Chuyên đề Ngữ văn: Hình ảnh người lính trong thơ ca hiện đại thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ

Nội dung text: Chuyên đề Ngữ văn: Hình ảnh người lính trong thơ ca hiện đại thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ

1. CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN HÌNH ẢNH NGƯỜI LÍNH TRONG THƠ CA HIỆN ĐẠI THỜI KỲ CHỐNG PHÁP VÀ CHỐNG MỸ
2. I. Hình ảnh người lính trong thơ ca hiện đại trong chương trình ngữ văn 9 1. Đồng chí (Chính Hữu): Sáng tác năm 1948. 2. Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật) : Sáng tác năm 1969.
3. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CẦN NẮM: 1. Xuất thân 2. Lý tưởng cao đẹp 3. Hoàn cảnh sống chiến đấu a. Thiên nhiên khắc nghiệt b. Bệnh tật, bom đạn đe doạ sự sống. c. Trang bị thô sơ, thiếu thốn. 4. Vẻ đẹp phẩm chất. a, Giàu lòng yêu nước b. Dũng cảm, kiên cường c. Tình đồng chí gắn bó d. Lạc quan, tin tưởng
4. 1. Xuất thân: Quê hương anh Làng tôi nghèo nước mặn đồng chua đất cày lên sỏi đá Xuất thân từ nông dân nghèo khó
5. 1. Xuất thân: - Từ những người Là những học sinh, nông dân vốn quen với sinh viên rời ghế nhà cấy cày, ruộng đồng, trường xung phong đi sống cuộc đời lam lũ ở chiến đấu khắp các miền quê. (Bài thơ về tiểu đội xe (Đồng chí-Chính Hữu) không kính- Phạm Tiến Duật ) Họ là những người nông dân, học sinh, sinh viên đều từ nhân dân mà ra vì nhân dân mà chiến đấu.
6. 2. Lý tưởng cao đẹp:
7. • Anh với tôi đôi người xa lạ • Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau, • Súng bên súng đầu sát bên đầu, • Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ. • Đồng chí ! • Những chiếc xe từ trong bom rơi • Đã về đây họp thành tiểu đội • Xe vẫn chạy vì Miền Nam phía trước: • Chỉ cần trong xe có một trái tim
8. XÎ däc Trưêng S¬n ®i cøu nưíc Mµ lßng ph¬i phíi dËy tư¬ng lai Xe vân tải ở Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ
9. 2. Lý tưởng cao đẹp: -> Họ là những người cùng chung một lý tưởng cao đẹp: Sẵn sàng hy sinh tuổi xuân, dũng cảm chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc.
10. 3. Hoàn cảnh sống, chiến đấu:
11. 3. Hoàn cảnh sống chiến đấu: a. Thiên nhiên khắc nghiệt: “Đêm nay rừng hoang sương muối” (Đồng chí-Chính Hữu) - “Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng - Bụi phun tóc trắng như người già. - Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời” (Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật)
12. 3. Hoàn cảnh sống chiến đấu: a. Thiên nhiên khắc nghiệt: Cuộc chiến đấu diễn ra trong mọi hoàn cảnh: trong đêm đông lạnh buốt, hay nắng lửa mưa ngàn, nơi chiến trường ác liệt. Người lính phải gắng vượt lên tất cả để hoàn thành nhiệm vụ.
13. b. Bệnh tật, bom đạn đe doạ sự sống:
14. b. Bệnh tật, bom đạn đe doạ sự sống. - “Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi” (Đồng chí – Chính Hữu) - “Không có kính không phải vì xe không có kính Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi - Không có kính rồi xe không có đèn Không có mui xe thùng xe có xước” (Bài thơ về tiểu đội xe không kính -Phạm Tiến Duật)
15. b. Bệnh tật, bom đạn đe doạ sự sống: Cuộc sống chiến đấu ở chiến trường đầy gian khổ, thiếu thốn và cả sự khốc liệt của chiến tranh:. Những cơn sốt rét rừng hành hạ, ốm đau thiếu thuốc men, bom đạn rình rập đe doạ sự sống, cuộc chiến tranh khốc liệt, hiểm nguy mà những người lính phải đối mặt.
16. c. Trang bị thô sơ, thiếu thốn.
17. c. Trang bị thô sơ, thiếu thốn: • “Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Chân không giày” (Đồng chí-Chính Hữu) • “ Không có kính, rồi xe không có đèn • Không có mui xe thùng xe có xước • Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy” (Bài thơ về tiểu đội xe không kính-Phạm Tiến Duật) Trong những năm tháng kháng chiến, người lính phải vượt qua muôn vàn khó khăn, thiếu thốn về trang bị, cái ăn cái mặc, vũ khí đánh giặc.
18. • Tóm lại: Bằng những hình ảnh chân thực, sống động, những nét vẽ không màu. Thơ ca đã gieo vào lòng người đọc những xúc động lắng sâu về hoàn cảnh sống, chiến đấu vô cùng gian khổ, thiếu thốn, hy sinh, thử thách, của những người lính cách mạng- những anh bộ đội cụ Hồ. Đất nước gian lao, cuộc đời người lính cách mạng cũng đầy khó khăn thử thách. Người lính đã vượt lên, chiến thắng mọi hoàn cảnh để chiến thắng được kẻ thù .
19. 4. Vẻ đẹp phẩm chất:
20. a. Giàu lòng yêu nước: “Ruộng nương anh gửi bạn “Không có kính rồi xe thân cày không có đèn, Gian nhà không mặc kệ gió Không có mui xe, thùng xe lung lay có xước, Giếng nước gốc đa nhớ Xe vẫn chạy vì miền Nam người ra lính. phía trước: Chỉ cần trong xe có một trái tim. (Đồng chí-Chính Hữu) (Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật)
21. Những người lính ra đi từ mọi miền quê của đất nước, họ gác lại những tình cảm, ước mơ riêng, những khát khao tuổi trẻ băng qua bom đạn, vượt qua mọi khó khăn, để tiến về phía trước. Quyết tâm ra đi chiến đấu để bảo vệ độc lập cho quê hương cho Tổ quốc. Tất cả đều bắt nguồn từ lòng yêu nước sâu sắc và vô cùng vĩ đại của những người lính mang tên gọi vô cùng giản dị mà thân thương: Bộ đội cụ Hồ
22. b. Dũng cảm, kiên cường:
23. b. Dũng cảm, kiên cường mà vô cùng lạc quan yêu đời: • “Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới • Đầu súng trăng treo (Đồng chí-Chính Hữu) • “Ung dung buồng lái ta ngồi, Nhìn đất, nhìn trời, nhìn th¼ng. Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim” (Bài thơ về tiểu đội xe không kính-Phạm Tiến Duật) Những người lính dũng cảm, kiên cường trong chiến đấu. Mọi khó khăn gian khổ, bom đạn của kẻ thù lùi lại phía sau bởi ở họ có một lòng yêu nước sâu sắc, một lý tưởng cao đẹp “Đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”. Với tinh thần “Tất cả vì Tổ quốc thân yêu”.
24. c. Tình đồng chí gắn bó: • “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới”. (Đồng chí- Chính Hữu) • “Những chiếc xe từ trong bom rơi Đã về đây họp thành tiểu đội Gặp bạn bè suốt dọc đường đi tới Bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy”. (Bài thơ về tiểu đội xe không kính-Phạm TiếnDuật)
25. Đó là tình cảm sẻ chia ấm áp, gắn bó keo sơn như tình anh em ruột thịt. Trong gian nan thử thách, tình đồng đội càng toả sáng, trong chiến đấu gian khổ, đồng đội là nguồn động viên là cánh tay dìu đỡ, là người chia lửa khi giáp mặt quân thù. Đồng thời đó cũng là động lực giúp người lính vượt qua tất cả để hoàn thành lý tưởng cao cả của mình
26. d. Lạc quan, tin tưởng: - “Đầu súng trăng treo” (Đồng chí-Chính Hữu) • -> Chất hiện thực và trữ tình hòa quyện với nhau làm nên một bức tượng đài đẹp về người lính - “Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim” (Bài thơ về tiểu đội xe không kính-Phạm Tiến Duật) -> Hình ảnh hoán dụ tượng trưng cho trái tim và sức mạnh của người lính, là niềm tin mãnh liệt vào chiến thắng kẻ thù xâm lược
27. Đó là niềm lạc quan của cả một thế hệ, ra trận đánh giặc thành khát vọng tuổi trẻ. Người lính luôn tin vào chân lý sáng ngời của thời đại. Niềm lạc quan, yêu đời giúp họ thêm sức mạnh chiến thắng mọi hoàn cảnh.
28. • Tóm lại: Dù hoàn cảnh chiến đấu còn đầy những cam go, thử thách, vẻ đẹp phẩm chất cách mạng của người lính vẫn rạng ngời toả sáng.Thơ ca kháng chiến đã tập trung phản ánh, tôn lên dáng đứng của những con người mới trong cuộc chiến đấu chống xâm lược: Yêu nước, căm thù giặc, lạc quan, gắn bó đoàn kết. Đó phải chăng là vẻ đẹp của con người thời đại mới - thời đại Hồ Chí Minh. Họ chính là những bài ca đi cùng năm tháng, bất tử với thời gian.
29. CÂU HỎI THẢO LUẬN • SO SÁNH VẺ ĐẸP PHẨM CHẤT CÁCH MẠNG CỦA NGƯỜI LÍNH TRONG KHÁNG CHIẾN CHÓNG PHÁP VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ QUA HAI BÀI THƠ?
30. GỢI Ý: • Giống nhau: Đều là những con người mang lý tưởng yêu nước, dũng cảm chiến đấu quên mình cho độc lập tự do, có tình đồng đội keo sơn thắm thiết, trang bị thiếu thốn thô sơ, cuộc sống chiến đấu vô cùng gian khổ • Khác nhau: • Người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp: Phần lớn đều xuất thân từ nông dân, có cuộc sống nhiều thiếu thốn, trang bị vũ khí còn thô sơ • Người lính trong cuộc kháng chiến chống Mỹ: Trẻ trung, sôi nổi hơn, xuất thân từ nhiều tầng lớp (Có người là học sinh, sinh viên) trang bị có phần hiện đại hơn
31. CÂU HỎI THẢO LUẬN • LIÊN HỆ HÌNH ẢNH NHỮNG NGƯỜI LÍNH - BỘ ĐỘI CỤ HỒ TRONG THỜI BÌNH HIỆN NAY?
32. GỢI Ý: • Họ vẫn gánh vác trên vai sứ mệnh cao cả đất nước giao phó: Xây dựng và bảo vệ đất nước. Họ luôn đi đầu trên mọi trận tuyến sẵn sàng làm bất cứ công việc gì mà Đảng và Nhà nước giao cho trên mọi lĩnh vực, họ luôn xứng đáng với niềm tin yêu mến phục mà toàn dân đã tin tưởng với tên gọi thân thương: Bộ đội cụ Hồ