Bài giảng Ngữ văn 9 - Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

1. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý ( tiếp theo)
2. Chị Dậu vừa nói vừa mếu: Thôi u không ăn,để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con.Con cứ ăn thật no,không phải nhường nhịn cho u. Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ,nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: -Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu? Điểm thêm một “ giây” nức nở ,chị Dậu ngó con bằng cách xót xa. -Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy ,giống như sét đánh bên tai,nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc: -U bán con thật ư ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng đem bán con đi, tội nghiệp.U để con ở nhà chơi với em con. (Ngô Tất Tố, Tắt Đèn )
3. Ghi nhớ (trang 91) Để sử dụng hàm ý, cần cĩ hai điều kiện sau đây: - Người nĩi ( người viết) cĩ ý thức đưa hàm ý vào câu nĩi. - Người nghe ( người đọc) cĩ năng lực giải đốn hàm ý.
4. 1.Người nĩi, người nghe những câu in đậm dưới đây là ai? Xác định hàm ý của mỗi câu ấy. Theo em, người nghe cĩ hiểu hàm ý của người nĩi khơng? Những chi tiết nào chứng tỏ điều đĩ? ( thảo luận nhĩm lớn: 2 phút)
5. a.– Anh nói nữa đi. - Ông giục. -Báo cáo hết !- Người con trai vụt trở lại giọng vui vẻ. – Năm phút nữa là mười.Còn hai mươi phút thôi.Bác và cô vào trong nhà. Chè đã ngấm rồi đấy. Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính người họa sĩ già.Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà,đảo nhìn qua một lượt trước khi ngồi xuống ghế. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
6. b. – [ ] Anh Tấn này !Anh bây giờ sang trọng rồi,còn cần quái gì các thứ đồ gỗ hư hỏng này nữa.Chuyên chở lại lịch kịch lắm.Cho chúng tôi khuân đi thôi.Chúng tôi nhà nghèo dùng được tất. - Có gì đâu mà sang trọng ! Chúng tôi cần phải bán các thứ này đi để - Aùi chà ! Anh bây giờ làm quan rồi mà bảo là không sang trọng ? Những ba nàng hầu.Mỗi lần đi đâu là ngồi kiệu lớn tám người khiêng,còn bảo là không sang trọng ? Hừ ! Chẳng cái gì giấu nổi chúng tôi đâu ! Tôi biết không thể nói làm sao được đành ngậm miệng,đứng trầm ngâm. -Ôi dào ! Thật là càng giàu có càng không dám rời một đồng xu ! Càng không dám rời đồng xu lại càng giàu có! ! (Lỗ Tấn, Cố hương)
7. C. Thoắt trông nàng đã chào thưa: “ Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây ! Đàn bà dễ có mấy tay, Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan ! Dễ dàng là thói hồng nhan, Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều.” Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu, Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca. ( Nguyễn Du,Truyện Kiều )
8. 2. Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên: -Cơm sôi rồi,chắt nước giùm cái! – Nó cũng lại nói trổng. Tôi lên tiếng mở đường cho nó: - Cháu phải gọi “ Ba chắt nước giùm con”, phải nói như vậy. Nó như không để ý đến câu nói của tôi,nó lại kêu lên: - Cơm sôi rồi, nhão bây giờ ! Anh Sáu vẫn ngồi im [ ] ( Nguyễn Quang Sáng )
9. 3. Hãy điền vào lượt lời của B trong đoạn thoại sao đây một câu có hàm ý từ chối . A : Mai về quê với mình đi ! B : / / A : Đành vậy.
10. 4.Tìm hàm ý của Lỗ Tấn qua việc ông so sánh “hi vọng” với “con đường” trong các câu sau : Tôi nghĩ bụng : Đã gọi là hi vọng thì không thể nói đâu là thực,đâu là hư. Cũng giống như những con đường trên mặt đất; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi. ( Lỗ Tấn, Cố hương )
11. 5. Mẹ ơi, trên mây cĩ người gọi con: “Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc.” Con hỏi:“Nhưng làm thế nào mình lên đĩ được ?”. Họ đáp: “Hãy đến nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời, cậu sẽ được nhấc bổng lên tận tầng mây”. “Mẹ mình đang đợi ở nhà” - con bảo - “Làm sao cĩ thể rời mẹ mà đến được ?”. Thế là họ mỉm cười bay đi. Nhưng con biết cĩ trị chơi thú vị hơn, mẹ ạ. Con là mây và mẹ sẽ là trăng. Hai bàn tay con ơm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm ( R.Ta-go, Mây và sĩng )
12. 5. -Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc. -Bọn tớ chơi rất vui! - Khơng biết cĩ ai muốn chơi với bọn tớ khơng? -Nếu khơng chơi như bọn tớ thì liệu cuộc sống cịn cĩ ý nghĩa gì?
13. 5. Trong sĩng cĩ người gọi con : “ Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hồng hơn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà khơng biết từng đến nơi nao”. Con hỏi: “ Nhưng làm thế nào mình ra ngồi đĩ được?”. Họ nĩi: “ Hãy đến rìa biển cả, nhắm nghiền mắt lại, cậu sẽ được làn sĩng nâng đi”. Con bảo: “ Buổi chiều mẹ luơn muốn mình ở nhà, làm sao cĩ thể rời mẹ mà đi được?”. Thế là họ mỉm cười nhảy múa lướt qua. Nhưng con biết trị chơi khác hay hơn. Con là sĩng và mẹ sẽ là bến bờ kì lạ, Con lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lịng mẹ. Và khơng ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào.
14. Củng cố: Em hãy nêu điều kiện để sử dụng hàm ý?
15. Hướng dẫn tự học: Xác định điều kiện và chỉ ra hàm ý được sử dụng trong một đoạn văn tự chọn. Chuẩn bị bài mới: Trả bài Tập làm văn số 6: nghị luận văn học (làm ở nhà) _ Xem lại các bước làm bài _ Nội dung của dàn ý để đối chiếu với bài làm _ Rút ra ưu điểm, khuyết điểm của bài văn