Bài giảng Ngữ văn 9 - Tập làm thơ tám chữ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tập làm thơ tám chữ

1. Về dự giờ thăm lớp Phợng Hoàng ngày 6 tháng 11 năm 2008
2. Kiểm tra bài cũ Trong chơng trình Ngữ Văn THCS em đã đợc học cách làm những thể thơ nào? Hãy kể tên một vài bài thơ mà ? em biết đợc sáng tác theo những thể thơ trên? - Cách làm thơ bốn chữ - Lớp 6 - Cách làm thơ năm chữ - Lớp 6 - Cách làm thơ lục bát – Lớp 7 - Cách làm thơ bảy chữ - Lớp 8
3. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ I. Nhận diện thể thơ tám chữ - Thanh + Thanh bằng: gồm thanh không và thanh huyền + Thanh trắc: gồm các thanh sắc, hỏi, ngã, nặng - Vần + Vần chân: các tiếng ở cuối các câu vần với nhau. + Vần lng: là vần đợc gieo vào giữa dòng thơ. + Gieo vần liền: là vần đợc gieo liên tiếp ở cuối các dòng thơ. + Gieo vần cách: là gieo các vần tách ra không liền nhau. - Nhịp Cách ngắt nhịp trong thơ.
4. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ 1. Xét ví dụ- Đoạn a Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối - Mỗi dòng thơ đều có tám chữ Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?tan - Gieo vần chân liên tiếp chuyển Đâu những ngày ma chuyển bốn phơng ngànngàn đổi theo từng cặp: tan- ngàn; mới- Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?mới gội; bừng- rừng; gắt- mật. Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,gội - Ngắt nhịp đa dạng, linh hoạt không theo công thức nào Tiếng chim ca giấc ngủ ta tng bừng?bừng Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,gắt Để ta chiếm lấy riêng phần bí mậtmật? Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? ( Thế Lữ - Nhớ rừng)
5. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Hoạt động nhúm Phiếu học tập: Nhận diện đặc điểm của đoạn thơ tám chữ Đặc điểm Đoạn b Đoạn c Số chữ trong một dòng thơ Cách gieo vần Cách ngắt nhịp
6. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Đoạn b Đoạn c Mẹ cùng cha công tác bận không về Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học. Yêu biết mấy, những con đờng ca hát Nhóm bếp lửa nghĩ thơng bà khó nhọc, Qua công trờng mới dựng mái nhà son! Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? Yêu biết mấy, những bớc đi dáng đứng (Bằng Việt - Bếp lửa) Của đời ta chập chững buổi đầu tiên Tập làm chủ, tập làm ngời xây dựng Dám vơn mình cai quản lại thiên nhiên! (Tố Hữu- Mùa thu mới)
7. Đoạn b Đoạn c Mẹ cùng cha công tác bận không về Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngátngát Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghenghe Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô nonnon Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu họchọc. Yêu biết mấy, những con đờng ca háthát Nhóm bếp lửa nghĩ thơng bà khó nhọc,nhọc Qua công trờng mới dựng mái nhà son!son Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?xa Yêu biết mấy, những bớc đi dáng đứngđứng (Bằng Việt - Bếp lửa) Của đời ta chập chững buổi đầu tiên Tập làm chủ, tập làm ngời xây dựngdựng Dám vơn mình cai quản lại thiên nhiên!nhiên (Tố Hữu- Mùa thu mới)
8. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Phiếu học tập Đặc điểm Đoạn b Đoạn c Số chữ trong một Tám chữ trong một Tám chữ trong dòng thơ dòng thơ một dòng thơ Cách gieo vần - Gieo vần chân liên - Gieo vần chân gián tiếp: về- nghe; học- cách: ngát- hát; non- nhọc; bà- xa son; đứng - dựng; tiên- nhiên Cách ngắt nhịp Ngắt nhịp linh hoạt, Ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng đa dạng
9. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ 2. Kết luận: Đặc điểm của thể thơ tám chữ -Mỗi dòng tám chữ, có cách ngắt nhịp rất đa dạng. -Bài thơ theo thể tám chữ có thể gồm nhiều đoạn dài đợc chia thành các khổ(số câu không hạn định), có thể chia thành các khổ(thờng mỗi khổ bốn dòng). -Cách gieo vần phong phú nhng phổ biến nhất là vần chân đợc gieo liên tiếp hoặc gián cách.
10. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ. Bài tập 1: Lựa chọn các từ: ca hát, bát ngát, ngày qua, muôn hoa điền vào chỗ trống trong các dòng thơ cho phù hợp: Hãy cắt đứt những dây đàn ca hát Những sắc tàn vị nhạt của ngày qua Nâng đón lấy màu xanh hơng bát ngát Của ngày mai muôn thuở với muôn hoa (Tháp đổ- Tố Hữu)
11. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Bài tập 2: Lựa chọn các từ: cũng mất, đất trời, tuần hoàn điền vào chỗ trống trong đoạn thơ cho đúng vần Xuân đơng tới nghĩa là xuân đơng qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi ;cũng mất Lòng tôi rộng, nhng lợng trời cứ chật. Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại! Còn trời đất nhng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả ;đất trời Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi, Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt (Vội vàng- Xuân Diệu)
12. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Bài tập 3: Trong bài thơ sau có chỗ bị chép sai, hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và sửa lại cho đúng? Giờ nao nức của một thời trẻ dại Hỡi ngói nâu, hỡi tờng trắng, cửa gơng! Những chàng trai mời lăm tuổi rộnrộnvào rã, rã trờng Rơng nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc (Tựu trờng- Huy Cận) - Âm tiết cuối của câu thơ này phải mang thanh bằng và hiệp vần với chữ “gơng” ở cuối câu thơ trên.
13. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ III.Thực hành làm thơ tám chữ: Bài tập 1: Tìm từ thích hợp đúng thanh, đúng vần để điền vào chỗ trống trong khổ thơ sau: Trời trong biếc không qua mây gợn trắng Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa Hoa lựu nở đầy một vờn đỏ nắng Lũ bớm vàng lơ đãng lớt bay qua -Từ điền vào chỗ trống ở dòng thơ thứ ba phải mang thanh bằng. -Từ điền vào chỗ trống ở cuối dòng thứ t phải có khuôn âm (a) để hiệp vần với chữ xa ở cuối dòng thứ hai và mang thanh bằng
14. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Bài tập 2: Làm thêm câu thơ cuối cho đoạn thơ sau sao cho đúng vần, hợp với nội dung cảm xúc từ ba câu trớc. Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trờng Con đờng nhỏ tiếng nói cời rộn rã Bóng ai kia thấp thoáng giữa màn sơng
15. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Hoạt động nhóm -Bài thơ có đúng thể tám chữ không? -Bài thơ đã có vần cha? Cách gieo vần, ngắt nhịp đúng, sai, đặc sắc nh thế nào? -Kết cấu bài thơ có hợp lí không? Nội dung cảm xúc có chân thành, sâu sắc không? -Chủ đề của bài thơ có ý nghĩa gì?
16. Tuần 11 Tiết 54 Tập làm thơ tám chữ Bảng tổng kết chơng trình hoạt động ngữ văn THCS Các cách làm thơ đã học Bốn chữ Năm chữ Lục bát Bảy chữ Tám chữ