Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Địa lí - Năm học 2023-2024 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Địa lí - Năm học 2023-2024 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THPT CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học: 2023-2024 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: ĐỊA LÍ (Thời gian làm bài 180 phút, không kể phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm có 04 trang) CÂU NỘI DUNG Câu 1 a) Tại sao nhiệt độ trung bình năm trên Trái Đất không giảm liên tục từ Xích đạo về hai (3,0đ) cực? - Nhiệt độ trung bình năm trên Trái Đất không giảm liên tục từ Xích đạo về hai cực, vì nó không chỉ phụ thuộc vào bức xạ mặt trời, còn phụ thuộc nhiều yếu tố khác: phân bố lục địa và đại dương, dòng biển lạnh và nóng, hoàn lưu, độ cao địa hình, bề mặt đệm, b) Quá trình phong hóa là gì? Tại sao phong hóa lí học lại diễn ra mạnh mẽ ở vùng hoang mạc và vùng địa cực? - Quá trình phong hóa là quá trình phá hủy, làm thay đổi các loại đá và khoáng vật dưới tác động của nhiệt độ, nước, oxi, cacbonic, các loại axit có trong thiên nhiên và sinh vật. Cường độ phong hóa xảy ra mạnh nhất trên bề mặt Trái Đất. - Phong hóa lí học diễn ra mạnh mẽ ở vùng hoang mạc và vùng địa cực là vì ở vùng hoang mạc có sự thay đổi nhiệt độ tương đối đột ngột giữa ngày và đêm. Vùng địa cực có sự đóng băng của nước, khi đóng băng thể tích của nước tăng lên, làm giãn các khe nứt; khi băng tan, khe nứt hẹp lại, tạo ra sự nứt vỡ nhiều hơn. Câu 2 a) Chế độ nước mưa, băng tuyết và nước ngầm đã ảnh hưởng đến chế độ nước sông như (4,0đ) thế nào? - Ở miền khí hậu nóng, ôn đới, nguồn tiếp nước chủ yếu cho nước sông là nước mưa. + Nơi mưa nhiều: mật độ sông ngòi dày đặc, có lưu lượng nước lớn + Nơi mưa ít: sông ngòi thưa thớt và lượng nước nhỏ - Miền ôn đới lạnh và miền núi cao, sông ngòi có nguồn cung cấp nước chủ yếu là băng tuyết, vì vậy vào mùa xuân nhiệt độ ấm lên băng tuyết tan ra nên sông ngòi có lưu lượng nước lớn và đó là mùa lũ. - Ở những vùng đá thấm nước nhiều, mực nước ngầm không sâu thì sông ngòi được tiếp thêm nhiều nước, nước ngầm có vai trò đáng kể trong việc điều hòa nước sông. b) Giải thích sự khác nhau về lượng mưa ở các khu vực xích đạo, chí tuyến, ôn đới và cực. - Khu vực Xích đạo mưa rất nhiều do ở đây có đai áp thấp, nhiệt độ cao, dòng biển nóng, gió thổi đến, dải hội tụ hoạt động, bề mặt chủ yếu là đại dương và rừng rậm Xích đạo ẩm ướt, bốc hơi mạnh. Trang 1/4
2. CÂU NỘI DUNG - Hai khu vực chí tuyến mưa ít do đai áp cao, gió Mậu dịch hoạt động, dòng biển lạnh, tỉ lệ diện tích lục địa lớn hơn đại dương. Bờ đông (ở bán cầu Bắc) có gió mùa hoạt động cùng với frông, dải hội tụ, dòng biển nóng nên mưa nhiều hơn. - Hai khu vực ôn đới mưa trung bình, do đai áp thấp ôn đới, gió Tây ôn đới từ biển thổi vào gây mưa, dòng biển nóng ở phía tây lục địa (bán cầu Bắc). Bờ đông lục địa (ở bán cầu Bắc) có dòng biển lạnh nên ít mưa hơn bờ tây. - Hai khu vực cực có mưa ít nhất do áp cao, lạnh, nước không bốc hơi được, gió Đông cực hoạt động, dòng biển lạnh. Câu 3 Sự già hóa dân số có những biểu hiện như thế nào? Cơ cấu dân số già gây khó khăn gì (2,0 đ) cho sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia - Biểu hiện: + Tỉ lệ người già tăng. + Tuổi thọ trung bình tăng. - Cơ cấu dân số già gây khó khăn cho phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia. + Thiếu nguồn lao động (diễn giải) + Chi phí phúc lợi xã hội lớn (diễn giải) Câu 4 Tại sao tổng sản phẩm trong nước (GDP) và tổng thu nhập quốc gia (GNI) có sự khác (3,0 đ) nhau giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển? - Các nước phát triển thường có GNI lớn hơn GDP do đầu tư ra nước ngoài nhiều hơn nhận đầu tư vào trong nước. - Các nước đang phát triển thường có GDP lớn hơn GNI do đầu tư ra nước ngoài ít, nhận nhiều đầu tư từ nước ngoài b) Vì sao ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề cấp bách đối với mọi quốc gia? Bởi vì: - Biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu và diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, tác động nặng nề đến tự nhiên và hệ sinh thái, kinh tế - xã hội, sức khỏe của con người. Trong tương lai, nếu các quốc gia trên thế giới không chung tay có các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu, có thể những thảm họa thiên nhiên do biến đổi khí hậu sẽ đe dọa đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. - Biến đổi khí hậu là nguy cơ lớn nhất mà con người phải đối mặt với tự nhiên trong suốt lịch sử phát triển của mình. Vì vậy, ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề cấp bách của mỗi cá nhân và toàn nhân loại. Câu 5 a) Tại sao nói những tiến bộ của ngành giao thông vận tải có tác động to lớn làm thay đổi sự phân bố sản xuất và phân bố dân cư trên thế giới? Trang 2/4
3. CÂU NỘI DUNG (4,0 đ) Bởi vì: - Những tiến bộ về khoa học kĩ thuật và quản lí của ngành giao thông vận tải làm cho tốc độ vận chuyển tăng lên, thời gian vận chuyển rút ngắn, các chi phí vận chuyển giảm đáng kể; Mức độ tiện nghi, an toàn ngày càng cao. - Các cơ sở sản xuất ở gần các tuyến vận tải lớn, các đầu mối giao thông vận tải cũng đồng nghĩa là gần với nguồn nguyên liệu và gần nơi tiêu thụ. Từ đó, một số ngành có thể thay đổi sự phân bố sản xuất. - Do sự tiến bộ của giao thông vận tải, nên dân cư không cần tập trung nơi công sở (nơi họ làm việc) hay gần các trung tâm thành phố, nơi cung cấp các dịch vụ đa dạng. mà có thể ở xa hơn tại các vùng ngoại thành, cách xa nơi làm việc. Chính điều này làm cho các thành phố lớn có thể phát triển rộng trên không gian và phát triển nhanh. Còn ở các vùng xa xôi, hẻo lánh, cũng nhờ có giao thông vận tải mà có thể di dân với quy mô lớn đến khai khẩn tài nguyên. b) Giải thích vì sao các hải cảng lớn trên thế giới lại phân bố chủ yếu ở hai bờ Đại Tây Dương? Giải thích: - Hai trung tâm kinh tế lớn của thế giới là Tây Âu và Bắc Mỹ đều nằm 2 bên bờ Đại Tây Dương. (diễn giải) - Nhu cầu vận chuyển hàng hóa ở khu vực này lớn. (diễn giải) - Có lịch sử phát triển hàng hải lâu đời. (diễn giải) Câu 6 a) Nền kinh tế tri thức có tác động như thế nào đến sự phát triển của các nước đang phát (4,0 đ) triển? - Tác động tích cực: + Sản xuất sạch, sử dụng ít nguyên liệu và năng lượng, không gây ô nhiễm môi trường, phát triển bền vững. + Sản xuất theo nhu cầu, cân bằng cán cân cung – cầu + Thúc đẩy quá trình nghiên cứu, sáng tạo của con người, phát triển khoa học công nghệ. + Việc ứng dụng thực tế ảo (VR) trong các lĩnh vực giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả của quá trình sản xuất thực. - Tác động tiêu cực: + Các nền văn hóa có nguy cơ bị pha tạp, đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc. + Đòi hỏi người lao động không ngừng học tập, sáng tạo, chuyển giao công nghệ, chuyển đổi nghề nghiệp để thích ứng với thời đại. + Sự thay đổi công nghệ liên tục gây nên sự lãng phí vì phải loại bỏ công nghệ cũ, gây áp lực cho môi trường. Đối với các nước đang phát triển có nguy cơ sử dụng công nghệ cũ, lạc hậu. + Sự phân hóa giàu nghèo, nguy cơ thất nghiệp, khủng hoảng xã hội gia tăng. + Nguồn nhân lực cho kinh tế tri thức ở các nước đang phát triển vẫn thiếu về số lượng và yếu về chất lượng. Trang 3/4
4. CÂU NỘI DUNG b) Các đô thị đông dân có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của các nước Đông Nam Á? - Các đô thị đông dân sẽ tạo ra được thị trường tiêu thụ rộng lớn, nguồn lao động đông đảo, thu hút được đầu tư nước ngoài, .thúc đẩy nền kinh tế phát triển. - Tuy nhiên, các đô thị này cũng gặp nhiều vấn đề như: giải quyết việc làm, nhà ở, tệ nạn xã hội, ô nhiễm môi trường ------ Hết ------ Trang 4/4