Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 9: Tức nước vỡ bờ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 9: Tức nước vỡ bờ

1. NGÔ TẤT TỐ
2. I. TÌM HIỂU CHUNG 1. T¸c gi¶: •Ng« TÊt Tè: (1893-1954) Quª nay thuéc huyÖn §«ngAnh- Hµ Néi • ¤ng xuÊt th©n trong mét gia ®×nh nhµ nho gèc n«ng d©n • ¤ng lµ mét häc gi¶, nhµ b¸o, nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ n«ng th«n tríc C¸ch m¹ng • §ưîc Nhµ nưíc trao tÆng gi¶i thưëng Hå ChÝ Ng« tÊt tè Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt (1996) •T¸c phÈm chÝnh: T¾t ®Ìn (1939), LÒu châng(1940)ViÖc lµng (1940)
3. 2. T¸c phÈm a. Xuất xứ • §o¹n trÝch “Tøc nưíc vì bê” n»m trong chư¬ng XVIII cña t¸c phÈm T¾t §Ìn (1939) b. ThÓ lo¹i - TiÓu thuyÕt c. Phư¬ng thøc biÓu ®¹t: - Tù sù, miªu t¶, kÕt hîp biÓu c¶m.
4. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Đọc- chú thích- tóm tắt: Tãm t¾t néi dung:
5. Tóm tắt tác phẩm Mở đầu tác phẩm là không khí căng thẳng, ngột ngạt của làng Đông Xá trong những ngày sưu thuế. Cổng làng đóng lại, công việc cày bừa đình đốn, bọn Lý trưởng, trương tuần chửi bới, quát tháo om sòm; mấy tên cai lệ, lính cơ tay thước, roi song, dây thừng đi tróc người thiếu thuế. Tiếng trống, mõ, tù và inh ỏi, tiếng thét ,tiếng đánh đập, tiếng kêu khóc thảm thiết vang lên như trong một cuộc săn người. Gia đình chị Dậu thuộc loại "nhất nhì trong hạng cùng đinh" nên chị phải chạy vạy ngược xuôi để có tiền nộp suất sưu cho anh Dậu. Bọn nhà giàu chẳng những không cho chồng chị vay mượn mà còn nhiếc móc, đe doạ. Anh Dậu đang ốm cũng bị bọn tay sai xông đến đánh trói, lôi ra đình cùm kẹp. Chị đành phải rứt ruột đem cái Tí, đứa con gái đầu lòng lên bảy tuổi bán cho lão Nghị Quế bên thôn Đoài. Vợ chồng lão giàu có mà keo kiệt, tàn ác, đã lợi dụng tình cảnh khốn cùng của chị, mua cái Tí và cả một ổ chó mà chỉ trả hai đồng bạc! Cộng với mấy hào bán gánh khoai, chị tưởng vừa đủ nộp suất sưu và chồng sẽ được tha về; ngờ đâu, bọn lý dịch lại bắt chị phải nộp cả suất sưu của người em chồng đã chết từ năm ngoái! Thật là cùng đường.
6. Giữa đình làng, tiếng kêu uất ức của chị vang lên thảm thiết. Đêm hôm ấy, người ta cõng anh Dậu rũ rượi như một xác chết ở ngoài đình về trả cho chị. Gọi mãi anh không tỉnh, chị vô cùng hoảng sợ, đau đớn. May sao, nhờ bà con xung quanh xúm đến cứu giúp, anh Dậu đã tỉnh lại. Một bà lão hàng xóm ái ngại cảnh nhà chị nhịn đói suốt từ hôm qua, mang đến cho chị bát gạo để nấu cháo. Sáng sớm hôm sau khi anh Dậu vừa cố ngồi dậy cầm bát cháo, chưa kịp đưa lên miệng thì tên cai lệ và gã đầy tớ lý trưởng lại xộc vào định trói anh mang đi. Van xin thiết tha cũng không được, chị Dậu đã liều mạng chống lại quyết liệt, đánh ngã cả hai tên tay sai vô lại. Chị bị bắt lên huyện. Lão quan phủ Tư Ân lợi dụng tình cảnh của chị, cho chị tiền và giở trò bỉ ổi. Chị đã kiên quyết cự tuyệt, giằng nắm bạc ném vào mặt hắn và du hắn ngã kềnh. Cuối cùng, để có tiền nộp thuế cho chồng, chị đành gửi con, nhận lời lên tỉnh đi ở vú. Chủ của chị là một quan phủ già, dâm đãng, trong một đêm "tắt đèn" đã mò vào buồng chị Chị Dậu gạt mạnh bàn tay của lão, vùng chạy ra ngoài sân, giữa lúc trời tối đen như mực "tối như cái tiền đồ của chị"
7. Tãm t¾t ®o¹n trÝch ChÞ DËu bưng b¸t ch¸o ®Õn bªn chång “ThÇy em h·y cè ngåi dËy hóp Ýt ch¸o cho ®ì xãt ruét”. Anh DËu míi kÒ b¸t ch¸o ®Õn miÖng thì cai lÖ vµ ngưêi nhµ lÝ trưëng Ëp ®Õn thóc sưu. ChÞ DËu tõ tèn van xin khÊt sè tiÒn sưu cßn thiÕu. Cai lÖ qu¸t m¾ng chÞ sa sả nhưng chÞ vÉn cè chÞu nhÉn nhôc van xin. Cai lÖ kh«ng nghe lêi van xin cña chÞ DËu, h¾n ®¸nh chÞ vµ sÊn ®Õn trãi anh DËu. ChÞ DËu liÒu cù l¹i ®¸nh tªn cai lÖ vµ ngưêi nhµ lÝ trưëng víi c¬n giËn kh«ng ngu«i “Thµ ngåi tï chứ đÓ cho chóng lµm tình lµm téi m·i thÕ, t«i kh«ng chÞu ®ưîc ”
8. 2.1. Bố cục +§1: tõ ®Çu ®Õn “cã ngon miÖng hay kh«ng” ChÞ DËu ©n cÇn ch¨m sãc ngưêi chång èm yÕu gi÷a vô sưu thuÕ. +§2: Cßn l¹i. :ChÞ DËu kh«n ngoan vµ can ®¶m ®ư¬ng ®Çu víi bän tay sai phong kiÕn : cai lÖ, ngưêi nhµ lÝ trưëng.
9. 2.2. Phân tích: a. Hoàn cảnh gia đình chị Dậu: • Vô thuÕ trong thêi ®iÓm gay g¾t: TiÕng trèng mâ, tï vµ inh ái, tiÕng thÐt l¸c, ®¸nh ®Ëp, tiÕng kªu khãc. • ChÞ Dậu: ph¶i b¸n con, b¸n chã, b¸n c¶ g¸nh khoai ®Ó nép sưu cho chång =>kh«ng ®ñ • Anh DËu : bÞ ®¸nh trãi gÇn chÕt vµ s¾p bÞ ®em ra tra tÊn tiÕp ➔ ChÞ D©u cÇn ph¶i b¶o vÖ tÝnh m¹ng cho chång
10. b. Nhân vật cai lệ: • Vai trß: Lµ tªn quan chØ huy tèp lÝnh lÖ ë n«ng th«n thêi tríc C¸ch m¹ng, chuyªn b¾t ngưêi thiÕu thuÕ. • Cö chØ: Gâ roi xuèng ®Êt, thÐt, trîn m¾t, qu¸t, ch¹y sËp ®Õn, võa nãi võa ®¸nh =>Hèng h¸ch, th« b¹o, kh«ng cã nh©n tÝnh. ➔ Cai lÖ lµ nh©n vËt ®iÓn h×nh cho x· héi cò ®Çy rÉy bÊt c«ng, tµn ¸c. Tån t¹i trªn c¬ së cña lÝ lÏ vµ hµnh ®éng b¹o ngưîc.
11. c. Hình ảnh chị Dậu: */ Trưíc khi cai lÖ ®Õn */ Khi cai lÖ ®Õn: • Cö chØ: “Qu¹t cho ch¸o • Lóc ®Çu: “run run, cè van xin chãng nguéi,rãn rÐn bưng tha thiÕt.Gäi cai lÖ lµ “«ng” xưng mét b¸t ®Õn cho chång, chê “ch¸u”=>lÔ phÐp, nhÉn nhÞn xem chång ¨n cã ngon miÖng •LÇn 2: ChÞ nãi lÝ lÏ, gäi cai lµ hay kh«ng.” “«ng” xưng “t«i”=> §Æt m×nh =>ChÞ DËu lµ ngưêi phô n÷ ngang hµng víi cai lÖ ®¶m ®ang, hÕt lßng yªu •LÇn 3: ChÞ vôt ®øng dËy,nghiÕn th ¬ng chång con,tÝnh t×nh ư hai hµm r¨ng, gäi “mµy” xưng vèn dÞu dµng, t×nh c¶m “bµ” =>Tư thÕ ®øng trªn so víi kÎ thï ➔Tức nước vỡ bờ
12. d. Sự đối lập giữa tên cai lệ và chị Dậu Cai LÖ ChÞ dËu • §¹i diÖn cho chÕ ®é x· héi •§¹i diÖn cho ngưêi n«ng d©n tµn ¸c bÊt c«ng nghÌo khæ, tóng quÉn • Th¸i ®é : Hèng h¸ch, hung • Th¸i ®é: LÔ phÐp, nhÉn nhÞn h¨ng, th« b¹o chÞu ®ùng •“Tøc nưíc” • “Vì bê” • “Ng· cháng queo” • “Tóm lÊy dói ra cöa” => CËy thÕ, hÌn nh¸t =>Søc sèng m·nh liÖt
13. 3. Tæng kÕt a. NghÖ thuËt: - Miªu t¶, Tù sù xen lÉn biÓu c¶m - NghÖ thuËt kh¾c ho¹ nh©n vËt ®iÓn h×nh - NghÖ thuËt tu¬ng ph¶n ®èi lËp - Chi tiÕt sinh ®éng, giµu kÞch tÝnh - Ng«n ng÷ kÓ chuyÖn, miªu t¶ vµ ®èi tho¹i ®Æc s¾c b. Néi dung: - §¶ kÝch x· héi tµn ¸c bÊt c«ng - Ca ngîi ®øc tÝnh tèt ®Ñp cña nguêi phô n÷