Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết dạy 117: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết dạy 117: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

1. Tiết 117: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
2. KiÓm tra bµi cò Nªu dµn ý chung cña mét bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t tëng, ®¹o lÝ. * Dµn bµi chung: 1/ Më bµi: Giíi thiÖu vÊn ®Ò t tëng ®¹o lÝ cÇn bµn luËn. 2/ Th©n bµi: + Gi¶i thÝch, chøng minh néi dung vÊn ®Ò t tëng, ®¹o lÝ. + NhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò t tëng, ®¹o lÝ ®ã trong bèi c¶nh cña cuéc sèng riªng, chung. 3/ KÕt bµi: KÕt luËn, tæng kÕt, nªu nhËn thøc míi, tá ý khuyªn b¶o hoÆc tá ý hµnh ®éng.
3. VĂN NGHỊ LUẬN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI NGHỊ LUẬN VĂN HỌC NGHỊ NGHỊ NGHỊ NGHỊ LUẬN LUẬN LUẬN LUẬN VỀ MỘT VỀ MỘT VỀ TÁC VỀ MỘT SỰ VIỆC, TƯ PHẨM ĐOẠN HIỆN TƯỞNG, TRUYỆN THƠ, BÀI TƯỢNG ĐẠO LÍ (HOẶC THƠ ĐOẠN TRÍCH)
4. ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN Đề 3: Suy nghĩ Đề 4: Cảm Đề 1: Tinh Đề 2: Sức về thân phận nhận về vẻ đẹp người phụ nữ thần tự học. mạnh của của người lính tình yêu trong xã hội trong bài thơ phong kiến qua “Đồng chí” thương. hình ảnh Vũ của Chính Nương trong Hữu. “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ.
5. Tiết 117: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) I. Tìm hiểu bài nghị luận * Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, về tác phẩm truyện (hoặc đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa đoạn trích) Pa của Nguyễn Thành Long. 1. Ví dụ: v/b sgk * Nhan đề: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa 2. Nhận xét: + Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ + Sa Pa không lặng lẽ *Bố cục: Mở bài Đoạn I Đoạn II Thân bài Đoạn III Đoạn IV Đoạn V Kết bài
6. Tiết 117: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) I. Tìm hiểu bài nghị luận * Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, về tác phẩm truyện (hoặc đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa đoạn trích) Pa của Nguyễn Thành Long. 1. Ví dụ: v/b sgk * Nhan đề: 2. Nhận xét: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa + Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ + Sa Pa không lặng lẽ *Bố cục: 3 phần I. Gấp lại truyện ngắn“ Lặng lẽ Sa Pa”, lòng ta cứ xao xuyến, vấn vương trước vẻ đẹp của những con người, trước những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu. Viết về một mảng hiện thực trên miền đất Sa Pa trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ, thiên truyện như muốn nói với ta rằng: Bên trong vẻ lặng lẽ của núi rừng, cuộc sống ở đây chứa bao vẻ đẹp đáng yêu, đang có không ít sự hi sinh thầm lặng. Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “ Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
7. Dï ®îc miªu t¶ nhiÒu hay Ýt trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, nh©n vËt nµo Mở bài: I cña “LÆng lÏ SaPa” còng hiÖn lªn víi nÐt cao quý ®¸ng kh©m phôc.Trong ®ã, anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ tîng kiªm vËt lý Nªu V§NL ®Þa cÇu – nh©n vËt chÝnh cña t¸c phÈm - ®· ®Ó l¹i cho chóng ta nhiÒu Ên tîng khã phai mê. Thân bài: II, III,IV Kết bài: V
8. II. Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Trong lời giới thiệu với ông họa sĩ già và cô gái, bác lái xe gọi anh là “ người cô độc nhất thế gian” . Đã mấy năm nay, anh sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét, bốn bề chỉ có cây cỏ và mây mù lạnh lẽo. Công việc hàng ngày của anh là đo gió, đo nhiệt độ, đo mưa, đo nắng rồi ghi chép, rồi gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm. Nhiều mùa, nhiều đêm anh phải đối chọi với gió tuyết và lặng im. Vậy mà anh rất yêu công việc của mình. Chúng ta hãy nghe lời nói của anh thanh niên với ông họa sĩ: “[ ] khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu là gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”. Còn đây là tâm sự của anh với cô kĩ sư trẻ: “[ ] lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là có sách ấy mà!” Tuy sống trong điều kiện thiếu thốn cả vật chất lẫn tinh thần nhưng người thanh niên ấy vẫn ham mê công việc, vẫn biết sắp xếp, lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp, ổn định. Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách. Thỉnh thoảng anh xuống đường, tìm gặp bác lái xe cùng hành khách để trò chuyện cho nguôi nỗi nhớ nhà, vợi bớt cô đơn.
9. III. Sống trong hoàn cảnh như thế, sẽ có người dần thu mình lại trong nỗi cô đơn. Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi ”thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu, lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ. Niềm vui được đón khách dào dạt trong lòng anh, toát lên trên nét mặt, qua từng cử chỉ. Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà” mình và hồn nhiên kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Chúng ta khó có thể quên việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. “Anh con trai, rất tự nhiên như với một người bạn đã quen thân, trao bó hoa đã cắt cho người con gái, và cũng rất tự nhiên cô đỡ lấy”. Củ tam thất gửi bác lái xe, làn trứng, bó hoa tiễn người họa sĩ già, cô gái trẻ tiếp tục cuộc hành trình, đó là những kỉ niệm của một tấm lòng sốt sắng, tận tình đáng quý. IV. Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Anh cảm thấy đóng góp của mình bình thường, nhỏ bé so với bao người khac. Bởi thế, anh ngượng ngùng khi ông họa sĩ già phác thảo chân dung của mình vào cuốn sổ tay. Con người khiêm tốn ấy hào hứng giới thiệu cho họa sĩ những người đáng để vẽ hơn mình. Đó là ông kĩ sư ở vườn rau dưới SaPa vượt qua bao khó khăn, vất vả để tạo ra những củ su hào to hơn, ngọt hơn cho nhân dân toàn miền Bắc, là anh cán bộ khí tượng dưới trung tâm suốt mười một năm nay chuyên tâm nghiên cứu và thiết lập một bản đồ sét. Dù còn trẻ tuổi, anh thấm thía cái nghĩa, cái tình của mảnh đất Sa Pa mà mình được sinh ra, lớn lên, thấm thía sự hi sinh thầm lặng của những con người ngày đêm làm việc, lo nghĩ cho đất nước.
10. Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân Mở bài: I vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác Nªu V§NL khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. Luận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Thân bài: II, III,IV Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở Triển khai nghị nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự luận= hệ thống quan tâm đến người khác một cách chu đáo. luận điểm ->Lập luận Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan phân tích trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Kết bài: V
11. Bằng một cốt truyện khá nhẹ nhàng, những chi tiết chân thực, tinh tế, bằng ngôn ngữ đối thoại sinh động, Nguyễn Thành Long đã kể lại một cuộc gặp gỡ tình cờ mà thú vị nơi Sa pa lặng lẽ.Chưa đầy ba mươi phút tiếp xúc với anh thanh niên khiến người hoạ sĩ già thêm suy ngẫm về vẻ đẹp cuộc đời mà mình không bao giờ thể hiện hết được, khiến cô kĩ sư trẻ lòng bao cảm mến bâng khuâng.Với truyện ngắn này,phải chăng nhà văn muốn khẳng định: cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu. => Cô đúc, khái quát vấn đề nghị luận
12. Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân Mở bài: I vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác Nªu V§NL khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ. Luận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Thân bài: II, III,IV Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở Triển khai nghị nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự luận= hệ thống quan tâm đến người khác một cách chu đáo. luận điểm ->Lập luận Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan phân tích trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Kết bài: V Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, Khẳng định vấn đề nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, ->Lập luận tổng hợp thật đáng tin yêu.
13. Tiết 117: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) I. Tìm hiểu bài nghị luận * Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, về tác phẩm truyện (hoặc đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa đoạn trích) Pa của Nguyễn Thành Long. 1. Ví dụ: v/b sgk * Nhan đề: + Hình ảnh anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa 2. Nhận xét: + Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ + Sa Pa không lặng lẽ * Bố cục: rõ ràng, mạch lạc, liên kết chặt chẽ giữa các phần. *Cách lập luận : + Các luận điểm được nêu rõ ràng, ngắn gọn, gợi được sự chú ý ở người đọc.
14. Luận điểm Luận cứ 1.Anh TN đẹp ở tấm lòng - Cuộc sống cô độc, công việc rất vất vả yêu đời, yêu nghề, tình thần trách nhiệm cao - Anh rất yêu công việc, coi công việc là bạn. với công việc - Biết sắp xếp lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp ổn định 2.Anh TN đáng yêu ở nỗi - Niềm vui khi đón khách: hồ hởi, mừng quýnh “thèm người”, lòng hiếu - Biếu bác lái xe củ tam thất khách, quan tâm đến -Tặng hoa cho cô gái người khác - Biếu làn trứng cho ông họa sĩ và cô gái 3.Người thanh niên ấy -Thấy mình nhỏ bé so với người khác rất khiêm tốn. - Hào hứng giới thiệu những người khác đáng vẽ hơn mình ➔Những ý kiến, nhận xét, đánh giá của người ➔ Những hình ảnh, chi tiết tiêu biểu, đặc sắc trong tác phẩm viết
15. Tiết 117: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) I. Tìm hiểu bài nghị luận * Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, về tác phẩm truyện (hoặc đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa đoạn trích) Pa của Nguyễn Thành Long. * Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). 1. Ví dụ: v/b sgk * Nhan đề: Là+ Hìnhtrình ảnhbày anh nhữngthanh niênnhận trongxét, Lặngđánh lẽ Sa Pa giá của mình 2. Nhận xét: về+ Mộtnhân vẻ đẹpvật, nơisự Sakiện, Pa lặngchủ lẽ đề hay nghệ thuật của 3. Ghi nhớ: SGK/ 63. một+ Sa tácPa khôngphẩm lặngcụ lẽthể. *Bố cục: 3 phần *Cách lập luận: * Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý + Các luận điểm được nêu rõ ràng, ngắn gọn, gợi đượcnghĩa sựcủa chúcốt ý ở ngườitruyện, đọc.tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm. + Từng luận điểm được phân tích, chứng minh 1 cách thuyết phục bằng dẫn chứng cụ thể trong tác phẩm. *Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, + Các luận cứ được sử dụng đều xác đáng, sinh động, bởicó đóluận là nhữngcứ và lậpchi tiết,luận hìnhthuyết ảnhphụcđặc sắc * Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi * Trình tự lập luận: Nêu vấn đề -> phân tích, diễn giải -cảm> khẳng. định, nâng cao vấn đề nghị luận. * Lời văn chính xác, gợi cảm.
16. So s¸nh hai c¸ch viÕt sau: Sống trong hoàn cảnh như thế, sẽ có người dần thu mình lại trong nỗi cô đơn. Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi ”thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu, lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ. Niềm vui được đón khách dào dạt trong lòng anh, toát lên trên nét mặt, qua từng cử chỉ. Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà” mình và hồn nhiên kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Chúng ta khó có thể quên việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. “Anh con trai, rất tự nhiên như với một người bạn đã quen thân, trao bó hoa đã cắt cho người con gái, và cũng rất tự nhiên cô đỡ lấy”. Củ tam thất gửi bác lái xe, làn trứng, bó hoa tiễn người họa sĩ già, cô gái trẻ tiếp tục cuộc hành trình, đó là những kỉ niệm của một tấm lòng sốt sắng, tận tình đáng quý. =>NghÞ luËn vÒ lßng hiÕu kh¸ch cña nh©n vËt Anh biếu bác lái xe củ tam thất để mang về cho vợ bác mới ốm dậy. Anh mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ. Anh đón mọi người lên thăm “nhà” mình và kể về công việc, cuộc sống của mình, của bạn bè nơi SaPa lặng lẽ. Việc làm đầu tiên của anh thanh niên khi có khách lên thăm nơi ở của mình: hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái chưa hề quen biết. =>KÓ vÒ nh÷ng viÖc lµm cña nh©n vËt
17. Tiết 117: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc * Vấn đề nghị luận của đoạn văn: Tình thế lựa chọn nghiệt đoạn trích) ngã của lão Hạc và vẻ đẹp tâm hồn nhân vật này. 1. Ví dụ: v/b sgk - Tình thế lựa chọn của lão Hạc: giữa sống và chết 2. Nhận xét: - Sự lựa chọn: chọn cái chết 3. Ghi nhớ: SGK/ 63. - Nhận xét về sự lựa chọn: sự lựa chọn tột cùng đau đớn và tình phụ tử thiêng liêng. II. Luyện tập: Bài tập SGK - Câu 1: câu chủ đề nêu luận điểm. - Phân tích cụ thể nội tâm và hành động của nhân vật -> cái chết cuả lão Hạc là kết quả của một “cuộc chiến đấu giằng xé” trong tâm hồn của nhân vật. -> Nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý. + Cách triển khai: Tập trung phân tích những diễn biến trong nội tâm nhân vật , hành động của nhân vật lão Hạc, bài viết làm sáng tỏ nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý.
18. - Đọc lại văn bản và nội dung bài học, học thuộc phần ghi nhớ. - Chuẩn bị bài Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) + Trả lời câu hỏi sgk. + Đọc lại truyện ngắn Làng của Kim Lân. + Khái quát những nét nổi bật về nhân vật.