Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 13: Các phương châm hội thoại

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 13: Các phương châm hội thoại

1. Kiểm tra bài cũ Câu1: Yêu cầu" khi giao tiếp cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ" thuộc về phương châm hội thoại nào ? A. Phương chõm về lượng. B. Phương chõm về chất . C. PC cỏch thức. D. PC quan hệ. E. PC lịch sự. Câu 2: Lời thoại sau đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào ? A.Bài toán này khó quá phải không cậu ? B. Tớ được tám phẩy môn Văn.
2. Kiểm tra bài cũ Câu1: Yêu cầu" khi giao tiếp cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ" thuộc về phương châm hội thoại nào ? A. Phương châm về lượng . B. Phương châm về chất . C. Phương châm cách thức. D. Phương châm quan hệ. E. Phương châm lịch sự. Câu 2: Lời thoại sau đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào ? A. Bài toán này khó quá phải không cậu ? B.Tớ được tám phẩy môn Văn.
3. Kiểm tra bài cũ Câu1: Yêu cầu" khi giao tiếp cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ" thuộc về phương châm hội thoại nào ? A. Phương châm về lượng . B. Phương châm về chất . C. Phương châm cách thức. D. Phương châm quan hệ. E. Phương châm lịch sự. Câu 2: Lời thoại sau đã không tuân thủ phơng châm hội thoại nào ? A. Bài toán này khó quá phải không cậu ? B. Tớ được tám phẩy môn Văn. - Lời thoại đã không tuân thủ phương châm quan hệ
4. Ngữ văn-Tiết .13 . Các phương châm hội thoại I. Quan hệ giữa phương Chào hỏi châm hội thoại với tình Anh chàng nọ ở nhà vợ tại một huống giao tiếp. vùng quê, được người nhà dặn là 1. Ví dụ: phải luôn chào hỏi mọi người xung 2.Nhận xét: quanh. Một hôm, anh ta ra đường và thấy một người đang đốn cành trên một cây cao, liền ra dấu gọi. Người kia dừng việc, lật đật trèo xuống, hỏi: -Có chuyện gì thế? -Có gì đâu! Bác làm việc vất vả lắm phải không? ( Truyện cười dân gian Việt Nam)
5. Chào hỏi Anh chàng nọ ở nhà vợ tại một vùng quê, đợc nưgời nhà dặn là phả luôn chào hỏi mọi người xung quanh. Một hôm, anh ta ra đường và thấy một người đang đốn cành trên một cây cao, liền ra dấu gọi. Người kia dừng việc, lật đật trèo xuống, hỏi: - Có chuyện gì thế? - Có gì đâu! Bác làm việc vất vả lắm phải không? ( Truyện cười dân gian Việt Nam)
6. Ngữ văn-Tiết .13 . Các phương châm hội thoại I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao - Câu hỏi có tuân thủ phương tiếp. châm lịch sự vì nó thể hiện sự quan tâm đến người khác. 1. Ví dụ: 2.Nhận xét: - Sử dụng không đúng lúc đúng chỗ vì người được hỏi đang ở trên cành cây cao nên phải vất vả trèo xuống để trả lời.
7. Ngữ văn-Tiết .13 . Các phương châm hội thoại I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp. => Vận dụng các phương châm 1. Ví dụ: hội thoại phải phù hợp với đặc 2. Nhận xét: điểm của tình huống giao tiếp 3. Ghi nhớ: SGK-36 + Nói với ai, nói khi nào, nói ở đâu, nói nhằm mục đích gì?
8. Ngữ văn-Tiết .13 . Các phương châm hội thoại I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao Người nói: tiếp. Vô ý, vụng về, thiếu văn hoá giao 1. Ví dụ: tiếp. 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ: SGK-36 II.Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại.
9. Ví dụ 1: An: - Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không? Ba:- Đâu khoảng đầu thế kỉ XX Nhận xét: - Câu trả lời của Ba không đáp ứng được yêu cầu của An. - Phương châm về lượng không đợc tuân thủ. -Vì Ba không biết chiếc máy bay đầu tiên đợc chế tạo vào năm nào. Để tuân thủ phương châm về chất nên Ba phải trả lời chung chung như vậy. = > Người nói thiếu hiểu biết
10. Ví dụ 2: Giả sử có 1 người bệnh mắc bệnh ung thư đã đến giai đoạn cuối ( có thể sắp chết ) thì sau khi khám bệnh, bác sĩ có nên nói thật cho người ấy biết hay không ? Tại sao? Nhận xét: -Bác sĩ không nên nói thật vì có thể sẽ khiến cho bệnh nhân hoảng sợ, tuyệt vọng. - Bác sĩ không tuân thủ phương châm về chất ( nói điều mình tin là không đúng) - Có thể chấp nhận được vì nó có lợi cho bệnh nhân, giúp cho người bệnh lạc quan trong cuộc sống. = >Phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn.
11. Ví dụ 3. ? Khi nói: " Tiền bạc chỉ là tiền bạc " thì có phải người nói không tuân thủ phương châm về lượng không ? ? Theo em, nên hiểu ý nghĩa câu này nh thế nào ? Nhận xét. - Nếu xét nghĩa bề mặt thì cách nói này không tuân thủ phương châm về lượng vì nó dường như không cho người nghe thêm một thông tin nào. - Nếu xét theo nghĩa hàm ý thì cách nói này vẫn tuân thủ phương châm về lượng.  Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống chứ không phải là mục đích cuối cùng của con người. Câu này có ý nghĩa răn dạy con người ta không nên chạy theo tiền bạc mà quên tất cả. => Muốn gây một sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó
12. Ngữ văn-Tiết .13 . Các phương châm hội thoại I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao Người nói: tiếp. + Vô ý, vụng về, thiếu văn hoá giao 1. Ví dụ: tiếp. 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ: SGK-36 + Thiếu hiểu biết II.Những trờng hợp không + Phải ưu tiên cho một phương tuân thủ phương châm hội châm hội thoại hoặc một yêu cầu thoại. khác quan trọng hơn * Ghi nhớ : SGK- 37 + Muốn gây một sự chú ý, để ngời nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó
13. Ngữ văn-Tiết .13 . Các phương châm hội thoại I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp. 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ: SGK-36 II.Những trừơng hợp không tuân thủ phương châm hội thoại. * Ghi nhớ : SGK- 37 III) Luyện tập :
14. Bài 1: Một cậu bé 5 tuổi không thể nhận biết được Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao để mà tìm quả bóng. Vì vậy câu nói của ông bố không tuân thủ phương châm cách thức . Cách nói của ông bố đối với cậu bé là không rõ. Còn đối với những người đã đi học thì đây có thể là câu trả lời đúng, rõ ràng. Bài2. - Thái độ của : Chân, Tay, Tai, Mắt là bất hoà với lão Miệng. - Lời nói của : Chân, Tay , Tai, Mắt không tuân thủ phương châm lịch sự. - Việc không tuân thủ đó là không thích hợp với tình huống giao tiếp -> thật vô lí, khách đến nhà phải chào hỏi chủ nhà rồi mới nói chuyện khác, ở đây thái độ và lời nói của các vị khách thật hồ đồ, không có lí do chính đáng.
15. Bài 3: Hết bao lâu Một bà già tới phòng bán vé máy bay hỏi: - Xin làm ơn cho biết từ Anh tới Mĩ bay hết bao lâu? Nhân viên đang bận đáp: - 1 phút nhé. -Xin cảm ơn! - Bà già đáp và đi ra. (truyện cười Tây Ban Nha) Nhân viên vi phạm phương châm lịch sự -> Người nói thiếu văn hoá giao tiếp
16. Hớng dẫn về nhà : -Học thuộc nội dung hai ghi nhớ để nắm nội dung cơ bản của tiết học. - Làm hoàn thiện các bài tập trong SGK và bài tập bổ sung SBT vào vở - Xem trớc nội dung tiết Tiếng Việt: " Xưng hô trong hội thoại"