Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Giáo dục kinh tế và pháp luật - Năm học 2023-2024 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi chọn Học sinh giỏi THPT cấp Tỉnh môn Giáo dục kinh tế và pháp luật - Năm học 2023-2024 - Sở GD&ĐT Sóc Trăng (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THPT CẤP TỈNH SÓC TRĂNG Năm học: 2023-2024 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: GIÁO DỤC KINH TẾ VÀ PHÁP LUẬT (Thời gian làm bài 180 phút, không kể phát đề) HƯỚNG DẪN CHẤM (Hướng dẫn chấm có 05 trang) Câu Hướng dẫn chấm Điểm “Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc của tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân theo quy định của các luật thuế.” (Trích: Khoản 1, Điều 3, Luật Quản lý thuế 2019) 3,0 Câu hỏi: a. Trình bày hiểu biết của em về thuế. b. Phân tích tác động của hành vi “trốn thuế” đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước hiện nay. Trình bày hiểu biết của em về thuế: - Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc của tổ chức, hộ 0,25 gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân theo quy định của các luật thuế. - Phân loại thuế: + Thuế trực thu: là thuế mà người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Loại thuế này trực tiếp điều tiết vào thu nhập của người nộp thuế. Thuế 0,5 trực thu gồm: thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân... + Thuế gián thu: là thuế mà người chịu thuế và người nộp thuế không cùng là một. Loại thuế này điều tiết gián tiếp vào thu nhập của người 0,5 tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ thông qua cơ chế hàng hóa, dịch vụ. Thuế Câu 1 gián thu gồm: thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu... - Vai trò của thuế: + Là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Đây là nguồn thu quan 0,25 trọng nhất, mang tính chất ổn định, lâu dài cho ngân sách nhà nước. + Là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế, kiềm chế lạm phát, ổn định giá 0,25 cả, kích thích đầu tư. + Điều tiết thu nhập, thực hiện công bằng an sinh xã hội. 0,25 Phân tích tác động của hành vi “trốn thuế” đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước hiện nay: - Giảm thu ngân sách nhà nước: thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Khi cá nhân, tổ chức không nộp thuế sẽ khiến nguồn thu của 0,25 ngân sách nhà nước bị giảm đi đáng kể. - Khi ngân sách nhà nước thất thu sẽ làm ảnh hưởng đến việc thực hiện vai trò của ngân sách như: quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế, mở rộng 0,25 và đẩy mạnh các ngành sản xuất kinh doanh mũi nhọn thông qua các hoạt động cấp vốn, hỗ trợ lãi suất cho vay; nhu cầu chi tiêu cho quốc phòng, an ninh, giáo dục và y tế Trang 1/5
2. - Làm giảm đi sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp. 0,25 - Các yếu tố phúc lợi, an sinh xã hội không được đảm bảo, ảnh hưởng 0,25 không nhỏ đến một số đối tượng trong xã hội. Trình bày quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo. Hành vi tố cáo sai sự thật để lại hậu quả như thế 3,0 nào? Trình bày quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo: - Quyền của người tố cáo: + Thực hiện tố cáo. Được bảo đảm bí mật họ, tên, địa chỉ, bút tích và 0,25 các thông tin cá nhân khác. + Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lí tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết, gia hạn giải 0,25 quyết tố cáo, đình chỉ, tạm đình chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo. + Tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, 0,25 tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết. + Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện 0,25 pháp bảo vệ người tố cáo. + Được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. 0,25 Câu 2 Quyền rút lại tố cáo. - Nghĩa vụ của người tố cáo: + Cung cấp thông tin cá nhân. Trình bày trung thực về nội dung tố cáo. 0,25 + Cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có 0,25 được. Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo của mình. + Hợp tác với người giải quyết tố cáo khi có yêu cầu. 0,25 + Bồi thường thiệt hại do hành vi cố ý tố cáo sai sự thật của mình gây 0,25 ra. Hành vi tố cáo sai sự thật để lại hậu quả như thế nào? - Đối với cá nhân bị tố cáo sai sự thật: gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, danh dự của các cá nhân, tổ chức. Xâm phạm đến quyền và lợi 0,25 ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức bị tố cáo. - Đối với xã hội: gây ra nhiều hệ lụy đối với xã hội. Gây ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan, tổ chức, Nhà nước, tình hình an ninh trật tự, an 0,25 toàn xã hội. - Người vi phạm quyền tố cáo tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lí kỉ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm 0,25 hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Nêu khái niệm, đặc điểm, vị trí của Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Em sẽ làm gì để thực hiện 4,0 Câu 3 nghĩa vụ tuân thủ Hiến pháp? Nêu khái niệm, đặc điểm, vị trí của Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Trang 2/5
3. - Khái niệm: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là luật cơ bản của nước ta, có hiệu lực pháp lí cao nhất, quy định các vấn 1,0 đề cơ bản và quan trọng như chế độ chính trị, quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân; các chính sách kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ. - Đặc điểm: + Hiến pháp là luật cơ bản của quốc gia. 0,25 + Hiến pháp là luật có hiệu lực pháp lí cao nhất. 0,25 + Là công cụ đảm bảo quyền công dân, quyền con người ở nước ta. 0,25 + Là luật quy định các nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà nước. 0,25 - Vị trí: là đạo luật cơ bản, có giá trị pháp lí cao nhất, là cơ sở để xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp 1,0 luật Việt Nam. Em sẽ làm gì để thực hiện nghĩa vụ tuân thủ Hiến pháp? - Tích cực tìm hiểu các quy định của Hiến pháp. 0,25 - Nghiêm chỉnh, tự giác thực hiện các quy định của Hiến pháp. 0,25 - Tích cực tuyên truyền các quy định của Hiến pháp đến mọi người xung 0,25 quanh. Vận động mọi người cùng thực hiện. - Phê phán, đấu tranh với các hành vi vi phạm quy định của Hiến pháp. 0,25 Có ý kiến cho rằng: “Để cạnh tranh với các doanh nghiệp khác, điều quan trọng là cần phải tìm mọi cách để hạ uy tín của đối thủ”. 3,0 Em có đồng ý với ý kiến đó hay không? Vì sao? Trình bày những biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh. Có ý kiến cho rằng: “Để cạnh tranh với các doanh nghiệp khác, điều quan trọng là cần phải tìm mọi cách để hạ uy tín của đối thủ”. Em có đồng ý với ý kiến đó hay không? Vì sao? - Không đồng ý với ý kiến trên, vì: 0,25 + Cạnh tranh là sự ganh đua, đấu tranh giữa các chủ thể kinh tế nhằm giành những điều kiện thuận lợi trong sản xuất, lưu thông hàng hóa và 0,5 dịch vụ để thu được nhiều lợi ích nhất cho mình. + Cạnh tranh là một quy luật tất yếu trong nền kinh tế thị trường. 0,25 + Muốn cạnh tranh với các doanh nghiệp khác điều quan trọng là phải Câu 4 tìm cách cải thiện và nâng cao chất lượng hàng hóa, dịch vụ của mình. Bên cạnh đó, cần tuân thủ các quy định của pháp luật về cạnh tranh, 0,5 không sử dụng những hành vi cạnh tranh không lành mạnh để hạ uy tín đối thủ của mình. + Các chủ thể kinh tế cần hợp tác, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, 0,25 bình đẳng để cùng nhau phát triển. Trình bày những biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh: - Cạnh tranh không lành mạnh là hành vi trái với quy định của pháp luật, nguyên tắc thiện chí, trung thực, tập quán thương mại và các chuẩn mực 0,25 khác trong kinh doanh, gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể khác. - Biểu hiện: + Xâm phạm thông tin, bí mật trong kinh doanh. 0,25 Trang 3/5
4. + Cung cấp thông tin không trung thực về doanh nghiệp khác. 0,25 + Gây rối hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác. 0,25 + Lôi kéo khách hàng một cách bất chính. 0,25 Trình bày biểu hiện của bình đẳng giới trên các lĩnh vực chính trị, giáo dục và đào tạo, hôn nhân và gia đình. Nêu một số chính sách 3,0 của Nhà nước ta để đảm bảo bình đẳng giới trong các lĩnh vực trên. Trình bày biểu hiện của bình đẳng giới trên các lĩnh vực chính trị, giáo dục và đào tạo, hôn nhân và gia đình. - Trong lĩnh vực chính trị: nam nữ bình đẳng trong tham gia quản lí nhà nước, tham gia hoạt động xã hội; trong việc tự ứng cử và được giới thiệu 0,5 ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, vào cơ quan lãnh đạo của các tổ chức khác. - Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo: nam, nữ bình đẳng về độ tuổi đi học, đào tạo, bồi dưỡng; trong việc lựa chọn ngành, nghề học tập, đào 0,5 tạo; trong việc tiếp cận và hưởng thụ các chính sách về giáo dục, đào tạo... - Trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình: vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ ngang nhau trong sở hữu tài sản chung, bình đẳng trong sử dụng nguồn Câu 5 thu nhập chung, quyết định các nguồn lực trong gia đình. Con trai, con 0,5 gái được gia đình chăm sóc, giáo dục và tạo điều kiện như nhau để học tập, lao động, vui chơi, giải trí và phát triển. Các thành viên nam, nữ trong gia đình có trách nhiệm chia sẻ công việc gia đình. Nêu một số chính sách của Nhà nước ta để đảm bảo bình đẳng giới trong các lĩnh vực trên: - Trong lĩnh vực chính trị: 0,5 + Quy định nam, nữ đều có quyền bầu cử, ứng cử. + Không phân biệt nam, nữ đều có quyền tham gia bộ máy nhà nước. - Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo: 0,5 + Chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập không phân biệt nam, nữ. + Nam, nữ đều có quyền học tập. - Trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình: 0,5 + Vợ, chồng có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong nuôi dạy con cái. + Phòng, chống bạo lực gia đình. Trường hợp: 1. Do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 và tình trạng khan hiếm khẩu trang, một số hộ kinh doanh đã tự ý tăng giá bán khẩu trang lên gấp nhiều lần để trục lợi. 2. Hàng năm, Công ty Y đã trích 10% từ lợi nhuận kinh doanh để Câu 6 hỗ trợ cho trẻ em vùng cao mua dụng cụ học tập đến trường. 4,0 Câu hỏi: a. Nhận xét hành vi của các chủ thể kinh doanh trong hai trường hợp trên. b. Phân tích các biểu hiện của đạo đức kinh doanh. Liên hệ việc thực hiện đạo đức kinh doanh trong xã hội ngày nay. Trang 4/5
5. Nhận xét hành vi của các chủ thể kinh doanh trong hai trường hợp trên: - Trường hợp 1: trong tình hình dịch bệnh, nhu cầu về khẩu trang tăng cao, đáng lẽ các hộ kinh doanh này phải chung tay với Nhà nước và cộng 0,75 đồng để đẩy lùi dịch bệnh bằng những việc làm phù hợp thì họ lại tăng giá bán khẩu trang lên gấp nhiều lần để thu lợi cho bản thân mình. Việc làm của các hộ kinh doanh này là hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức trong kinh doanh. - Trường hợp 2: việc công ty Y trích 10% lợi nhuận để hỗ trợ trẻ em vùng cao mua dụng cụ học tập đến trường đã tạo điều kiện cho các em 0,75 có cơ hội học tập. Việc làm của công ty Y thể hiện trách nhiệm của các doanh nghiệp với cộng đồng xã hội. Đây là hoạt động thể hiện đạo đức kinh doanh. Phân tích các biểu hiện của đạo đức kinh doanh. Liên hệ việc thực hiện đạo đức kinh doanh trong xã hội ngày nay: * Biểu hiện: Giữ chữ tín, trung thực, trách nhiệm, tôn trọng và bảo vệ lợi ích của khách hàng; hướng đến lợi ích chung và có lợi cho nhiều 0,5 người. * Thể hiện trong các mối quan hệ cụ thể: - Giữa chủ thể sản xuất kinh doanh với khách hàng: giữ chữ tín, thực hiện đúng nghĩa vụ và cam kết. Trung thực, trách nhiệm trong kinh 0,25 doanh. Không sản xuất, kinh doanh hàng giả, kém chất lượng, độc hại cho sức khỏe người tiêu dùng. - Giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh với người lao động: tôn trọng, đảm bảo lợi ích chính đáng cho người lao động theo đúng cam kết (tiền 0,25 lương, điều kiện lao động, bảo hiểm,...). Đối xử bình đẳng, công bằng với nhân viên. - Giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh với cộng đồng, xã hội: tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội. Tuân thủ các quy định của pháp luật, 0,25 không trốn thuế; sản xuất, kinh doanh những mặt hàng pháp luật cấm, bảo vệ môi trường. - Giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh với nhau: vừa hợp tác vừa cạnh 0,25 tranh lành mạnh. * Liên hệ việc thực hiện đạo đức kinh doanh trong xã hội ngày nay: - Các chủ thể sản xuất kinh doanh hàng hóa đúng chất lượng, có chế độ 0,25 bảo hành cho khách hàng. - Đối xử bình đẳng, công bằng với nhân viên trong các chính sách như: 0,25 tiền lương, thưởng, chế độ bảo hiểm. - Thực hiện các hoạt động từ thiện, nhân đạo. 0,25 - Cạnh tranh lành mạnh. 0,25 ------ HẾT ------ Trang 5/5