nµođề lµtư méttưởng vÊn ,®Ò đạo lí là vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, tư tưëng ®¹ođạo lÝ?đức, lối sống của con người Ghi nhớ 1 KháiThếniệmnào là: NghịNghịluậnluậnvềvề một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấnmộtđềvấnthuộcđề tư lĩnh vực tư tưởng , đạo đức , lối sống của con ngườiTư tưởng. đạo lí ?
9. Đọc văn bản tri thức là sức mạnh và trả lời câu hỏi ?
10. Bài tập 2 TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng : “ Tri thức là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp ba tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên gia Xten –mét –xơ.Ông xem xét và làm cho máy hoạt động trở lại. Công ti phải trả cho ông 10.000 đôla. Nhiều người cho Xten –mét –xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấy biên nhận Xten –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đôla. Tiền tìm ra chỗ vạch đường thẳng ấy là 9999 đôla”. Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không!?
11. Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau I.chuyến T×m hiÓu đi Pháp bµi nămnghÞ 1946 luËn trở vÒ về mét đã thu vÊn hút ®Ò được tƯ nhiềutƯëng, nhà ®¹o trí thức lÝ Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. . Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! . ( Hương Tâm)
12. I. T×m hiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tƯ tƯëng, ®¹o lÝ Văn bản trên bàn về vấn đề gì? Vấn đề bàn luận vai trò của tri thức và người tri thức
13. TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH Đoạn 1: Mở bài Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi Nêu vấn đề:giá tiếng : “ Tri thứ là sức mạnh”. Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản trị của tri thức thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. Đó là một và vai trò của tư tưởng rất sâu sắc. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu được tư tưởng ấy. người trí thức Tri thức đúng là sức mạnh. Người ta kể rằng, có một máy phát điện cỡ lớn của công ti Pho bị hỏng. Một hội đồng gồm nhiều kĩ sư họp 3 tháng liền tìm không ra nguyên nhân. Người ta phải mời đến chuyên giaVăn Xtenbản –mét –chiaxơ.Ông làm xem xét và làm cho máy Đoạn 2 hoạt động trở lại. Công ti phải trả cho ông 10.000 đôla. Nhiều người cho Xten –mét –xơ là tham, bắt bí để lấy tiền. Nhưng trong giấymấy biênphần nhận Xten? –mét –xơ ghi : “Tiền vạch một đường thẳng là 1 đôla. TiềnChỉ tìm rara chỗnội vạchdung đường củathẳng ấymỗi là 9999 đôla”. Rõ ràng Thân người có tri thức thâm hậu có thể làmphần đượcvà nhữngmối việcquan mà nhiều người khác không bài làm nổi. Thử hỏi, nếu không biết cách chữa thì cỗ máy kia có thoát khỏi số phận trở thành đống phế liệu được không!?hệ của chúng với nhau? Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng. Bác Hồ của chúng ta sau chuyến đi Pháp năm 1946 trở về đã thu hút được nhiều nhà trí thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng Đoạn 3 chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Giải quyết vấn Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các ngành quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc đề: chứng mình kháng chiến đến thành công. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của và khẳng định đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàm Trung Đồn, Vũ Đình Cự đã huy động tri thức góp phần phá sức mạnh của tri thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông thức nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành Đoạn 4: Kết bài một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết Kết thúc vấn đề: quý trọng tri thức. Họ coi việc học chỉ là để có mảnh bằng mong sau này tìm việc kiếm Phê phán những ăn hoặc thăng quan tiến chức. Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một quốc biểu hiện không gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế coi trọng tri thức giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực! (Hương Tâm)
14. I/ THẾ NÀO LÀ NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ I. T×m hiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tƯ tƯëng ,®¹o lÝ - Nhà khoa học người Anh Phơ răng –xit Bê cơn( Thế kỉ XVI-XVII) đã nói một câu nổi tiếng :“ Tri thức là sức mạnh”. Đ1 - Sau này Lê –nin, một người thầy của cách mạng vô sản thế giới lại nói cụ thể hơn: “ Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh”. - Tri thức đúng là sức mạnh. Đ2 - Rõ ràng người có tri thức thâm hậu có thể làm được những việc mà nhiều người khác không làm nổi. Đ3 - Tri thứcĐánh cũngdấu làcác sứccâu mạnhmang của cách mạng. luận điểm chính trong bài ? - Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc Vị trí của nó ? là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức - Họ không biết rằng, muốn biến nước ta thành một Đ4 quốc gia giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sánh vai các nước trong khu vực và thế giới cần phải có biết bao nhà tri thức tài năng trên mọi lĩnh vực!
15. I/ THẾ NÀO LÀ NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ Giá trị của tri thức và người tri thức Mở bài: *Thân bài:Đoạn 2+3: Kết bài : đoạn Đoạn 1 :nêu Làm sáng tỏ vấn đề cần bàn luận (Chứng minh 4 (Kết thúc vấn vấn đề càn tri thức là sức mạnh) đề bàn luận ) bàn luận + Đ 2:LĐ tri thức là sức mạnh→ tri thức có thể :Phê phán một :Tri thức là cứu cái máy thoát khỏi số phận một đống phế số người sức mạnh , liệu. không biết quí người có tri + Đ 3: LĐ tri thức cũng là sức mạnh của cách trọng tri thức, thức là mạng → đưa ra dẫn chứng cụ thể vai trò to lớn sử dụng tri người có của người tri thức Việt Nam trong hai cuộc thức không sức mạnh kháng chiến và trong xây dựng . đúng chỗ. •Văn bản đã chỉEm córanhậnchỗxét đúnggì về (haycách làmchỗ sai): có những người biết Ghi nhớ 2 : yêu cầu về nội dung: Bài Nghị luận về một vấn Ngườiđược giáviếttrịđãsángcủalàmtỏtrivấnsáng tri đềthức?tỏ Ngườigiánhưngviếttrị củaĐểvẫndiễntricó thứcdậtnhữngrõbằngràngngười, cáchdứt chưagiải thíchbiết đề tư tưởngđã, đạosử dụnglí phảiphép lậplàmluậnsáng tỏ vấn đề tư tưởng, đạo lí ,quí chứngtrọngminh,tri thức so sánh. Nhằm, đốikhẳngchiếuđịnh, khoátphântưvấntíchtưởngđề ngườiTrongcủaviếtngườiđó phépviết.lập bằng cách giải thíchnào là chính,chứng? minh,sođã làm nhưsánhthế, nàođối? chiếuTừ , phân luận chứng minh là chính. tích để chỉ ra chỗ đúng (hay chỗđó sainhằm) củakhẳngmộtđịnhtưđiềutưởng nào đó nhằm khẳng định tư tưởng gìcủa? người viết.
16. I/ THẾ NÀO LÀ NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ + LĐ tri thức là sức mạnh → luận cứ: Tri thức có thể cứu cái máy khỏi số phận của một đống phế liệu. +LĐ tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng →luận cứ cụ thể vai trò to lớn của người tri thức Việt Nam được nhiều nhà tri thức Việt Nam danh tiếng đi theo kháng chiến như kĩ sư Trần Đại Nghĩa, tiến sĩ Nguyễn văn Chỉ ra các luận điểm của văn bản? Huyên, các bác sĩ Tôn Thất Tùng, Đặng Văn Ngữ, nhà toán học Tạ Quang Các luận điểm ấy đã được làm sáng tỏ Bửu, Các nhà trí thức ấy đã đem tri thức của mình mà xây dựng các Bằng các luận cứ nào? ngành quân giới, giáo dục, y tế, góp phần to lớn đưa cuộc kháng chiến đến thành công. Trong cuộcEm khángcó nhậnchiếnxétchốnggì về chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, các giáo sư Đàmluận Trungđiểm vàĐồnlời, VũvănĐình? Cự đã huy động tri thức góp phần phá thủy lôi nổ chậm của địch, khai thông bến cảng. Và ngày nay, các nhà khoa học nông nghiệp, như Bùi Huy Đáp, Vũ Tuyên Hoàng, đã lai tạo giống lúa mới, góp phần tăng sản lượng nông nghiệp, làm cho nước ta không chỉ có đủ lương thực mà còn trở thành một trong những nước đứng hàng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới. →Luận điểm đúng đắn ,sáng tỏ; Lời văn chính xác, sinh động. Ghi nhớ 3: Yêu cầu về hình thức: Bài viết phải có bố cục ba phần có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ ; lời văn chính xác , sinh động
17. 58HÕt5960364230292827262524232221201918171615141312111054433375051533841554598765325749152313940323435434446474856 giê Bài tập vận dụng Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí khác với bài nghị luận về một sự việc hiện tượng, đời sống như thế nào? *Nghị luận về một sự việc, *Nghị luận về một vấn đề tư hiện tượng tưởng, đạo lí - Xuất phát từ thực tế đời - Dùng giải thích, chứng sống ( các sự việc, hiện minh, phân tích Làm tượng) mà rút ra những sáng tỏ các tư tưởng, đạo lí vấn đề tư tưởng. quan trọng đối với đời sống ( Sự việc, hiện tượng là con người . xuất phát điểm; tư tưởng là ( tư tưởng là xuất phát điểm) vấn đề rút ra).
18. I/ THẾ NÀO LÀ NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ Ghi nhớ 1 Khái niệm : Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng , đạo đức lối sống của con người Ghi nhớ 2 : yêu cầu về nội dung: Bài Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí phải làm sáng tỏ vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích ,chứng minh,so sánh, đối chiếu, phân tích để chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai ) của một tư tưởng nào đó nhằm khẳng định tư tưởng của người viết. Ghi nhớ 3: Yêu cầu về hình thức: Bài viết phải có bố cục ba phần có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ ; lời văn chính xác , sinh động.
19. I/ THẾ NÀO LÀ NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ I II/. T LUYỆN×m hiÓu TẬP bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò , tƯ tƯëng ®¹o lÝ Bµi tËp 1: THỜI GIAN LÀ VÀNG Bµi tËpNgạn 2: ngữ có câu : Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian thì không mua được.thế mới biết vàng thì có giá mà thời gian là vô giá . Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng,Nếu kịp thời chữa chạy thì sống, để chậm thì chết. Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại. Thời gian là tiền. Trong kinh doanh , sản xuất hàng hóa đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ. Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì , thì học mấy cũng không giỏi được. Thế mới biết nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. (Phương Liên)
20. I . T×m hiÓu bµi nghÞCâu luËn hỏi: vÒ mét vÊn ®Ò tƯ tƯëng ®¹o lÝ a) Văn bản trên thuộc loại nghị luận nào? b) Văn bản nghị luận về vấn đề gì ? Chỉ ra II. LuyÖnluận tËp điểm chính của nó. c) Phép lập luận chủ yếu trong bài này là gì? Cách lập luận trong bài có sức thuyết phục như thế nào?
21. II.I . TLUYỆN×m hiÓu TẬP bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tƯ tƯëng, ®¹o lÝ - NghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư tưëng ®¹o lÝ - Gi¸ trÞ cña thêi gian - Bè côc 3 phÇn ( Më bµi §1; th©n bµi § 2+3+4+5; kÐt bµi §6) C¸c luËn ®iÓm chÝnh Thêi gian Thêi gian Thêi gian Thêi gian lµ sù sèng lµ th¾ng lµ tiÒn lµ tri thøc lîi - PhÐp lËp luËn chñ yÕu lµ phÐp chøng minh, ph©n tÝch. - C¸c luËn ®iÓm ®ưîc triÓn khai theo lèi ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn chøng tá thêi gian lµ vµng sau mçi luËn ®iÓm lµ mét dÉn chøng chøng minh cho luËn ®iÓm . Lêi v¨n chÝnh x¸c, sinh ®éng, dÉn chøng cô thÓ thùc tÕ.
22. VẬN DỤNG LÒNG BIẾT ƠN CỦA CON NGƯỜI TRONG CUỘC SỐNG ĐẠO LÍ: - ĂN QUẢ NHỚ KẺ TRỒNG CÂY -UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN - Đưa ra những nhận xét, đánh giá ( Luận điểm) - Lập luận giải thích, chứng minh, phân tích để làm rõ chỗ đúng( hay sai) của tư tưởng, đạo lí
23. CHINH PHỤC ĐỈNH EVERET
24. Câu 1 : ?.Thế nào là nghị luận về một vấn CHINH đề tư tưởng đạo lí? A.NA.Nghịghị luậnluận vềvề mộtmột vấnvấn đềđề tưtư tưởngtưởng đạođạo lílí PHỤC làlà bànbàn vềvề vấnvấn đềđề thuộcthuộc lĩnhlĩnh vựcvực tưtư tưởngtưởng ĐỈNH đạođạođứcđứclối lốisốngsốngcủacủaconcon người người. . EVERET B. Nêu giá trị nghệ thuật và nội dung của bài thơ, đoạn thơ . C . Một đáp án khác.
25. Câu 2 : Yêu cầu về hình thức của bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lí CHINH PHỤC Có bố cục ba phần. A ĐỈNH B Có luận điểm đúng đắn sáng tỏ. EVERET C Có lời văn chính xác , sinh động D Cả A, B, C ĐÚNG
26. Câu 3 : Trong các đề bài sau đề bài nào thuộc bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí? CHINH A. Con trâu ở làng quê Việt Nam PHỤC B. Lòng biết ơn thầy cô giáo. ĐỈNH C. Đạolí “Uống nước nhớ nguồn EVERET ” D. Tác giả Kim Lân và tác phẩm “Làng”
27. Câu 4 Em hãy tìm hai đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí ? CHINH PHỤC Đề 1: Suy nghĩ của em về câu ca dao “Công cha như núi Thái Sơn, ĐỈNH Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra EVERET Đề 2: Bàn về tranh giành và nhường nhịn
28. Câu 5 : Điểm khác nhau giữa bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí và bài nghị CHINH luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? PHỤC Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng ĐỈNH đạo lí dùng giải thích, chứng minh để làm sáng tỏ các tư tưởng đạo lí EVERET quan trọng đối với đời sống Bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống đi từ sự việc, hiện tượng đời sống mà khái quát thành tư tưởng ,đạo lí
29. I .T×m hiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tƯ tƯëng, ®¹o lÝ I. T×m hiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tƯ tƯëng ,®¹o lÝ TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Tìm các luận điểm : “ Lòng biết ơn của con người trong cuộc sống” - Tìm thêm các bài nghị luận - tập phân tích để khắc sâu kiến thức đã học. - Soạn bài : Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí