Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài dạy 1: Phong cách Hồ Chí Minh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài dạy 1: Phong cách Hồ Chí Minh

1. Kiểm tra bài cũ 1. Vì sao Người lại có được vốn tri thức sâu rộng như thế?
2. Kiểm tra bài cũ 1/ Để có được vốn tri thức văn hoá sâu rộng ấy, Người đã: -Người đã ghé lại nhiều hải cảng, tiếp xúc nhiều nền văn hóa - Người đã nói và viết thạo nhiều thứ tiếng nước ngoài như: Pháp, Anh, Hoa, Nga ; - Đi nhiều nơi, làm nhiều nghề - tức là học hỏi từ thực tiễn và lao động. - Đi đến đâu Người cũng tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật của các khu vực khác nhau trên thế giới một cách sâu sắc, uyên thâm. - Điều quan trọng là Hồ Chí Minh đã tiếp thu tinh hoa văn hóa nước ngoài một cách có chọn lọc, không ảnh hưởng thụ động.
3. Con đường hình thành phong cách Hồ Chí Minh Phong cách Hồ Chí Minh Vẻ đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh.
4. Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị Chủ tịch nước lấy chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao làm “cung điện” của mình. Qủa như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa. Và Người sống ở đó, một mình, với một tư trang ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ quần áo, vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài. Tôi dám chắc không một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy. Bất giác ta nghĩ đến các vị hiền triết ngày xưa như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn hay Nguyễn Bỉnh Khiêm sống ở quê nhà với những thú quê thuần đức: Thu ăn măng trúc, đông ăn giá Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao
5. Nơi ở và nơi làm việc Trang phục Các phương diện Bữa ăn Tư trang
6. Các Tìm chi tiết và Nghệ thuật phương diện nhận xét Nơi ở và nơi làm việc Trang phục Bữa ăn Tư trang
7. Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị Chủ tịch nước lấy chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao làm “cung điện” của mình. Qủa như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách,khách, họp Bộ Chính trị,trị, làm việc và ngủ,ngủ với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. ➔ Nơi ở và nơi làm việc mộc mạc, đơn sơ
8. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. ➔ Trang phục giản dị
9. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cá kho,kho rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa.hoa ➔ Bữa ăn đạm bạc
10. Và Người sống ở đó, một mình, với một tư trang ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ quần áo, vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài. Tôi dám chắc không một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy. Bất giác ta nghĩ đến các vị hiền triết ngày xưa như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn hay Nguyễn Bỉnh Khiêm sống ở quê nhà với những thú quê thuần đức: Thu ăn măng trúc, đông ăn giá Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao ➔ Tư trang ít ỏi
11. Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị Chủ tịch nước lấy chiếc nhà sànsàn nhỏnhỏ bằngbằng gỗ bênbên cạnhcạnh chiếcchiếc aoao làm “cung điện” của mình. Qủa như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu,nâu, chiếc áo trấn thủ,thủ, đôi dép lốp thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cácá kho,kho, raurau luộc,luộc, dưadưa ghém,ghém, cà muối,muối, cháo hoa.hoa. Và Người sống ở đó, một mình, với một tư trang ít ỏi, một chiếcchiếc vava li con với vài bộ quần áo,áo, vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài. ➔ Dẫn chứng tiêu biểu
12. Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị chủ tịch nước lấy chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao làm “cung điện” của mình. Quả như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa. -Liệt kê: nhưng không để nhấn mạnh vào tính chất phong phú của sự vật mà ngược lại, càng giúp ta thấy mức độ ít ỏi đơn sơ; ít đến mức có thể liệt kê, tính đếm một cách dễ dàng. Qua đó ta càng thấy xúc động biết bao trước cách sống giản dị thanh cao của Bác.
13. Lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và có lẽ cả thế giới, có một vị Chủ tịch nước lấy chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao làm “cung điện” của mình. Qủa như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tíchtích. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc đơn sơ. Và chủ nhân chiếc nhà sàn này cũng trang phục hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn đã được một tác giả phương Tây ca ngợi như một vật thần kì. Hằng ngày, việc ăn uống của Người cũng rất đạm bạc, với những món ăn dân tộc không chút cầu kì, như cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa. Và Người sống ở đó, một mình, với một tư trang ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ quần áo, vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài. Tôi dám chắc không một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến mức giản dị và ➔tiếtSo chế sánh, như kết vậy. hợp lời kể với bình luận một cách tự nhiên: + giúp người đọc hình dung được sự độc đáo, nét đẹp kì lạ của phong cách Hồ Chí Minh + thể hiện thái độ ngợi ca, trân trọng tự hào của tác giả + khiến đoạn văn nghị luận trở nên mượt mà, đầy xúc cảm
14. Các Tìm chi tiết và nhận xét Nghệ thuật phương diện Nơi ở và nơi làm Ngôi nhà sàn nhỏ bằng gỗ, - Dẫn việc chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp chứng tiêu khách, họp Bộ chính trị, làm biểu việc và ngủ, đồ đạc mộc mạc - Liệt kê thô sơ➔ mộc mạc thô sơ - So sánh Trang phục Quần áo bà ba nâu, chiếc áo kết hợp lời trấn thủ, đôi dép lốp➔ giản kể với bình dị luận một cách tự Bữa ăn Chiếc va li con với vài bộ nhiên quần áo, vài vật kỉ niệm➔ ít ỏi Tư trang Cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa➔ đạm bạc
15. THẢO LUẬN NHÓM - Hình thức: thảo luận theo nhóm 4 - Thời gian: 2 phút - Nội dung: Lối sống của Bác có gì giống và khác với lối sống của các vị danh nho xưa?
16. Thảo luận nhóm Sự giống và khác nhau trong lối sống của Bác với các danh nho xưa: - Giống: thanh đạm, giản dị, gắn bó với thiên nhên. -Khác: Ở Bác, đó không phải là lối sống lánh đời, mà với Người, việc vui vầy cùng thiên nhiên, sống thanh đạm, giản dị vẫn đồng thời với việc hết lòng nhập thế, cứu nước, cứu dân. Chính sự khác biệt này làm nên vẻ đẹp hình tượng người chiến sĩ cách mạng vĩ đại bên cạnh vẻ đẹp thanh cao của một bậc hiền triết. Bởi thế ta thấy được ở Người một vẻ đẹp vừa rất truyền thống lại vừa rất hiện đại.
17. Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ, cũng như các vị danh nho xưa, hoàn toàn không phải là một cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời,đời mà đây là lối sống thanh cao,cao một cách di dưỡng tinh thầnthần, mộtmột quanquan niệmniệm thẩm mĩ về cuộc sống,sống có khả năng đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác.xác
18. Ghi nhớ 1. Nghệ thuật - Lập luận sắc sảo, chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục - Sử dụng các biện pháp nghệ thuật: so sánh, liệt kê, - Kết hợp các phương thức biểu đạt phù hợp - Sử dụng nhiều từ Hán-Việt, ngôn ngữ giàu cảm xúc. 2. Nội dung: - Vẻ đẹp nổi bật nhất trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà, thống nhất giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa giản dị và thanh cao.
19. Phần I: Đọc – Hiểu văn bản: * Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: Và Người sống ở đó, một mình, với một tư trang ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ quần áo, vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài. Tôi dám chắc không có một vị lãnh tụ, một vị tổng thống hay một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy. Bất giác ta nghĩ đến các vị hiền triết ngày xưa như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn hay Nguyễn Bỉnh Khiêm sống ở quê nhà với những thú quê thuần đức: "Thu ăn măng trúc, đông ăn giá Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao " Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ, cũng như các vị danh nho xưa, hoàn toàn không phải là một cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời, mà đây là lối sống thanh cao, một cách di dưỡng tinh thần, một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống, có khả năng đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác. (Trích Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam năm 2015, trang 6,7) Câu 1 (1,0 điểm). Đoạn trích trên trích trong tác phẩm nào, của ai? Nội dung của đoạn trích là gì? Nêu hiểu biết về thái độ của tác giả thể hiện trong đoạn trích trên. Câu 2 (1,0điểm). Chỉ ra nét đặc sắc về biện pháp tu từ và hiệu quả biểu đạt trong đoạn trích trên? Câu 3 (2,0điểm). Từ lối sống của Bác, hãy viết một đoạn văn ngắn (tối đa ½ trang giấy thi) theo cách diễn dịch nêu suy nghĩ của bản thân về lối sống của thế hệ trẻ ngày nay?
20. Câu 1 (1,0 điểm): - Trích từ văn bản Phong cách Hồ Chí Minh - Tác giả Lê Anh Trà - Nội dung: vẻ đẹp trong phong cách sống và làm việc của Bác - Thái độ của tác giả: trân trọng, cảm phục, ngưỡng mộ, ngợi ca lối sống giản dị mà rất đỗi thanh cao của Bác Hồ.
21. Câu 2 (1,0điểm). Phải chỉ ra được biện pháp tu từ và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ đó: -Biện pháp tu từ: + so sánh Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ, cũng như các vị danh nho xưa
22. - Tác dụng: + Giúp người đọc có thể hình dung và hiểu rõ hơn về lối sống giản dị, thanh cao của Bác. Đó là cách di dưỡng tinh thần, một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống, có khả năng đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác. + Thể hiện thái độ trân trọng, cảm phục, ngưỡng mộ, ngợi ca của tác giả Lê Anh Trà + Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
23. Câu 3 (2,0điểm). * Yêu cầu về mặt hình thức: - Viết đúng hình thức đoạn văn theo diễn dịch, đảm bảo dung lượng không quá ½ trang giấy thi theo yêu cầu - Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, có sự liên kết giữa các câu trong đoạn, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. * Yêu cầu về mặt nội dung: - Từ nội dung của đoạn trích trên, HS trình bày những suy nghĩ của bản thân về lối sống của thế hệ trẻ ngày nay.
24. - Gợi ý: + Nêu vấn đề nghị luận: từ nội dung của đoạn trích, khẳng định lối sống giản dị, thanh cao của Bác trở thành tấm gương cho chúng ta học tập. + Nêu thực trạng về lối sống của thế hệ trẻ hiện nay: Đa số các bạn trẻ đều có lối sống lành mạnh, tích cực học tập, tu dưỡng đạo đức tốt. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận giới trẻ hiện nay còn buông thả, thực dụng, đua đòi, cần phải lên án. + Đưa ra giải pháp khắc phục: cần xây dựng một lối sống lành mạnh, trong sáng, phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc, phù hợp với chuẩn mực đạo đức, với hoàn cảnh bản thân, gia đình và xã hội. Tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới nhưng phải giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kì hội nhập. Tích cực hưởng ứng phong trào “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. + Liên hệ bản thân
25. TÌM TÒI, MỞ RỘNG Sưu tầm những bài thơ, bài văn, bài hát, câu chuyện viết về phong cách Hồ Chí Minh.
26. Hướng dẫn tự học: - Vẽ bản đồ tư duy hệ thống lại các đơn vị kiến thức của bài. Từ chìa khóa : văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh” - Nắm vững nội dung, nghệ thuật của văn bản - Làm các bài tập ở vở bài tập - Soạn bài: Các phương châm hội thoại + Trả lời các câu hỏi gợi ý trong sách giáo khoa trang 8, 9, 10 + Nắm được những hiểu biết cốt yếu về hai phương châm hội thoại: phương châm về lượng, phương châm về chất